دولت‌ها برای تامین بودجه دفاعی، آموزشی، هزینه‌های درمانی و سایر نیازها به روش‌های مختلفی اقدام به دریافت مالیات می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آنها مالیات بر دارایی یا property tax است.
البته این نوع مالیات صرفا جنبه درآمدی برای دولت نداشته و اهداف دیگری را نیز می‌توان برای آن متصور شد. در ایران بحث مالیات بر دارایی کمتر از مالیات بر درآمد مورد توجه دولت‌ها بوده است. اما در چند سال اخیر بنا به دلایلی تلاش شده تا مکانیزم‌های لازم برای اخذ این مالیات نیز در نظر گرفته شود.
مالیات بر دارایی انواع مختلفی دارد و برای هر کدام قوانین و نرخ‌های جداگانه در نظر گرفته شده است. در این مقاله از وبلاگ همکاران سیستم قصد داریم تا کلیت این مالیات و انواع آن را با هم مرور کنیم. سپس در مقالات دیگر هر کدام از انواع آن را به تفصیل مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مالیات بر دارایی چیست؟
مالیات دارایی یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که به منابع ثروت و کلیه دارایی‌های افراد تعلق می‌گیرد. درواقع می‌توان آن را مالیات بر ثروت در نظر گرفت. بر این اساس دارایی‌های خالص یک فرد، مشمول مالیات بر دارایی می‌شوند. البته این با مالیات بر درآمد متفاوت است. مالیات بر درآمد بازه زمانی یک ساله دارد. در مالیات بر دارایی، دولت برای محاسبه مالیات تمام خودروها، اوراق قرضه، املاک، سپرده‌های بانکی، مزایای بازنشستگی و پول نقد افراد را در نظر می‌گیرد.
بعد از بررسی‌های لازم اگر ثابت شود که دارایی‌های فرد بیشتر از حد معمول است، باید مالیات آنها را به دولت پرداخت کنند. دریافت مالیات بر دارایی از اقشار ثروتمند نه تنها یک منبع درآمد مناسب برای دولت محسوب می‌شود، بلکه در کاهش فاصله طبقاتی هم تاثیر زیادی دارد. همانطور که اشاره کردیم این مالیات جزو مالیات‌های مستقیم است که دولت آن را مستقیما از افراد می‌گیرد. به همین دلیل به مالیات بر سرمایه هم معروف است.
مالیات بر دارایی در بسیاری از کشورها اجرا می‌شود. یکی از مهم‌ترین دارایی‌هایی که معمولا دولت‌ها روی اخذ مالیات از آن تاکید دارند، املاک و مستغلات افراد هستند. این موضوع در ایران با عنوان مالیات بر خانه‌های خالی و عایدی سرمایه شناخته می‌شود. با این حال بحث مالیات بر دارایی در ایران از نظر اجرا بسیار ضعیف بوده است.
انواع مالیات مستقیم:
- مالیات بر دارایی
- مالیات بر درامد
انواع مالیات غیر مستقیم:
- مالیات های وضع شده بر واردات
- مالیات های وضع شده بر مصرف و فروش
انواع مالیات بر دارایی کدامند؟
مالیات بر دارایی در کشورهای مختلف یکسان نبوده و در هر کشور مالیات بر دارایی‌های خاص و با ارزش متفاوتی تعلق می‌گیرد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در سال 1366 قانونی تصویب شد که طی آن پنج گروه مشمول مالیات بر دارایی می‌شدند که عبارت‌اند از:
- مالیات سالیانه املاک و مساکن
- مالیات خانه‌های خالی
- مالیات اراضی بایر
- مالیات حق تمبر
- مالیات ارث
با این حال در سال 1380 اصلاحاتی در قانون مالیاتی کشور سبب شد تا 3 مورد اول از قانون مالیات بر دارایی حذف شوند و در حال حاضر فقط مالیات حق تمبر و مالیات وراثت در مجموعه مالیات بر دارایی قرار دارند. البته موارد دیگر به طور کامل حذف نشده بلکه در اصلاحیه جدید وجود دارند، به عنوان مثال مالیات بر خودروهای لوکس که در بالاتر به آن پرداختیم، شامل قوانین اصلاح شده می‌شوند.
مالیات بر ارث:
مالیات بر ارث همانطور که از نامش پیداست در زمان فوت صاحب دارایی و انتقال آن به ورثه محاسبه شده و به وارث تعلق می‌گیرد. البته قبل از مشخص شدن مقدار نهایی مالیات باید معافیت‌های مالیاتی محاسبه شود تا از مالیات بر اثر حذف گردد. هزینه کفن و دفن در حدود عرف و بدهی‌های متوفی از جمله معافیت‌های مالیات بر ارث هستند که باید محاسبه شوند. نکته مهم در مورد مالیات بر ارث مربوط میزان نزدیکی خانوادگی وارث به متوفی است که بر این اساس میزان مالیات پرداختی متفاوت و به شرح زیر خواهد بود:
- وارثان درجه یک (فرزندان، همسر، والدین و نوه): نرخ مالیات بر ارث برای این افراد بسته به ارزش ارث بین 5 تا 35 درصد خواهد بود.
- وارثان درجه دو (خواهر، برادر و فرزندان آنها): نرخ مالیات در وراثت برای این دسته بین 15 تا 45 درصد خواهد بود.
- وارثان درجه سه (عمو، خاله، دایی، عمه و فرزندان آنها): نرخ مالیات بر ارث برای این افراد نیز بین 35 تا 65 درصد محاسبه می‌گردد.
مالیات مربوط به حق تمبر:
همانطور که از عنوان این مالیات بر دارایی مشخص است، برای الصاق و ابطال تمبر به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب همه افرادی که دارای پروانه کسب هستند، باید برای اجرا شدن اسناد خود و رسمی کردن آنها، مالیات حق تمبر را پرداخت کنند. در مواد ۴۴ تا ۵۱ قانون مالیات‌های مستقیم به این موضوع اشاره شده است. برای مثال هر برگه چاپی چک از طرف بانک مرکزی، ۲۰۰ ریال حق تمبر دارد. وقتی شرکتی ثبت می‌شود، باید میزان ۰.۵ در هزار سرمایه خود را طی دو ماه بعد از ثبت به عنوان مالیات حق تمبر پرداخت کند. به همین دلیل شرکت‌ها باید اطلاعات کافی در خصوص این نوع مالیات بر دارایی داشته باشند.
پیشنهاد می‌شود مقاله کلیات و تعاریف مالیاتی را مطالعه کنید
