اوراق بهادار ابزار مالی قابل داد و ستد و عوضداری است که ارزش مالی دارد و انواع مختلفی دارد که به گونه های مختلف تقسیم بندی می شود. گروهی از اوراق بهادار همانند اوراق قرضه، اوراق سهام عادی، اوراق سهام ممتاز و ابزارهای مالی جدیدی (صکوک) از قبیل اوراق مشارکت، مضاربه، اجاره، استصناع و مرابحه، با هدف تأمین مالی مورد استفاده قرار میگیرند.
انواع اوراق بهادار:
اوراق بهادار در بازاری رسمی و دائمی، در محلی معین که از آن به عنوان بورس اوراق بهادار یاد می شود، معامله می شود.
اوراق قرضه:
ورقه قرضه، برگه بهادار قابل معامله ای است که معرف مبلغی وام یا بهره است که به طور کامل یا جزئی در تاریخ یا تاریخهای تعیین شده باید از سوی ناشر به دارنده اوراق مسترد شود.
اوراق سهام عادی:
سهم، بخشی از سرمایه شرکت سهامی است که تعیین کننده میزان مشارکت، تعهدات و منافع مالک آن در شرکت سهامی است. ورقه سهم، سند قابل معامله ای است که بیانگر تعداد سهام مالک آن در شرکت است.
اوراق سهام ممتاز:
ورقه سهام ممتاز مانند سهام عادی، سند قابل معامله و نماینده تعداد سهام مالک آن در شرکت سهامی است، با این تفاوت که سود صاحبان سهام ممتاز، ثابت و بر سود سهام داران عادی مقدم است.
اوراق بهادار اسلامی (صکوک):
از آنجا که برخی از اوراق بهادار چون اوراق قرضه به دلیل ربوی بودن، در بازار سرمایه اسلامی قابل معامله نیستند، برخی اندیشمندان اسلامی درصدد طراحی و به کارگیری ابزارهای منطبق با تعالیم اسلام هستند که از آنها با عنوان ابزارهای مالی اسلامی یا صکوک یاد می شود.
بنابراین، صکوک اوراق بهاداری هستند که براساس قراردادهای مالی مورد پذیرش اسلام طراحی شده اند.
این اوراق که غالبا قابل داد و ستد در بازار ثانویه هستند، به سه گروه عمده تقسیم می شوند:
- اوراق غیرانتفاعی چون اوراق قرض الحسنه
- وقف
- اوراق انتفاعی با بازده معین مانند مرابحه، اجاره، استصناع، جعاله و اوراق انتفاعی با بازده انتظاری چون اوراق مشارکت و مضاربه
سرمایه گذاری در ارواق بهادار
نقش و اهمیت بورس اوراق بهادار:
با توجه به پویایی اقتصاد و سرعت تحول بازارها، وجود بازار سرمایه کارا با ابزارهای مالی متنوع پیش شرط ضروری استفاده از تمام ظرفیتها و اشتغال کامل منابع انسانی و سرمایه ای، است و از این میان بورس اوراق بهادار به ویژه اوراق بهاداری که به منظور تأمین منابع مالی منتشر میشوند، اهمیت فوق العاده ای دارند.
اگرچه این اوراق به دلیل ویژگیهای خود دارای آثار و منافع متفاوتاند، اما به صورت مشترک آثار قابل توجهی دارند که به مهم ترین آنها اشاره میشود:
- تجهیز منابع مالی: امروزه یکی از راههای مطمئن جمع آوری وجوه لازم برای سرمایه گذاری، انتشار اوراق بهادار برای تأمین مالی است. دولتها، شهرداریها و واحدهای تولیدی و تجاری به جای دریافت تسهیلات از بانکها می توانند تحت ضوابطی از طریق انتشار و واگذاری اوراق قرضه، سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار، نیازهای مالی خود را تأمین کنند. به طور معمول این روش تأمین مالی ارزانتر و مطمئنتر است.
- تخصیص بهینه منابع: بازار بورس اوراق بهادار، با نظارت و کنترل مصرف منابع جذب و شرکت های پذیرفته شده در بورس، سرمایه های ریز و درشت جامعه را تجهیز و به سمت واحدهای مفید و مولد اقتصادی هدایت میکند. در نتیجه، سبب افزایش سرمایه گذاری، اشتغال، تولید و کنترل تورم میشود.
- توزیع عادلانه در آمد و تقسیم مالكیت های بزرگ: انتشار غالب اوراق بهادار تأمین مالی (غیر از اوراق قرضه) به معنای تقسیم مالكیت واحدهای اقتصادی بزرگ بین گروههایی از مردم است که تسهیم سود را به دنبال دارد. این امر باعث تحقق هدفهای توزیع عادلانه درآمد و ایجاد احساس مشارکت مردم در فعالیتهای تجاری و تولیدی میشود.
- رقابتی شدن بازار پول و سرمایه: وجود بازار کارای اوراق بهادار با ابزارهای متنوع، موجب شفافیت متغیرهای اصلی اقتصاد چون قیمتها، نرخهای سود و هزینه میشود. درنتیجه، زمینه سوء استفاده انحصاری مؤسسات پولی و بانکی را از بین میبرد و نرخهای سود بانکی را به نرخهای بازده واقعی اقتصاد نزدیک میکند.
پیشنهاد می کنیم، مقاله سود بانکی را مطالعه کنید
