با توجه به قوانین و مقررات موجود در بورس اوراق بهادار تهران، شرکت های عضو بورس بایستی گزارش های میان دوره ای خود را بایستی در طی هر فصل (3 ماه یک بار) و در مهلت 30 روز به اطلاع عموم برسانند. این گزارش ها، به رویکرد های گزارشگری حسابداری معروفند که دارای سلسله مراتب و قوانین خاص خود می باشند که در ادامه، نحوه انجام آن شرح داده شده است.
گزارشگری میان دوره ای:
گزارشات میان دوره ای گزارشهایی در دوره های مالی کوتاه مدت از سال مالی می باشند.هدف از ارائه گزارشهای میان دوره ای بهبود ویژگیث کیفی به موقع بودن می باشد ولی بدلیل اینکه در گزارشهای میان دوره ای باید از براورد های بیشتری استفاده نمود ویژگی کیفی قابلیت اتکا کم رنگ تر می باشد.
طبق مقررات بورس اوراق بهادر تهران شرکتهای عضو می باید گزارشهای میان دوره ای خود را هر 3 ماه یکبار در مهلتی 30 روزه جهت اطلاع عموم ارائه نماید.
دو دیدگاه متفاوت در ارتباط با تهیه گزارشهای میان دوره ای وجود دارد.
1 – دیدگاه منفصل ( گسسته ) : در این رویکرد هر دوره میانی یک دوره مستقل تلقی می شود و با عملکرد مالی دوره میانی مانند یک دوره سالانه مالی رفتار می شود . طبق این رویکرد برای شناسایی درآمدها و هزینه ها از اصول حسابداری قابل اعمال برای دوره های مالی سالانه استفاده می شود.
2 – دیدگاه متصل ( پیوسته ) : در این رویکرد هر دوره میانی بخش لا ینفک یک دوره مالی سالانه تلقی شده و با عملکرد مالی دوره میانی بر اساس برآوردهای سالانه رفتار می شود.یعنی با توجه به پیش بینی های انجام شده برای الباقی سال مالی شناسایی درامد و هزینه صورت میگیرد .
نکات تهیه گزارشات میان دوره ای:
مسئولیت تهیه و ارائه گزارش مالی میان دوره‌ای با هیأت‌مدیره یا سایر ارکان اداره‌کننده واحد تجاری است.
تهیه گزارشات میان دوره ای
درآمد ها:
درآمد های به دست آمده از فروش کالا، محصول و یا ارائه خدمات، در هر دوره میانی، بایستی در همان دوره شناسایی و گزارش شود و اگر حصول درآمد شرکت به صورت فصلی باشد این موضوع بایستی روشن و شفاف شود.
بهای تمام شده قابل تطبیق با درآمد ها:
مبحث مهم در مدیریت مالی، اطلاعات مالی واحد اقتصادی می‌باشد. هسته اصلی اطلاعات مالی تهیه و تنظیم صورتهای مالی است. صورتهای مالی واحدهای اقتصادی می‌تواند در اتخاذ تصمیم‌های مناسب سرمایه گذاران مفید واقع شود.
مفهوم تطابق در مدیریت مالی یعنی هزینه‌ها در ارتباط خود با درآمدها طبق مبنایی منصفانه شناسایی می‌گردند. در بحث مدیریت مالی از اهداف اصلی به کارگیری اصل تطابق هزینه با درآمد، شناسایی صریح سود و اندازه گیری واقعیت‌های اقتصادی می‌باشد.
سایر هزینه ها:
برای تشخیص و شناسایی هزینه هایی که به بهای تمام شده کالای فروش رفته ربطی ندارند، به صورت زیر اقدام می گردد.
- شناسایی سایر هزینه ها در دوره میانی
- تسهیم هزینه های ثابت در صورت استفاده از رویکرد متصل
- ذخیره مالیات بر درآمد
ثبت صورت سود و زیان: سایر سود و زیان های ایجاد شده در هر دوره مالی، در همان دوره ثبت می شوند مانند سود و زیان فروش دارایی های ثابت.
اثر تغییر در برآورد حسابداری:
تغییر در برآوردهای حسابداری باعث تغییر در سود و زیان خالص دوره‌ای میشود. اگر تغییر رخ داده در دوره‌های بعدی هم لحاظ شود، سود یا زیان خالص دوره‌های بعدی هم باید تغییر کند. این تغییرات باید تحت همان سرفصل‌های قبلی در سود و زیان لحاظ شوند. مثلاً اگر درآمد یا هزینه‌ای قبلاً به عنوان یک قلم غیر مترقبه تلقی شده باشد، اثر تغییر در برآورد آن نیز باید به صورت یک قلم غیرمترقبه گزارش شود.
اثر انباشته:
حسابرس داخلی در مواردی که تعداد زیادی اقلام بی اهمیت را شناسایی میکند باید اثر انباشته آنها را مورد توجه قرار دهد. چنانچه مجموعه این اقلام بطور یکجا مورد توجه قرار گیرد اثر آنها ممکن است نشاندهنده ضعف جدی در کنترلهای داخلی باشد.
اهمیت میزان خطر و رابطه منافع ـ مخارج مربوط به آن حسابرسان را در تعیین شواهدی که باید گردآوری کنند یاری میرساند. هر چه اهمیت یک قلم بیش احتمال وجود خطر آن بیشتر و احتمال این که حسابرسان داخلی باید شواهد اضافی را گرداوری کنند نیز بیشتر خواهد بود.
پیشنهاد می کنیم، مقاله قوانین مورد نیاز برای حسابدار موفق را مطالعه کنید
گزارشگری بخش ها
گزارشگری بخش ها:
با توجه به FASB شماره 24، گزارشگری بخش ها در واقع، بخشی از شرکت می باشد که برای کسب سود و درآمد، به مشتریان، کالا یا خدمات ارائه می نماید. همچنین طبق استاندارد 35 حسابداری ایران، بر اساس انواع مختلف کالا ها و خدمات ارائه شده در یک واحد تجاری و عملیات مربوط به آن در مناطق جغرافیایی متفاوت، قسمت های واحد تجاری قابل تفکیک هستند.
طبق استاندارد های ایران :
درامد و هزینه عملیاتی عبارت است از درامدها و هزینه های مرتبط با فعالیتهای اصلی و مستمر که مستقیما قابل انتساب یا بر مبنایی قبل تخصیص به قسمت است اعم از اینکه مرتبط با فروش به مشتریان برون سازمانی یا معاملات درون سازمانی با سایر قسمتها همان واحد تجاری ناشی شده باشد.
سهم از هزینه های غیر قابل ردیابی = (C / جمع نسبتهای فوق)
طبق استانداردهای ایران اطلاعات قسمتها باید بر اساس همان رویه های حسابداری که برای تهیه و ارائه صورتهای مالی تلفیقی یا صورتهای مالی واحد تجاری بکار گرفته شده است , تهیه شود .
همچنین دارایئهایی که به به طور مشترک توسط دو یا چند قسمت استفاده می شود فقط در صورتی باید به آن قسمتها تخصیص یابد که درامدها و هزینه های عملیاتی مربوط به آن داراییها نیز به همان قسمت تخصیص داده شود.
واحد تجاری باید موارد زیر را برای هر قسمت قابل گزارش تجاری یا جغرافیایی مبتنی بر مکان استقرار داراییها افشا کند :
1 – درامد عملیاتی قسمت ناشی از فروش به مشتریان برون سازمانی (غیر وابسته) و معاملات با سایر قسمتها (وابسته) به طور جداگانه
2 – نتیجه عملیات قسمت
3 – جمع مبلغ دفتری داراییهای قسمت
4 – بدهیهای قسمت
5 – جمع اضافات داراییهای ثابت مشهود و دارایی های نامشهود هر قسمت طی دوره
6 – جمع مبلغ هزینه استهلاک داراییهای ثابت مشهود و داراییهای نامشهود هر دوره قسمت که در نتیجه عملیات ان قسمت منظور شده است .
7 – جمع مبلغ سایر هزینه های غیر نقدیعمده هر دوره قسمت که در هزینه های عملیاتی آن قسمت منظور شده است.
در مورد گزارشگری بخشها تعیین بخش قابل گزارش از اهمیت ویژه ای برخوردار است . افشای اطلاعات قسمت قابل گزارش طبق استاندارد حسابداری ضرورت دارد .
سهم از هزینه های غیر قابل ردیابی:
بر اساس استاندارد های طراحی شده در ایران، اطلاعات تمام بخش ها با توجه به رویه های حسابداری که برای تهیه و ارائه صورت های مالی تلفیقی یا صورت های مالی واحد تجاری به کار گرفته شده است، انجام می گیرد که در این راستا واحد تجاری موظف است موارد زیر را برای هر قسمت قابل گزارش دارایی ها افشا نماید:
- درآمد عملیاتی ناشی از فروش به مشتریان غیر وابسته و معاملات با سایر بخش های وابسته به طور جداگانه
- نتیجه عملیات
- جمع مبالغ دفتری دارایی ها و بدهی ها
- جمع اضافات دارایی های ثابت مشهود و دارایی های نامشهود هر بخش در طی دوره
- جمع مبلغ هزینه استهلاک دارایی های ثابت مشهود و نامشهود هر دوره
- جمع مبالغ سایر هزینه های غیر نقدی عمده طی هر دوره
پیشنهاد می کنیم، مقاله انواع ریسک شرکت های حسابرسی را مطالعه کنید
استاندارد 25 حسابداری ایران
تعیین بخش های با اهمیت:
بر اساس استاندارد شماره 25 حسابداری، بخش با اهمیت یا بخش قابل گزارشگری، به بخشی گفته می شود که در یکی از آزمون های زیر قبول شود:
- آزمون 10 درصد
- آزمون 75 درصد
- آزمون قابلیت مقایسه
نحوه تعیین بخش آزمون 10 درصد: طبق این آزمون بخش با اهمیت بخشی است که حداقل یکی از سه شرایط زیر را دارا باشد:
الف – کل درآمد عملیاتی آن بخش حداقل 10 درصد کل درآمد عملیاتی کلیه بخش ها باشد.
ب – سود و زیان عملیاتی آن بخش حداقل 10 درصد سود و زیان عملیاتی کلیه بخش ها باشد.
در مورد این آزمون برای بخش های دارای سود و بخش های زیان ده جداگانه و به صورت زیر عمل می کنیم:
بخش های سود ده: سود عملیاتی بخش سودده حداقل درصد سود عملیاتی مجموع بخش های دارای سود باشد.
بخش های زیان ده: قدر مطلق زیان بخش حداقل 10 درصد مجموع زیان بخش های زیان ده یا مجموع سود بخش های سودده (هر کدام که بیشتر است) باشد.
ج – دارایی های قابل شناسایی هر بخش حداقل 10 درصد مجموع دارایی های بخش های شرکت باشد.
پس از اجرای این آزمون، به سراغ آزمون 75 درصد می رویم.
نحوه اجرای ازمون 75% :
طبق آزمون نسبت زیر محاسبه میشود:
جمع درامد عملیاتی از محل فروش به مشتریان برون سازمانی بخشهای قابل گزارش طبق ازمون 10%
جمع کل درامد عملیاتی از محل فروش برون سازمانی کلیه بخشها
در صورتیکه این نسبت بیشتر از 75% باشد بخش دیگری به بخشهای با اهمیت اضافه نمی شود و این ازمون پایان می یابد. امام چنانچه این نسبت کمتر از 75% باشد لازم است که به بخشهای با اهمیت بخش یا بخشهای دیگری به صورت تک تک یا انفرادی اضافه شود .
اولویت بخشی که باید اضافه شود بر اساس درامد عملیاتی از محل فروش برون سازمانی بیشتر می باشد.
نحوه انجام آزمون قابلیت مقایسه:
این آزمون محاسباتی نیست بلکه فقط جنبه قضاوتی دارد یعنی اگر یک بخش در دوره گذشته با اهمیت بوده اما در پایان سال مالی جاری در هیچ یک از آزمون های قبلی به عنوان با اهمیت شناخته نشده باشد و بخش مدیریت با توجه به برنامه های موجود بر این باور باشد که در دوره آینده این بخش مجددا با اهمیت می گردد، برای افزایش قابلیت مقایسه اطلاعات آن بخش نیز به عنوان با اهمیت معرفی می شود. در نتیجه اطلاعات سایر بخش های کم اهمیت، باقی می ماند و با یکدیگر جمع می شوند و باپه عنوان سایر بخش ها، اطلاعات آنها به طور کامل افشا می گردد.
پیشنهاد می کنیم، مقاله حسابداری اعتبارات اسنادی را مطالعه کنید
