هر ساله گروه های مختلف درگیر در عرصه کار و استخدام یعنی کارگران تامین اجتماعی، کارمندان دولت و نیروهای مسلح و بازنشستگان این مجموعه ها، به انتظار مشخص شدن نحوه محاسبه عیدی و دریافت مبلغ تعیین شده می باشند تا بتوانند با استفاده از آن، بخشی از هزینه های مربوط به سال جدید را تامین نمایند.
بر اساس دو قانون مهم مربوط به حق عیدی یعنی قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران و قانون نحوه پرداخت عیدی به کارکنان دولت، گروه های سه گانه مشغول به کار، یعنی کارگران تامین اجتماعی، کارمندان دولت و نیروهای مسلح و بازنشستگان این مجموعه ها، باید هر ساله مبلغی را تحت عنوان عیدی یا پاداش سالیانه از استخدام کننده خود دریافت نمایند. با این وجود، هر چند تمام این گروه ها قانونا استحقاق دریافت عیدی را دارند، اما نحوه محاسبه عیدی آن ها و در نتیجه مبلغ پاداش سالیانه ای که به آن ها تعلق می گیرد، کاملا متفاوت می باشد.
به همین دلیل، در این مقاله، نحوه محاسبه عیدی سال۱۴۰۲ کارگران تامین اجتماعی، کارمندان دولت ( کارکنان کشوری ) و نیروهای مسلح ( کارکنان لشکری ) و بازنشستگان دولتی و نیرو های مسلح را مورد تحلیل و برسی قرار می دهیم.
نحوه محاسبه عیدی و سنوات 1402
نحوه محاسبه عیدی و سنوات اقشار مختلف جامعه بر اساس دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌هایی انجام می‌شود، که در ادامه به بیان آنها می‌پردازیم.
بر اساس ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار مصوب سال 1370، کارفرما موظف است به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کارکرد معادل 60 روز آخرین مزد روزانه، به عنوان عیدی و پاداش پایان سال پرداخت نماید. همچنین مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارگران نباید از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند. به عبارت دیگر برای عیدی و پاداش پایان سال هر کارگر داریم:
90 روز حداقل دستمزد دریافتی ≥ عیدی و پاداش پایان سال ≥ 60 روز حداقل دستمزد دریافتی
در نتیجه طبق روال سال‌های گذشته، حداقل و حداکثر عیدی پایان سال 1401 منتهی به سال 1402 با توجه به اینکه پایه حقوق روزانه برابر با 1،393،250 ريال است، مقادیر زیر خواهد بود:
| شرح | مبلغ عیدی (ريال) |
| حداقل عیدی 1402 | 83,595,000 = 60 * 1،393،250 |
| حداکثر عیدی 1402 | 125,392,500 = 90 * 1،393،250 |
حداقل و حداکثر عیدی و پاداش 1402 بر اساس پایه حقوق روزانه
نکته
مبنای محاسبه عیدی و پاداش کارگران بر اساس حقوق و مزایای آنها به صورت زیر است:
♦️ کارگران شاغل در کارگاه‌هایی که مشمول طرح طبقه بندی مشاغل هستند: مزد مبنا یا مزد گروه به علاوه پایه
♦️ کارگران شاغل در کارگاه‌هایی که طرح طبقه بندی مشاغل ندارند: مزد ثابت یعنی مزد شغل به علاوه مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل
حق سنوات کارگران در سال 1402
حق سنوات و یا سنوات پایان خدمت، پاداشی است که پس از اتمام قرارداد کار از سوی کارفرما به مستخدمین مشمول قانون کار پرداخت می‌شود. از این رو حق سنوات را مزایای پایان کار یا پاداش پایان خدمت نیز می‌نامند.
حق سنوات با پایه سنوات متفاوت است؛ مهم‌ترین فرق حق سنوات و پایه سنوات عبارتند از:
♦️ پایه سنوات به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود، اما حق سنوات در پایان قرارداد پرداخت می‌شود
♦️ پایه سنوات مقدار مشخصی دارد که همه ساله از سوی وزارت کار تعیین می‌شود؛ حق سنوات بر اساس میزان حقوق و دستمزد افراد متفاوت است
نحوه محاسبه حق سنوات پایان خدمت کارگران
کارفرما موظف است به کارگرانی که یک سال یا بیشتر در کارگاه آنها مشغول به خدمت بوده‌اند، به ازای هر سال (متوالی یا متناوب) معادل یک ماه آخرین حقوق دریافتی را بپردازد. (ماده 24 قانون کار)
بر اساس آخرین دادنامه مربوط به حق سنوات در سال 1400، دادنامه شماره 2-3328 دیوان عدالت اداری مورخ 1400/11/9، مبنای محاسبه حق سنوات تنها حقوق و مزد است؛ به بیان دیگر، حق السعی مبنای محاسبه حق سنوات نیست. در نتیجه فرمول محاسبه حق سنوات کارگران بر اساس مدت زمان کارکرد آنها به صورت زیر است:
| فرمول محاسبه حق سنوات | 365 روز / تعداد روزهای کارکرد در سال * (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه شغلی به تبع شغل) |
فرمول محاسبه حق سنوات
پایه سنوات چیست؟
شورای عالی کار با هدف حمایت از کارگران و جبران کمبود حداقل دستمزد، مبلغی را تحت عنوان پایه سنوات در نظر گرفته است که به حداقل حقوق کارگرانی که بیش از یک سال در یک کارگاه مشغول به فعالیت باشند، اضافه می‌شود. به این ترتیب، پایه سنوات جزئی از دستمزد دریافتی ماهانه است و به صورت مجزا پرداخت نمی‌شود.
مبلغ پایه سنوات به صورت سالیانه از سوی شورای عالی کار تعیین و ابلاغ می‌شود. این مبلغ برای سال 1401 برابر با 70,000 ريال در روز است؛ به این ترتیب حقوق کارگران با یک سال سابقه کار به صورت زیر محاسبه می‌شود:
| حقوق ماهیانه در سال دوم | حقوق پایه ماهیانه بر اساس قانون کار + (70,000 * تعداد روزهای کارکرد در ماه) |
فرمول نحوه محاسبه حقوق ماهیانه با احتساب پایه سنوات
عوامل موثر در نحوه محاسبه عیدی و سنوات
یکی از مهم‌ترین مسائل در نحوه محاسبه عیدی و سنوات، تعیین عوامل موثر در میزان عیدی و سنوات است. بر اساس ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش کارگران، محاسبه عیدی و پاداش پایان سال کارگران، دستمزد دریافتی و فوق‌العاده‌هایی است که به واسطه اشتغال در شغل مربوطه دریافت می‌کند. در واقع مزایای دریافتی بابت شغل، جزئی از شغل بوده در محاسبه عیدی و پاداش لحاظ می‌شود.
اما دیوان عدالت اداری پس از بررسی‌های مختلف در خصوص عوامل موثر در محاسبه حق سنوات، در تاریخ 9 بهمن 1400 طبق رایی، تنها حقوق و مزد را مبنای محاسبه حق سنوات اعلام نمود. در ادامه با عوامل موثر در محاسبه عیدی و سنوات به صورت جزئی‌تر آشنا خواهیم شد:
کدام مزایا در محاسبه عیدی و پاداش پایان سال موثر است؟
مزایای مستمر در محاسبه عیدی و پاداش عبارتند از:
♦️ فوق العاده سختی کار
♦️ فوق العاده شغ ل
♦️ فوق العاده مسئولیت
♦️ فوق العاده نوبت کاری
و سایر مزایایی که به تبع شغل به کارگر پرداخت می‌شوند.
پیشنهاد می‌شود مقاله نحوه محاسبه اضافه کاری را مطالعه کنید
کدام مزایا در محاسبه عیدی و پاداش پایان سال موثر نیست؟
اما مزایای رفاهی و انگیزشی جزء دستمزد محسوب نشده و در پرداخت عیدی و پاداش نیز لحاظ نخواهد شد؛ از جمله این موارد عبارتند از:
♦️ کمک هزینه عائله‌مندی
♦️ کمک هزینه مسکن
♦️ کمک هزینه خوار و بار و یا بن کارگری
♦️ پاداش افزایش تولید
کدام مزایا در محاسبه حق سنوات پایان سال موثر است؟
بر اساس آخرین دادنامه مربوط به حق سنوات در سال 1400، مبنای محاسبه سنوات پایان خدمت، مزد یا حقوق پایه و پایه سنوات است. در نتیجه حق سنوات به ازای هر سال، معادل 30 روز آخرین حقوق دریافتی کارگر به جز مزایای رفاهی و انگیزه‌ای خواهد بود
پیشنهاد می‌شود مقاله نحوه محاسبه حقوق و دستمزد سال 1401 را مطالعه کنید
فرمول محاسبه عیدی 1402
با توجه به توضیحات فوق، فرمول محاسبه حداقل عیدی و پاداش برای یک سال کارکرد کارگران تمام وقت بر اساس دستمزد و مزایای شغلی به صورت زیر است:
| فرمول محاسبه عیدی | 60 * (مزایای روزانه مستمر به تبع شغل + پایه سنوات روزانه + حقوق پایه روزانه) |
فرمول محاسبه عیدی و پاداش سالیانه بر اساس دریافتی‌های روزانه
جدول عیدی کارگران سال 1402
| عنوان | حداقل عیدی و پاداش (ريال) | حداکثر عیدی و پاداش (ريال) |
| کارگران تمام وقت در سال اول | 83,595,000 | 125,392,500 |
| کارگران پاره وقت به ازای هر ماه (فرمول محاسبه عیدی و پاداش ماهانه) | 6,966,250 | 10,449,375 |
جدول حداقل و حداکثر عیدی و پاداش 1402
نکته
از آنجا که بر اساس رای دیوان عدالت اداری مورخ 9 بهمن ماه سال 1400، مبنای محاسبه حق سنوات تنها مزد و حقوق کارگر است، سنوات کارگران در سال 1401 مجموع حقوق پایه، پایه سنوات و مزایای شغلی به تبع شغل است؛ به این ترتیب داریم:
| فرمول محاسبه حق سنوات روزانه در سال 1401 | 365 / 30 * تعداد روزهای کارکرد * (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه شغلی به تبع شغل) |
فرمول محاسبه حق سنوات در سال 1401
نحوه محاسبه عیدی در سال کبیسه
از آنجا که محاسبه عیدی به صورت روزانه انجام می‌شود، تعداد روزهای کارکرد در آن موثر است؛ در نتیجه برای سال‌های کبیسه که اسفند ماه یک روز بیشتر است فرمول محاسبه عیدی به صورت زیر خواهد بود:
| فرمول محاسبه عیدی در سال کبیسه | 366 / (60 * تعداد روزهای کارکرد * (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل)) |
فرمول محاسبه عیدی و پاداش در سال کبیسه
جدول نحوه محاسبه عیدی سال 1400
| عنوان | حداقل عیدی و پاداش (ريال) | حداکثر عیدی و پاداش (ريال) |
| کارگران تمام وقت در سال اول | 53,109,900 | 79,664,850 |
| کارگران پاره وقت به ازای هر ماه | 4,425,825 | 6,638,738 |
جدول عیدی و پاداش سال 1400
نکته
سنوات سال 1400 مجموع حقوق پایه و پایه سنوات و مزایای مستمر به تبع شغل به جز مزایای رفاهی است؛ به بیان دیگر،
| فرمول محاسبه حق سنوات 1400 | 365 / 30 * تعداد روزهای کارکرد * (885,165 + 46,667 + مزایای روزانه شغلی به تبع شغل) |
فرمول محاسبه حق سنوات در سال 1400
نحوه محاسبه عیدی و سنوات بازنشستگان تامین اجتماعی
با وجود اینکه شرایط بازنشستگی و محاسبه آن بر عهده سازمان تامین اجتماعی است، تعیین عیدی بر عهده هیئت وزیران است؛ به بیان دیگر، برای پرداخت عیدی به بازنشستگان تامین اجتماعی قانونی تصویب نشده است؛ عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی، همانند کارمندان دولتی، همه ساله از سوی هیئت وزیران به صورت ثابت تعیین و ابلاغ می‌شود.
عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی برای پایان سال 1400 (عیدی سال 1401) معادل یک ماه حقوق آنها و در سال‌های قبل حتی از آن هم کمتر بوده است. عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی برای سال 1400 (عیدی سال 1401)، بر اساس اعلام هیئت وزیران مبلغ 1,600,000 تومان بوده است.
از آنجا که حق سنوات، پاداشی است که به ازای کارکرد مشمولین قانون کار طی سال به آنها پرداخت می‌شود، این پاداش به بازنشستگان تعلق نمی‌گیرد.
محاسبه عیدی کارگران با قراردادهای کمتر از زمان قانون کار
بر اساس ماده 35 قانون کار، کلیه کارگران با قراردادهای ساعتی، پاره وقت و یا موقت مشمول دریافت مزایای قانونی هستند؛ اما میزان مزایای دریافتی آنان بر اساس میزان کارکرد آنان محاسبه و پرداخت می‌شود. کارگران بر اساس قرارداد کار تنظیمی آنها با کارفرما به چند دسته تقسیم می‌شوند:
♦️ نیروی کار با قرارداد کار دائم
♦️ نیروی کار موقت
♦️ نیروی کار پاره وقت
♦️ نیروی کار فصلی یا کارمزدی
♦️ نیروی کار ساعتی
تا اینجا با نحوه محاسبه عیدی و سنوات برای نیروی کار با قرارداد کار دائم آشنا شدیم. در ادامه نحوه محاسبه عیدی و سنوات برای سایر گروه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نکته
برای محاسبه عیدی و سنوات در سال کبیسه، در فرمول محاسبه عیدی و یا سنوات، تعداد روزهای کارکرد را 366 روز در نظر می‌گیریم.
همچنین برای محاسبه حقوق و دستمزد، اقلام حقوق پایه، پایه سنوات و مزایای شغلی به صورت روزانه در نظر گرفته می‌شوند.
نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران با قرارداد موقت
از آنجا که در محاسبه حقوق و دستمزد کارگران دائمی یا موقتی بودن قرارداد کار آنان تاثیری ندارد، نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران با قراردادهای موقت، بر اساس مدت زمان کارکرد آنها طی سال محاسبه و پرداخت می‌شود؛ به این ترتیب داریم:
| فرمول محاسبه عیدی و پاداش | 365 / (2 * تعداد روزهای کارکرد * (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل)) |
فرمول محاسبه عیدی و پاداش کارگران با قرارداد موقت
نکته
محاسبه حق سنوات برای کارگران پاره وقت بر اساس مدت زمان کارکرد آنها محاسبه و پرداخت می‌شود.
| فرمول محاسبه حق سنوات برای کارگران با قرارداد موقت | تعداد روزهای کارکرد در سال * 365 روز / (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه +مزایای روزانه شغلی به تبع شغل) |
فرمول محاسبه حق سنوات کارگران با قرارداد موقت
نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران پاره وقت
بر اساس ماده 39 قانون کار، مزد و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه‌وقت و یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند، به نسبت ساعات کار انجام یافته محاسبه و پرداخت می‌شود که عیدی و پاداش نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست. نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران با قراردادهای پاره وقت و یا کمتر از ساعات قانونی به صورت زیر است:
| فرمول محاسبه عیدی و پاداش | 365 / (2 * تعداد روزهای کارکرد * (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل)) |
فرمول محاسبه عیدی و پاداش کارگران پاره وقت
نکته
محاسبه حق سنوات برای کارگران پاره وقت بر اساس مدت زمان کارکرد آنها محاسبه و پرداخت می‌شود.
| فرمول محاسبه حق سنوات برای کارگران پاره وقت | تعداد روزهای کارکرد در سال * 365 روز / (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه +مزایای روزانه شغلی به تبع شغل) |
فرمول محاسبه حق سنوات کارگران پاره وقت
عیدی و سنوات کارگران فصلی و کارمزدی
قانون گذار در ماده واحده قانون مربوط به عیدی و پاداش سالیانه کارگران، عیدی و پاداش کارگرانی که به صورت فصلی، کارمزدی و یا با قراردادهای کمتر از یک سال به فعالیت در کارگاههای مشمول قانون کار مشغول به کار بوده‌اند، بر اساس 60 روز و به نسبت ایام کارکرد آنها در سال در نظر گرفته است. نحوه محاسبه عیدی و سنوات نیز به صورت زیر است:
| فرمول محاسبه عیدی و پاداش | 365 / (2 * تعداد روزهای کارکرد * (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل)) |
فرمول محاسبه عیدی و پاداش کارگران فصلی و کارمزدی
نکته
برای کارگران کارمزدی، حقوق و دستمزد مبنای محاسبه وجوه عیدی و پاداش پایان سال، معادل متوسط کارمزد دریافتی آنان بر حسب مدت ایام کارکرد در سال است.
همچنین حق سنوات آنها بر اساس مدت زمان کارکرد آنها در طول سال محاسبه و پرداخت می‌شود.
| فرمول محاسبه حق سنوات برای کارگران کارمزدی و فصلی | تعداد روزهای کارکرد در سال * 365 روز / (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه +مزایای روزانه شغلی به تبع شغل) |
فرمول محاسبه حق سنوات برای کارگران کارمزدی و فصلی
نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران ساعتی
برخی کارکنان به صورت ساعتی کار می‌کنند و حقوق ماهانه ثابتی ندارند؛ به بیان دیگر، دستمزد آنان در ماه متغیر است؛ محاسبه عیدی و پاداش این گروه، بر مبنای میانگین حقوق دریافتی 3 ماه پایانی قرارداد کاری آنان انجام می‌شود.
نکته
کارفرما موظف است به کارکنانی که به هر نحو در طی سال همکاری آنها با کارگاه قطع شده باشد، نسبت به مدت زمان کارکرد عیدی و پاداش پایان سال بپردازد؛ از جمله دلایل قطع همکاری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
♦️ استعفای کارگر
♦️ بازنشستگی یا از کارافتادگی کارگر
♦️ اخراج کارگر
♦️ ترک کار
کارفرما موظف است پس از احراز شرایط اخراج کارگر و یا ترک کار او کلیه مطالبات وی از جمله حقوق و دستمزد معوق و عیدی و سنوات او را بپردازد؛ بر اساس قوانین ترک کار کارفرما تنها می‌تواند از پرداخت حق سنوات کارگر خودداری نماید.
زمان پرداخت عیدی و سنوات کارگران
بر اساس تبصره 1 ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران، پرداخت عیدی و پاداش کارگران تنها در پایان سال انجام می‌شود؛ همچنین هر گونه پرداخت از این بابت در طول سال، مبلغ علی‌الحساب عیدی و پاداش آخر سال محسوب می‌شود.
در زمینه زمان پرداخت حق سنوات باید گفت: سنوات پایان خدمت پس از پایان قرارداد کار و یا پایان هر سال و در زمان تسویه حساب با کارکنان پرداخت می‌شود.
مثال نحوه محاسبه عیدی و سنوات
در یک کارگاه افراد زیر مشغول به فعالیت هستند؛ حقوق و دستمزد و عیدی هر یک را محاسبه نمایید.
| حقوق پایه روزانه | تاریخ قرارداد | پایه سنوات روزانه | روزهای کارکرد | وضعیت تاهل | تعداد فرزند | |
| 1 | 1,393,250 | 00/1/1 | 70,000 | 30 | متاهل | 1 |
| 2 | 1,393,250 | 00/1/1 | 70,000 | 30 | مجرد | 0 |
| 3 | 1,393,250 | 01/1/1 | 0 | 30 | مجرد | 0 |
جدول مثال اطلاعات کارگران کارگاه جهت محاسبه عیدی و سنوات
جدول مثال نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران در 1402-1401
| حقوق پایه (30 روز) | پایه سنوات | حق مسکن | بن کارگری | حق اولاد | جمع حقوق و مزایا | عیدی 1402 | حق سنوات | |
| 1 | 41,797,500 | 2,100,000 | 5,500,000 | 8,500,000 | 4,179,750 | 62,077,250 | 87,795,000 | 43,897,500 |
| 2 | 41,797,500 | 2,100,000 | 5,500,000 | 8,500,000 | 0 | 57,897,500 | 87,795,000 | 43,897,500 |
| 3 | 41,797,500 | 0 | 5,500,000 | 8,500,000 | 0 | 55,797,500 | 83,595,000 | 41,797,500 |
مثال نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران در سال 1401
نکات مثال
1- بر اساس ماده 86 قانون تامین اجتماعی شرط پرداخت حق اولاد، بیمه شده به صورت زیر است:
♦️ بیمه شده حداقل سابقه پرداخت حق بیمه 720 روز کار را داشته باشد.
♦️ سن فرزندان او از هجده سال كمتر باشد و یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل یا در اثر بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 اين قانون قادر به كار نباشند.
♦️ ميزان کمک هزینه عائله‌مندی (حق اولاد) معادل سه برابر حداقل مزد روزانه كارگر ساده در مناطق مختلف برای هر فرزند در هر ماه است.
دقت کنید که حق اولاد در محاسبه عیدی و سنوات تاثیرگذار نیست.
2- در صورتی که این اشخاص قرارداد خود را با مجموعه تمدید نمایند، مبلغ پرداختی بابت حق سنوات به صورت علی الحساب خواهد بود. در نتیجه در زمان تسویه حساب نهایی، مابه‌التفاوت حقوق زمان تسویه حساب و حقوق فعلی باید به آنها پرداخت شود.
3- حق سنوات از پرداخت مالیات معاف است؛ اما عیدی اگر از سقف معافیت مالیاتی ماهانه بیشتر باشد، مازاد آن به حقوق و دستمزد مشمول مالیات افزوده می‌شود. دقت کنید که محاسبه مالیات عیدی باید به صورت سالانه و با در نظر گرفتن کلیه حقوق و مزایای سال مذکور انجام شود. به عبارت دیگر مالیات عیدی با مالیات حقوق محاسبه و دریافت می‌شود.
