ماليات عبارت است از قسمتي از در آمد يا ثروت افراد كه توسط قانون تایین می گردد و به منظور پرداخت بخشي از هزينه هاي عمومي و حفظ منافع اجتماعي و اقتصادي و سياسي كشور به موجب قانون به وسيله دولت وصول مي شود.
به عبارت دیگر دولت ها جهت رشد و شکوفایی و همچنین ارائه خدمات عمومی و اجتماعی نیاز به منبعی جهت تامین برخی از این هزینه ها دارند که جهت دستیابی به این موضوع دولت هر يك از افراد جامعه را با توجه به توانشان ملزم به پرداخت قسمتی از درآمد و دارایی خود نموده است. که از این سهم با نام مالیات یاد می شود.
در تمامی کشورهای پیشرفته این مشارکت عمومی باعث رشد و تعالی جوامع بوده است.
مشمولین پرداخت مالیات:
- همه مالکین اعم از حقیقی یا حقوقی، نسبت به اموال یا املاک خود در ایران طبق مقررات باب دوم.
- اشخاص حقیقی ایرانی مقیم ایران، نسبت به درآمد هایی که در ایران یا خارج از ایران کسب می کنند.
- اشخاص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران، نسبت به درآمد هایی که در ایران بدست می آورند.
- اشخاص حقوقی ایرانی نسبت به درآمد هایی که در ایران یا خارج از ایران کسب می کنند.
- اشخاص غیر ایرانی نسبت به درآمد هایی که در ایران به دست می آورند و همچنین درآمد هایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود، دادن تعلیمات و کمک های فنی، واگذاری فیلم های سینمایی از ایران تحصیل می کند.
مالیات در ایران به دو بخش تقسیم میشود:
- مالیات مستقیم
- مالیات غیر مستقیم
مالیات های مستقیم:
مالیات مستقیم یکی از انواع مالیات است که در این نوع از مالیات ها کسانی که پرداخت می کنند مشخص هستند و اطلاعات آنها و منبع مالیاتی آنها برای اداره مالیات شناخته شده است.
به عبارت دیگر مالیات های مستقیم مالیات هایی هستند که به طور مستقیم از افراد یا اشخاص وصول می شود و شامل مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد می باشد.
مالیات بر دارایی شامل حق تمبر و مالیات بر ارث می باشد. (اخیرا مالیات بر اراضی بایر هم طبق قانون دیگری برقرار گردیده است).
مالیات بر درآمد شامل موارد زیر می باشد:
- مالیات بر درآمد املاک
- مالیات بر درآمد کشاورزی
- مالیات بر درآمد حقوق
- مالیات بر درآمد مشاغل
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
- مالیات بر درآمد اتفاقی
پیشنهاد میشود مقاله مشمولین مالیات بر ارزش افزوده را مطالعه کنید
مالیات های غیر مستقیم:
مالیات های غیر مستقیم همانطور که از نامش پیداست به صورت غیر مستقیم از افراد اخذ میشود. طوری که فرد متوجه پرداخت مالیات نبوده و مالیات بر روی قیمت کالا و یا خدماتی که از آن بهره می‌گیرد اضافه میشود.
انواع مالیات غیرمستقیم:
مالیات بر ارزش افزوده و واردات
- مالیات بر مصرف و فروش
غیرمشمولین پرداخت مالیات:
طبق ماده 2 قانون مالیات، برخی از نهادهای گوناگون مانند وزارتخانه‌ها و موسسه‌های دولتی، شهرداری، بنیادها و نهادهایی که برگه‌ی مجوز معافیت از طرف امام خمینی یا مقام رهبری را دارند و همچنین نهاد و سازمان‌هایی که بودجه‌ی آنها توسط خود دولت تامین میشود، مشمول پرداخت مالیات نیستند.
نکته‌ای که باید در رابطه با غیر مشمولین ذکر شود، این است که افراد ایثارگر و جانباز، از پرداخت مالیات بر حقوق معاف هستند، اما از پرداخت مالیات بر درآمد خیر؛ یعنی شرایطی را تصور کنید که یک فرد ایثارگر یا جانباز، در یک دادگستری مشغول کار است، حقوق این فرد از پرداخت مالیات معاف است، اما برای درآمدی که این جانباز یا ایثارگر از طریق وکالت کسب می‌کند؛ مالیاتی در نظر گرفته میشود.
تبصره 1- شركت هايي كه تمام يا قسمتي از سرمايه آن ها متعلق به اشخاص ومؤسسه‌هاي مذكور در بندهاي فوق باشد، سهم درآمد يا سود آنها مشمول حكم اين ماده نخواهد بود. حكم اين تبصره مانع استفاده شركت‌هاي مزبور از فعاليت‌هاي مقرر در اين قانون، حسب مورد، نيست.
تبصره 2- درآمدهاي حاصل از فعاليت‌هاي اقتصادي از قبيل فعاليت‌هاي صنعتي، معدني، تجاري، خدماتي و ساير فعاليت هاي توليدي براي اشخاص موضوع اين ماده، كه به نحوي غير از طريق شركت نيز تحصيل مي‌شود، در هر مورد به طور جداگانه به نرخ مذكور در ماده ۱۰۵ اين قانون مشمول ماليات خواهد بود. مسئولان اداره امور در اين گونه موارد نسبت به سهم فعاليت مذكور مكلف به انجام دادن تكاليف مزبور طبق مقررات اين قانون خواهند بود. در غير اين صورت نسبت به پرداخت ماليات متعلق با مؤدي مسئوليت تضامني خواهند داشت
تبصره 3- معافيت مالياتي اين ماده براي مواردي كه از طرف حضرت امام خميني يا مقام معظم رهبري داراي مجوز مي‌باشند براساس نظر مقام معظم رهبري است. (حذف شده است)
