مالیات ، یکی از عمده ترین راه های کسب درآمد توسط دولت ها می باشد که اصولا با هدف ارائه خدمات به شهروندان تعیین و وضع می شود . به طور کلی مالیات هایی که توسط دولت اخذ می شود را به انواع مختلفی همچون مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم بندی می کنند که هر یک از آنها نیز به انواع مختلفی تقسیم می شوند.

مالیات بر ارزش افزوده:

طبق ماده 3 قانون مالیات بر ارزش افزوده، به تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها یا خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین، ارزش افزوده گفته می‌شود. این مفهوم به فرایند تولید مربوط است و نه به کالای خاص. مالیات ارزش افزوده نوعی مالیات عام (بر عموم کالاها و خدمات مگر موارد معاف تعلق می‌گیرد) است که به صورت چند مرحله‌ای از اضافه ارزش کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می‌شود.

به عبارت دیگر مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که در طول فرآیند تولید و خدمات از محل تولید تا فروش کالا به مشتری نهائی، مرحله به مرحله اخذ می‌شود. مالیات ارزش افزوده برای مصرف طراحی شده است که مصرف کنندگان آن را در زمان خرید خود می‌پردازند که این مالیات توسط فروشندگان جمع آوری شده و از این طریق در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد.

این مالیات به صورت غیر تصاعدی در این زنجیره قرار دارد: واردات، تولید، توزیع و مصرف که نهایتاً مصرف کنندگان پرداخت کننده آن هستند. در این مالیات، نباید مالیاتی توسط تولید کنندگان پرداخت شود و باید مصرف کننده نهایی فقط این مالیات را بپردازد؛ بنابراین تولیدکنندگان پرداختی و مالیاتی که بابت خرید مواد اولیه و سایر کالاها را انجام داده‌اند از خریداران دریافت کرده و مابه‌التفاوت را به دولت پرداخت می‌کنند.

پیشنهاد می شود مقاله نحوه محاسبه 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده را هم مطالعه کنید

ویژگی های فاکتور مودی مالیات بر ارزش افزوده:

هر مودی باید هنگام تسلیم کالا یا ارائه خدمات فاکتور فروش صادر نماید. فاکتور مذکور مشابه فاکتورهای عادی است بعلاوه برخی اطلاعات ضروری که برای نشان دادن مالیات بر ارزش افزوده پرداختی باید در آن درج شود.

ابلاغ قانون دائمی ارزش افزوده

قانون مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای سال 1387 به صورت یک طرح مطرح و به مدت 14 سال اجرا شد. در این مدت الحاقاتی به آن اضافه و اصلاحاتی در آن صورت گرفت. تا اینکه مجلس شورای اسلامی ۱۲ تیرماه ۱۴۰۰، قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده را بعد از رفع ایرادات اصلی و تایید شورای نگهبان به دولت ابلاغ کرد. از مهم‌ترین تغییرات قانون دائمی ارزش افزوده، تعیین تکلیف مالیات بر ارزش افزوده طلا است. این مقاله بر اساس به‌روزترین تغییرات مالیات بر ارزش افزوده تنظیم شده و در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است.

ثبت نام در سامانه مالیات بر ارزش افزوده

اولین و مهم‌ترین وظیفه مودیان مالیاتی، ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده است. سازمان امور مالیاتی، در 8 مرحله مودیان مشمول را جهت ثبت نام در سامانه مالیات بر ارزش افزوده فراخوان نموده است. به این ترتیب کلیه مودیان مالیاتی، به جز مشاغلی که در متن قانون معاف اعلام شده‌اند، موظف به ثبت نام در نظام ارزش افزوده هستند. برای اطلاع از چگونگی ثبت نام و مودیان مشمول ثبت نام، مطلب “راهنمای ثبت نام ارزش افزوده به شکل تصویری و گام به گام” را ببینید.

چگونگی محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

محاسبه و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، بر اساس استانداردهای حسابداری و با تکیه بر روش صورتحساب (روش تفریقی غیرمستقیم) انجام می‌شود. در ادامه نحوه صحیح عملکرد مودیان در زمینه ثبت خرید و فروش‌ها را برای شما مطرح می‌کنیم.

به هنگام تولید یک کالا در هر مرحله از چرخه تولید، مقدار مشخصی به عنوان مالیات تعیین می شود و هرچقدر تعداد مراحل بیش تر شوند ارزش افزوده کالا ی تولید شده نیز افزایش پیدا کرده و به دنبال آن قیمت نهایی کالا هم افزایش می یابد.

خرید کالا یا خدمات (دریافت اعتبار مالیاتی)

مشمولین ارزش افزوده، هنگام خرید کالاها (اعم از مواد اولیه و یا ماشین‌ آلات) یا دریافت خدمات، باید علاوه‌بر پرداخت بهای کالا یا خدمات مورد نظر، ارزش افزوده محصول را نیز به فروشنده پرداخت نماید. به عبارت دیگر، فرمول محاسبه 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده برای محصول خریداری شده به صورت زیر است:

نحوه محاسبه ارزش افزوده محصول خریداری شده = نرخ مصوب مالیات بر ارزش افزوده * بهای محصول خریداری شده

این وجه اضافی پرداختی به فروشنده، اعتبار مالیاتی مودی نامیده می‌شود؛ این مبلغ در واقع طلب او از سازمان امور مالیاتی است.

نرخ عوارض و مالیات بر ارزش افزوده

بر اساس قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، نرخ مالیات و عوارض کالاها و خدمات، همچنان 9% است. از این میزان، 6% ارزش افزوده کالای مصرفی (از ابتدای تولید تا زمان رسیدن به مصرف کننده نهایی) و 3% عوارض شهرداری است.

البته بسیاری از موارد مصرفی که تهیه می‌کنیم با احتساب ارزش افزوده است. عموماً، نرخ مالیات بر ارزش افزوده اعمال شده بر کالاهای دخانی مانند سیگار و تنباکو و کالاهای سوختی بسیار بیشتر از سایر کالاهاست.

چه مدارکی برای ثبت نام اولیه ارزش افزوده نیاز است؟

• کد اقتصادی شرکت
• رونوشت اسناد هویتی اعضای هیات مدیره بر  اساس آخرین تغییرات شرکت
• رونوشت آگهی تاسیس شرکت بر اساس اطلاعات مندرج در روزنانه رسمی
• رونوشت آخرین تغییرات شرکت بر اساس اطلاعات مندرج در روزنامه رسمی
• وکالت نامه رسمی
• نشانی کامل دفتر مرکزی شرکت با کد پستی ۱۰ رقمی
• شماره تماس دفتر مرکزی و شماره تلفن مدیرعامل
• هرگونه مجوز فعالیت مثل گواهی تایید صلاحیت پیمانکاران از سازمان برنامه و بودجه یا گواهی فعالیت از وزارت کار که بر اساس اطلاعات در سایت رتبه بندی باشد.
• ارائه اطلاعات بانکی شامل: نام بانک، کد شعبه، شماره حساب
• اطلاعات کد اقتصادی

فروش کالا یا خدمات

مودیان مشمول در زمان فروش کالاها یا ارائه خدمات، باید علاوه‌بر بهای محصول فروخته شده، ارزش افزوده محصول فروخته شده را نیز از خریدار دریافت نماید.

نحوه محاسبه 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده محصول فروخته شده = نرخ مصوب ارزش افزوده (9%) * بهای محصول فروخته شده

این مبلغ که اضافه بر قیمت محصول از خریدار دریافت می شود، بدهی فروشنده به سازمان امور مالیاتی محسوب می‌گردد.

توصیه می‌کنیم تطابق ارزش افزوده با گزارشات فصلی را از دست ندهید.

نکته:  برای سهولت در محاسبه ارزش افزوده می‌توانید در صفحه‌ای فرمول محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در اکسل تهیه و پس از اطمینان از صحت محاسبات، اطلاعات خرید و فروش خود را در سامانه بارگذاری نمایید.

نحوه محاسبه ارزش افزوده قابل پرداخت به سازمان مالیاتی چگونه است؟

مودیان در پایان هر دوره مالی ارزش افزوده، باید ما‌به‌التفاوت ارزش افزوده دریافتی و پرداختی (اعتبار مالیاتی دریافت شده) را به سازمان مالیاتی بپردازند. نحوه محاسبه ارزش افزوده (ما‌به‌التفاوت اعتبار مالیاتی مودی) به صورت زیر است:

مبلغ قابل پرداخت به سازمان مالیاتی = مالیات و عوارض دریافتی – مالیات و عوارض پرداختی (اعتبار مالیاتی دریافتی) 

به این ترتیب کل مالیات بر ارزش افزوده پرداختی در زمان خریدها به مودی بازگردانده می‌شود. همچنین مالیات و عوارض پرداختی مودیان که قابل تهاتر یا استرداد اضافه پرداخت نیست، جزء هزینه‌های قابل قبول مالیاتی محسوب می‌شود.

نکته: تاریخ تعلق مالیات و عوارض، تاریخ صدور صورتحساب است.

اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

دوره مالی ارزش افزوده، سه ماهه یا فصلی است و در پایان هر دوره مودیان مشمول پرداخت ارزش افزوده موظف ارسال اظهارنامه ارزش افزوده هستند که برای آشنایی بیشتر میتوانید مقاله “نکات مهم در ارسال اظهارنامه ارزش افزوده” را مطالعه نمایید. مودی باید در اظهارنامه ارزش افزوده، کلیه اطلاعات مربوط به خریدها و فروش‌های خود را مطابق دفاتر قانونی اعلام نماید؛ سپس مبلغ ما‌به‌التفاوت اعتبار مالیاتی پرداخت و دریافت شده را پرداخت نماید. سازمان مالیاتی در صورت لزوم فاکتورهای خرید و فروش مودی را کنترل می‌کند.

اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده بصورت آنلاین و در آدرس اینترنتی www.evat.ir صورت می گیرد

نکته :  مودیان می‌توانند در صورت بروز اشتباه در اظهارنامه ارسال شده خود، نسبت به اصلاح اظهارنامه ارزش افزوده تایید شده خود اقدام نمایند.

پیشنهاد می شود مقاله آخرین نسخه قانون مالیات بر ارزش افزوده را هم مطالعه کنید

مهلت تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات ارزش افزوده به چه صورت است؟

مودیان مشمول ارزش افزوده موظفند اظهارنامه ارزش افزوده خود را حداکثر ظرف 15 روز پس از تاریخ انقضای هر دوره (هر فصل) تکمیل و ارسال نمایند؛ سپس مالیات متعلق را پس از کسر اعتبار مالیاتی خود، حداکثر تا پایان ماه پس از انقضای دوره مالیاتی پرداخت نمایند. برای اطلاع از آخرین مهلت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده مطلب “مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد سال 1400” را ببینید.

نکات و نحوه تهیه و تنظیم اظهارنامه را می‌توانید در دوره آموزش اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده کامل تر فرا بگیرید؛ تا شما را برای ارائه اظهارنامه‌ای دقیق یاری رساند و همچنین آشنایی با نحوه اعتراض و سایر موارد مورد نیاز آشنا شوید.

مدت زمان نگهداری مدارک و دفاتر مالیات بر ارزش افزوده:

مطابق با ماده ۳۴ قانون مالیات بر ارزش افزوده، مشمولین این قانون موظفند اسناد و اطلاعات مربوط به دفاتر، صورتحساب‌ها، سیستم‌های حسابداری و سایر فرم‌های مربوط به مالیات بر ارزش افزوده را به مدت حداقل ۱۰ سال پس از پایان سال مالی مربوطه نگهداری کنند و در صورت درخواست ممیزان مالیاتی، آنها را ارائه کنند.

استرداد ارزش افزوده چیست؟

اگر مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بابت خرید محصولات مودی از مبالغ دریافتی بابت فروش بیشتر باشد؛ دو حالت ممکن است پیش آید:

• سازمان مبلغ مازاد را به عنوان اعتبار مالیاتی به دوره یا دوره‌های بعدی ارزش افزوده منظور می‌کند
• مودی می‌تواند برای استرداد اضافه پرداختی مالیات بر ارزش افزوده از سازمان امور مالیاتی درخواست نماید؛ حتی اگر مواد اولیه در دوره‌های بعد مورد استفاده واحد تولیدی قرار گیرد

نکته :  تنها ارزش افزوده پرداختی بابت آن بخش از نهاده‌ها که برای تهیه کالاها یا خدمات مشمول ارزش افزوده، استفاده می‌شوند، قابل استرداد است. به عبارت دیگر، اگر مودی تنها به عرضه کالاها یا خدمات معاف از ارزش افزوده اشتغال داشته باشد، مالیات و عوارض پرداختی برای نهاده‌ها قابل تهاتر یا استرداد نیست.

جهت تکمیل اطلاعات خود در این زمینه، استرداد اضافه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بخوانید.

نحوه محاسبه ارزش افزوده برای معاملات غیر نقدی 

معاملات به دو صورت انجام می‌شود:

• نقدی
• غیرنقدی

بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده کلیه معاملات نقد در نظر گرفته می‌شوند.

شرط پذیرش معاملات نسیه چیست؟

سازمان مالیاتی تنها معاملاتی که دریافت و پرداخت‌های مرتبط با آن در سامانه مودیان ثبت شده و به تایید طرفین معامله رسیده باشد، به عنوان معامله نسیه می‌پذیرد.

تاریخ محاسبه ارزش افزوده برای معاملات غیرنقدی

تاریخ تعلق مالیات و عوارض ارزش افزوده برای معاملات غیرنقدی، تاریخ صدور صورت حساب است. از انواع معاملات غیرنقد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• فروش اقساطی
• اجاره به شرط تملیک
• قراردادهای پیمانکاری و مشاوره‌ای

اما مودی می‌تواند مالیات و عوارض خود را پس از دریافت وجه معامله پرداخت نماید. این تاخیر در پرداخت مشمول جریمه نخواهد بود؛ از سویی مودی تا زمان پرداخت ارزش افزوده توسط خریدار، اعتبار مالیاتی دریافت نخواهد کرد.

محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده برای فاکتورها چگونه است؟

کلیه مودیان مشمول پرداخت ارزش افزوده، باید در سامانه مودیان ثبت نام نمایند؛ مالیات و عوارض فروش کالا و خدمات برای این دسته از مودیان، بر اساس ارزش فروش مندرج در صورتحساب الکترونیکی آنها است؛ که مطابق قانون موظف به ثبت آن در سامانه مذکور هستند.

 دریافت ارزش افزوده از مودیان متخلف از کدام منبع صورت میگیرد؟

ملاک محاسبه و دریافت ارزش افزوده برای مودیانی که از قوانین تخلف می‌کنند، مانند

• عدم ثبت نام مودیان در سامانه مودیان
• کتمان برخی از فعالیت‌ها یا معاملات
• خودداری از صدور صورتحساب
• کم‌اظهاری یا بیش‌اظهاری در قیمت یا مقدار فروش

ارزش روز کالا و خدمات، در زمان تعلق گرفتن ارزش افزوده است.

مهلت تسلیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده:

هر سه ماه یا در پایان هر فصل به مدت 15 روز به مالکان مشاغل و کسب و کارها مهلت داده می‌شود تا با مراجعه به سامانه مالیات بر ارزش افزوده ، ابتدا اظهارنامه ارزش افزوده را تکمیل و سپس پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بر اساس فیش مالیاتی صادر شده توسط اداره امور مالیاتی را پرداخت کنید.

البته خوب است توجه داشته باشید که در فصل زمستان به دلیل تعطیلات عید نوروز، مهلت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده معمولا تمدید می‌شود.

نحوه تعیین ارزش روز کالا و خدمات چگونه انجام میشود؟

سازمان امور مالیاتی به روش‌های مختلفی ارزش روز کالا و خدمات را تعیین می‌کند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

• اطلاعات موجود در سامانه مودیان
• استعلام از مراجع ذی‌صلاح
• تعیین کارشناس یا هیئت کارشناسی

همچنین سازمان می‌تواند برای تعيين ماخذ مشمول ماليات موديان مزبور، از دفاتر، اسناد و مدارک آنها (اعم از الكترونيكی يا غيرالكترونيكی) استفاده نمايد.

کدام درآمدها یا وجوه دریافتی منبع محاسبه ارزش افزوده نیست؟

موارد زیر منبع محاسبه ارزش افزوده نیستند:

•  انواع تخفیفات اعطایی
•  مالیات و عوارض پرداخت شده
•  سایر مالیات‌های غیرمستقیم و عوارض متعلقه پرداختی در هنگام عرضه کالا یا خدمات
•  وجوه واریزی به حساب درآمد عمومی یا درآمد شهرداری
•  کمک‌های شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به سازمان‌های غیرانتفاعی وابسته به خود

مشروط بر آن که: مالیات متعلقه به عنوان بخشی از آن منظور نشده باشد.

•  یارانه پرداختی دولت بابت جبران تمام یا بخشی از قیمت کالاها یا خدمات قیمت‌گذاری شده

مشروط بر آن که: مالیات فروش به عنوان بخشی از آن منظور نشده باشد.

•  وجوه جابه‌جا شده از بودجه مصوب بین شرکت‌های تابعه در قوانین بودجه سنواتی

مشروط بر آن که: بابت خرید یا فروش کالا یا خدمات نباشد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده محصولات وارداتی به چه صورت است؟

مالیات بر ارزش افزوده برای محصولات وارداتی از مهم ترین قوانین ارزش افزوده برای واردکنندگان است ،این مالیات از مجموع دو ماخذ زیر دریافت می‌شود:

• ارزش گمرکی محصول
• حق ورود محصول به کشور (حقوق گمرکی و سود بازرگانی)

بر اساس ماده 14 قانون امور گمرکی، ارزش گمرکی کالای ورودی در همه موارد عبارت است از:

ارزش بهای خرید کالا در مبدا + هزینه بیمه و حمل و نقل (سیف) + سایر هزینه‌هایی که به آن کالا تا ورود به اولین دفتر گمرکی تعلق می‌گیرد

از این جهت

مالیات بر ارزش افزوده پرداختی وارد کننده = (ارزش گمرکی محصول + حقوق و عوارض گمرکی) * نرخ مالیات بر ارزش افزوده (9%)

نکته: سایر هزینه‌های کالا از روی سیاهه خرید یا سایر اسناد تسلیمی صاحب کالا تعیین می‌شود و بر اساس برابری نرخ ارز اعلام شده توسط بانک مرکزی در روز اظهار خواهد بود.

 برای کالاهای آسیب دیده چه اعتبار مالیاتی در نظر گرفته شده است؟

گاهی کالای وارداتی طی مسیر دچار آسیب می‌شود، مانند اینکه ﻣﻔﻘﻮد ﻳﺎ ﻣﻨﻬﺪم می‌ﺷود و ﻳﺎ در مقصد ﺑﻪ زﻳﺎن ﻓﺮوﺧﺘﻪ می‌ﺷود؛ به این ترتیب اعتبار مالیاتی (ارزش افزوده پرداختی) این اقلام در صورتی که با اسناد و مدارک اﺣﺮاز شود، ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.

در تکمیل اطلاعات خود در زمینه ارزش افزوده، مطالعه آموزش اظهارنامه ارزش افزوده در سامانه الکترونیکی را نیز پیشنهاد میکنیم

جرائم حاصل از عدم اجرای تکالیف ارزش افزوده 

بر اساس مواد 36 و 37 و 38 قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، در صورتی که مودی از انجام تکالیف مقرر خودداری و یا از قوانین تخلف نماید، مشمول مجازات‌های زیر خواهد بود:

• پرداخت مالیات متعلق
• پرداخت جریمه تاخیر
• پرداخت جرایم مرتبط با جرم مرتکب شده
• تسلیم اظهارنامه هر دوره مالیاتی، حداکثر تا یک ماه پس از پایان هر دوره مالیاتی و پرداخت مالیات و عوارض فروش

برای اطلاع از جزئیات جرائم ارزش افزوده، مطلب “جرائم مالیات بر ارزش افزوده” را ببینید.

اعتراض به اوراق مطالبه مالیات بر ارزش افزوده به چه صورت است؟

آشنایی با شیوه اعتراض به برگ تشخیص، یکی از مهم ترین قوانین ارزش افزوده است. اگر مودی پس از ابلاغ برگ تشخیص مالیات نسبت به آن معترض باشد؛ می‌‌تواند ظرف مدت 30 روز از تاريخ ابلاغ شخصا يا به وسيله وكيل تام‌الاختيار خود و با ارائه دلايل و اسناد و مدارک، كتبا تقاضای رسيدگی مجدد نمايد.

کارشناسان سازمان موظفند ظرف مدت ۴۵ روز اعتراض را بررسی و نظر خود را مبنی بر رد یا پذیرش اعتراض اعلام نمایند. در اینجا دو حالت ممکن است رخ دهد:

•  مودی نظر کارشناسان را در تعدیل مالیات می‌پذیرد؛ برگ تشخیص قطعی صادر خواهد شد
•  مودی نظر کارشناسان را نمی‌پذیرد؛ پرونده جهت رسیدگی به مابه‌التفاوت تا مبلغ اعتراض مودی، به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع می‌شود.

پیشنهاد میشود برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه چگونگی و نحوه اعتراض به مالیات بر ارزش افزوده را حتما مطالعه کنید.