اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی یکی از اقسام مالیات است در کشورهای زیادی اجرا می شود. در ایران نیز تاکنون چندین بار پرونده دریافت مالیات از حساب هایی که به منظور سرمایه گذاری جهت برداشت سود افتتاح شده است، توسط دولت به جریان افتاده است. نرخ سود بانکی مدت هاست که به عنوان یک رقیب قدر برای سرمایه گذاری در بخش تولید شناخته شده است که این امر باعث شده بسیاری از افراد، مغازه های خود را تعطیل کرده و بدون دغدغه بیمه و مالیات، از بانک سود دریافت کنند.
مالیات سود سپرده بانکی:
یکی از مباحث بسیار مهم که قبل از سرمایه‌گذاری به صورت سپرده‌های بانکی نیاز است بدانید، مبحث مالیات بر سود سپرده بانکی می‌باشد. این مالیات به سود حاصل از سپرده بانکی تعلق می‌گیرد. میزان مالیات و معافیت از آن و نحوه محاسبه آن شرایط خاص خود را دارد که همگی در قانون مالیات‌های مستقیم ذکر و درج شده است.
در قانون بودجه کل کشور، برای مالیات سود سپرده بانکی نرخ مشخص یا فرمولی خاص تعیین نشده است. به طور کلی میزان مالیات بر سود سپرده بانکی، مطابق با ماده ۱۰۵ مالیات‌های مستقیم، به این صورت است که «مجموع درآمد شرکت‌ها و درآمد حاصل از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی، مشمول مالیات با نرخ ۲۵٪ می‌باشد». بنابراین مالیات سود سپرده بانکی برای اشخاص حقوقی ۲۵ درصد محاسبه می‌شود و نحوه محاسبه آن به این صورت است که مثلا اگر سود سپرده بانکی شما ۱۰ میلیون تومان باشد، مالیات تعلق گرفته به این سود برابر با ۲.۵ میلیون تومان خواهد بود.
در چه کشورهایی سود سپرده ها، معاف از مالیات است؟
طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس از 84 کشور مورد بررسی شده، تنها 3 کشور مالیات سود سپرده های اشخاص حقوقی و 14 کشور مالیات سود سپرده های اشخاص حقیقی را معاف اعلام کرده و سایر کشورها مالیات این نوع سپرده ها را دریافت می کنند.
همچنین در کشورهای عضو گروه 20 تنها کشوری که برای سود سپرده ها معافیت مالیاتی اعلام گردیده عربستان سعودی می باشد. با این حال می توانیم بگوییم ایران نیز به همراه کشورهایی نظیر گرجستان، هنگ کنگ، عربستان و استونی، پرداخت مالیات را برای سود سپرده ها معاف کرده است.
بر اساس ماده 145 قانون مالیات های مستقیم در ایران، سود سپرده های بانکی از مالیات معاف می‌باشند. با این حال، ولی اله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، اظهار داشته است که نرخ سود بانکی در مقابل تورم رشد چندانی ندارد و در حال حاضر برنامه ای برای دریافت مالیات از سود سپرده های بانکی وجود ندارد.
روش های اخذ مالیات از سود سپرده ها:
- اعمال مالیات تکلیفی
- احتساب سود سپرده ها
- رویکرد ترکیبی
روش اخذ مالیات از سود سپرده ها
مزایا و مضرات اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی:
از جمله مزایای اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش درآمدهای دولت: با اخذ مالیات 25 درصدی از سود سپرده های بانکی، دولت می تواند درآمدهای خود را افزایش دهد و بودجه سالیانه خود را تامین کند.
- اصلاح نظام مالی: اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی می تواند بهبودی در نظام مالی و اعتماد به بانک ها را ایجاد کند. با اخذ مالیات، بانک ها مجبورند اطلاعات دقیقی در مورد سود سپرده های مشتریان خود به دولت ارائه دهند که می تواند به مدیریت منابع مالی و کاهش فساد مالی کمک کند.
- افزایش توانایی دولت در ارائه خدمات عمومی: با افزایش درآمدهای دولت از اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی، دولت می تواند برای ارائه خدمات عمومی بهتری مانند بهداشت، آموزش و امنیت بیشتری به شهروندان ایرانی بپردازد.
- تعدیل درآمد: با اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی، درآمدهای مردم بیشتر تعدیل می شود. افرادی که درآمد بیشتری دارند، می توانند بیشتر مالیات پرداخت کنند و دولت می تواند با استفاده از این درآمدها به افراد با درآمد کمتر کمک کند.
- افزایش شفافیت و اطلاعات: با اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی، بانک ها مجبور می شوند اطلاعات دقیقی در مورد سود سپرده های مشتریان خود به دولت ارائه دهند. این کار می تواند به افزایش شفافیت و اطلاعات در بازار سرمایه کمک کند
با این حال، این موضوع دارای معایب و مضراتی نیز می باشد که در زیر به مواردی از آنها اشاره می کنیم:
اخلال در بازارهای موازی به دلیل ورود سپرده های بانکی
کاهش منابع مالی بانک ها
کاهش پرداخت تسهیلات از سوی بانک ها
افزایش هزینه تمام شده توسط انتقال بار مالیاتی به بانک ها
افزایش نرخ سود تسهیلات بانکی
پیشنهاد می کنیم، مقاله مالیات دستمزد را مطالعه کنید
ویژگی لایحه بودجه 98:
علاوه بر سیاست‌ها، اهداف و ویژگی‌های خاصی در لایحه لحاظ شده که برخی از آنها مشابه بودجه سال جاری است که در ۵ بخش خلاصه می‌شود. ازجمله آنها می‌توان به:
۱) حمایت از معیشت عمومی و عدالت اجتماعی
۲) حمایت از تولید و اشتغال
۳) تقویت انضباط بودجه‌ای
۴) اصلاحات در رویه‌ها و فرایندها
۵) افزایش پایداری بودجه در مقابل تکانه‌های بین‌المللی اشاره کرد.
یوسف کاووسی، کارشناس مسائل اقتصادی در این زمینه می گوید:
اگر دولت برای این موضوع یک برنامه سازماندهی شده تدارک ببیند، خوب است. اما اجرای این طرح در کشور ایران، پرمخاطره خواهد بود زیرا ممکن است بانک‌ها برای جذب و حفظ سپرده‌ها، سود بالاتری پرداخت کنند و یا اینکه باعث شود سرمایه از کشور خارج شود.
ضرورت ارائه حساب های بانکی به سازمان امور مالیاتی کشور و جریمه عدم تمکین:
طبق مفاد قانون بودجه سال 98، بانک‌ها موظف هستند که تکالیف خود در قانون مالیات را رعایت کنند، در غیر این صورت مجبورند جریمه‌ای معادل 2 درصد حجم سپرده‌های اشخاص را پرداخت کنند. همچنین بانک‌ها ملزم به ارائه حساب‌ها و جزئیات تمامی تراکنش‌های بانکی مشتریان خود به سازمان امور مالیاتی کشور هستند. این اطلاعات هر ماه به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه می‌شود.
از دلایل اصلی این اقدام می توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش شفافیت تراکنش های بانکی
مبارزه با پولشویی
جلوگیری از فرار مالیاتی
مالیات از سپرده‌های بانکی موجب افزایش تورم می‌شود؟
یک کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در اغلب کشورهای جهان اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی امری پذیرفته شده است. اما باید به مساله نگاهی جامع‌تر داشت تا اقدامات مالیاتی موجب افزایش التهابات در اقتصاد کشور نشود.
امیرعباس آزرم‌وند: مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که اواخر بهمن ماه ۹۷ منتشر شده بود، در رابطه با میزان درآمدی که دولت می‌تواند از این محل به دست آورد، اعلام کرد: «با فرض اینکه میانگین حجم کل سپرده ها در سال آینده برابر ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان باشد (که فرض حداقلی است)و حفظ سهم ۴۰ درصدی اشخاص حقوقی و نیز نرخ سود سپرده با میانگین۱۵% و نرخ مالیاتی ۲۵%، درآمد مالیاتی این حکم برابر ۳۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود. در صورتی که فرض شود در پی وضع مالیات بر سود سپرده، سهم سپرده‌های سرمایه گذاری بانک‌ها به یک سوم میزان فعلی کاهش یابد، باز هم درآمد مالیاتی برابر ۱۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود که می‌تواند کمک قابل توجهی به اصلاح وضعیت نظام بانکی نماید».
به هر حال باید پایه مالیاتی را با گسترش آن به همه بخش‌ها تسری داد. در اغلب کشورهای جهان نیز اخذ مالیات از سپرده های بانکی امری پذیرفته شده است. این میان باید به مساله نگاهی جامع‌تر داشت تا اقداماتی موجب افزایش التهابات دوباره در اقتصاد کشور نشود.
