یکی از مواردی که در قراردادهای قانون کار، شاید کمتر به آن توجه شده باشد، ترک کار است. برای پایان‌دادن به قراردادها باید قوانین و مقررات مربوط به آن را رعایت کنید. قراردادهایی که با شرکت‌ها و مؤسسات مختلف امضا می‌کنید هم از این قاعده مستثنا نیستند، این‌گونه نیست که یک روز صبح تصمیم بگیرید دیگر سر کار نروید، بدون اینکه به رئیستان چیزی گفته باشید؛ ترک کار هم مثل سایر امور زندگی اجتماعی برای خود قاعده و قانونی دارد. در این مقاله از سری مقالات آموزش رایگان حسابداری، شما را با قوانین ترک کار از بعد مالی و حقوقی آشنا می‌کنیم.
ترک کار یعنی چه؟
ترک کار اصطلاحی است که در قانون کار صراحتا به آن اشاره ای نشده است و به معنای خاتمه قرارداد کار و پایان یافتن قرارداد کارگری و کارفرمایی است و بعضا در مواردی رخ می دهد که کارگر قصد دارد ، رابطه کاری خود را با کارفرما خاتمه دهد.
فسخ یک جانبه قرارداد از طرف کارگر، بدون مجوز قانونی. در ترک کار، کارگر باید قصد و نیت انجام این کار را به صورت حقوقی داشته باشد، پس اگر این قصد وجود نداشته باشد، صرف عدم حضور در کارگاه، ترک کار محسوب نمی‌شود
به‌زبان ساده‌تر، ترک کار مربوط به زمانی است که بدون اطلاع‌دادن به کارفرما و شرکتی که برای آن کار می‌کنید، یک‌طرفه و بدون هیچ دلیل موجه و قانونی از ادامه همکاری خودداری کنید.
قانون‌گذار در قانون کار (مصوب سال 1369) و همچنین تبصره‌ها یا آیین‌نامه‌های اجرایی آن، صراحتا صحبتی از قوانین ترک کار ننموده است؛ تنها در ماده 25 این قانون به فسخ یک طرفه قرارداد اشاره شده است.
ماده 25 قانون کار چه میگوید؟
بر اساس ماده ۲۵ قانون کار: «هرگاه قرارداد کار برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین منعقد شده باشد، هیچ یک از طرفین به‌تنهایی حق فسخ آن را ندارد.»
بر اساس این ماده قانونی می‌توان مفهوم ترک کار را چنین بیان کرد: هرگاه کارگر قرارداد خود را به صورت یک طرفه و بدون دلیل موجه یا اتمام زمان آن، فسخ و محل کار خود را ترک نماید، عمل حقوقی ترک کار را انجام داده است. همچنین در این شرایط کارفرما می‌تواند از کارگر به هیئت‌های حل اختلاف شکایت نماید.
تبصره- رسیدگی به اختلافات ناشی از این نوع قراردادها در صلاحیت هیات‌های تشخیص و حل اختلاف است.
نکته: عدم حضور کارگر در کارگاه در صورتی که قصد و نیت فسخ قرارداد را نداشته باشد، ترک کار محسوب نمی‌شود.
اثبات ترک کار
حال اگر کارگری اقدام به ترک کار کند ، تکلیف حقوق کارفرما و الزامات قراردادی چیست و چه کسی باید ترک کار را اثبات کند. بار اثبات ترک کار مانند اثبات هر ادعای دیگری بر عهده مدعی است که در اینجا کارفرماست. کارفرما می تواند با در دست داشتن مدارک اثبات کننده ادعایش به مراجع حل اختلاف مراجعه کند و علیه کارگر طرح دعوی کند. تشخیص این که ترک کار توسط کارگر صورت گرفته است یا نه با توجه به دلایل و مدارک بر عهده مراجع حل اختلاف است و چنانچه ترک کار از جانب کارگر ثابت شود و به واسطه این اقدام خسارتی مادی یا معنوی به کارفرما وارد شده باشد ، کارفرما می تواند جهت استیفای حقوق خود در مراجع دادگستری علیه کارگر طرح دعوی کند . باید توجه داشت که مراجع حل اختلاف کارگری و کارفرمایی برای رسیدگی به خسارت صلاحیت ندارند.
مراحل قانونی ترک کار چیست؟
زمانی که کارگر قصد ترک از کار خود را دارد باید از 2 الی چهار هفته قبل، کارفرما را در جریان ترک کار بگذارد. درواقع طی یک نامه رسمی، محترمانه، کوتاه و ساده، استعفای خود و دلیل آن را به کارفرما اطلاع دهد. در صورتی که کارگر این مراحل را انجام ندهد، عواقب ترک کار بر عهده اوست و کارفرما می‌تواند به دلیل ترک کار غیرموجه وی به صورت قانونی اقدام کند.
هنگامی که یک کارگر قصد ترک کار خود را دارد، باید قوانین زیر را طی کند:
قوانین یک کارمند حرفه‌ای
1- سلسله مراتب را رعایت نمایید؛ تصمیم خود را مبنی بر قطع همکاری، ابتدا به مدیر یا سرپرست ارشد خود اطلاع دهید؛ سپس موضوع را با همکاران خود مطرح نمایید.
2- با اطلاع به موقع، به کارفرمای فعلی خود زمان کافی بدهید، تا جانشینی برای شما پیدا کند. سپس آموزش‌های لازم را جهت اجرای بهتر وظایف، در اختیار نیروی جانشین قرار دهید.
3- زمان دقیق حضور در محل کار جدید را به کارفرمای آینده خود اطلاع دهید؛ تا برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند.
عدم رعایت برخی قوانین پیگرد قانونی دارد
قوانین حقوقی
1- دو الی چهار هفته قبل از زمانی که قصد دارید به کارتان خاتمه دهید، موضوع را به کارفرمای خود اطلاع دهید.
2- طی یک نامه رسمی و به صورت مکتوب، استعفای خود و علت آن را به اطلاع کارفرما برسانید. نامه استعفا باید کوتاه، محترمانه و واضح باشد.
در صورتی که کارگر قوانین فوق را رعایت نکند، کارفرما می‌تواند ترک کار غیرموجه او را مورد پیگرد قانونی قرار دهد.
پیشنهاد می شود مقاله شرایط اخراج کارگران در قانون را هم بخوانید
ترک کار توسط کارگر چه عواقبی دارد؟
وقتی که کارتان را با استعفای کتبی ترک کنید، هیچ کارفرمایی حق ندارد شما را از این اقدام منع کند. اما اگر بدون هیچ دلیل و اعلام قبلی از شرکت بیرون بیایید، طبق قانون ترک کار، سازمان شما این حق را دارد که دعوای «اثبات ترک کار» را علیه شما طرح کند.
قرارداد کار مابین کارگر و کارفرما به دو صورت کتبی و شفاهی منعقد میشود.
1- قرارداد کتبی ضمانت اجرایی بیشتری دارد؛ به عبارت دیگر، در صورت بروز هرگونه اختلاف، طرفین می‌توانند با مراجعه به هیئت حل اختلاف، در خصوص شخص خاطی، حکم مناسب دریافت نمایند.
2- قانون کار، قرارداد شفاهی را نیز همانند قرارداد کتبی معتبر می‌داند؛ اما از آنجا که در این قرارداد، تعهدات به صورت مکتوب نیست، احقاق حق با مشکل مواجه است.
ترک کار و مسئولیت کارگر در مقابل کارفرما چیست؟
طبق قوانین کار و تأمین اجتماعی، در صورتی که کارگر بدون هیچ دلیل و مدرک قانونی محل کارش را ترک کند، کارفرما این حق را دارد که از او شکایت کند، زمانی که شما قراردادی (شفاهی یا کتبی) برای انجام کار منعقد می‌کنید، در مقابل کارفرما و وظایفی که بر عهده شماست، مسئول هستید. به این ترتیب ترک کار شما موجب وارد شدن خساراتی در زمینه این تعهدات به کارفرما خواهد شد.
- حال اگر قرارداد به صورت کتبی باشد، کارفرما می‌تواند بر اساس آن از کارگر شکایت نموده، نسبت به جبران خسارات اقدام نماید.
- اما اگر قرارداد شفاهی باشد؛ در صورتی که کارفرما بتواند وجود رابطه کارگر و کارفرمایی را اثبات نماید، می‌تواند از کارگر جهت ترک کار و اخلال در انجام مسئولیت محوله شکایت نماید.
مهلت اعلام ترک کار
طبق قانون ترک کار، هر کارگر باید سی روز قبل از ترک شرکت، استعفای خود را به صورت کتبی به مدیریت تقدیم کند. بعد از این سی روز، کارفرما به هیچ عنوان نمی‌تواند شما را در شرکت نگه دارد و اگر اصرار یا اجباری در کار باشد، غیرقانونی است. این مسئله وابسته به توافق کارگر و کارفرما است و اضافه کاری یا تحمیل کار اضافی نیست؛ گاهی کارفرما بلافاصله با استعفای کارگر موافقت نموده او را برای یک ماه بعد نزد خود نگه نمی‌دارد.
پیشنهاد میشود مقاله دعاوی قانون کار را هم مطالعه کنید
مراحل شکایت از کارگر برای ترک کار چگونه است؟
هر کارفرمایی، کارگران و کارمندانش را برای انجام کار استخدام کرده و اگر چیزی مانع انجام این کار شود (از جمله ترک ناگهانی کار توسط کارگر)، قطعا خساراتی به کارگاه، سازمان یا شرکت وارد خواهد شد. اگر کارگر بدون اطلاع قبلی و دلیل موجه ترک کار کند، کارفرما ابتدا باید با مدارک و مستندات (مدارک حضور و غیاب، قرارداد کارگر، بیمه‌های پرداخت شده و…) به اداره کار مراجعه کرده و از کارگرش شکایت کند.
مراحل شکایت کارفرما از کارگر:
- تهیه اسناد و مدارک مربوط به وجود رابطه کارگر و کارفرمایی؛ اعم از قرارداد کتبی و یا اسناد و مدارک اثبات انعقاد قرارداد شفاهی
- ثبت شکایت در اداره کار
- طرح شکایت در هیئت تشخیص توسط کارشناسان مربوطه و انجام اقدامات لازم جهت ایجاد توافق بین طرفین
- صدور رای برای شخص خاطی، در صورت عدم توافق
نکته
شخص معترض می‌تواند نسبت به اعتراض رای صادره در هیئت حل اختلاف اقدام نماید.
پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاع از شرایط اخراج کارگر از دیدگاه قانون کار، این مطلب را مطالعه نمایید.
تفاوت ترک کار با غیبت در کار چیست؟
بر اساس بند سوم دستورالعمل شماره ۱۷ وزارت کار و امور اجتماعی: «تفاوت غیبت با ترک کار در این است که در غیبت قصد فسخ قرارداد وجود ندارد.» به‌زبان ساده‌تر، هنگام غیبت کاری، قصد ندارید که از کارتان استعفا بدهید، بلکه فقط مشکلی پیش آمده است و به‌دلیل این مشکل نتوانسته‌اید در موعد مقرر در محل کارتان حاضر بشوید یا سفارش کارفرما را انجام بدهید.
کارگر در زمان غیبت، قصد فسخ قرارداد را ندارد؛ در صورتی که ترک کار با قصد فسخ قرارداد صورت می‌گیرد. اما در واقع ملاک مشخصی برای تفاوت غیبت و ترک کار وجود ندارد. شاید کارگر قصد فسخ قرارداد را نداشته باشد حتی اگر از غیبت وی ده روز گذشته باشد.
هدف از ترک کار، فسخ قرارداد است. اما غیبت بدون قصد قطع همکاری رخ می‌دهد
نکته قابل توجه
دوستان عزیز، در صورتی که قصد فسخ قرارداد کار خود را ندارید، حتما عدم حضور خود را در محل کار با کارفرما یا مدیر مربوطه هماهنگ نمایید. زیرا بر اساس ماده 27 قانون کار، کارفرما می‌تواند در صورت قصور در انجام وظایف محوله، کارگر را اخراج و قرارداد را فسخ نماید؛ عدم حضور کارگر حتی به مدت کوتاه می‌تواند به منزله قصور در انجام وظایف تلقی شود؛ از سویی هر چه زمان عدم حضور کارگر در محل کار بیشتر باشد، اثبات ترک کار وی آسان‌تر خواهد بود.
استفاده از مرخصی در قانون کار شرایط ویژه‌ای دارد؛ حتما پیش از عدم حضور در محل کار مراحل قانونی استفاده از مرخصی را انجام دهید.
آثار مالی ترک کار
وزارت کار و امور اجتماعی در سال ۱۳۹۰ دستورالعملی درباره مقررات ترک کار صادر کرده است. بر اساس بندهای چهارم و پنجم این بخش‌نامه، در صورتی که کارگری ترک کار کند، مستحق دریافت مزایای پایان کار و حق سنوات نیست. جرائم ترک کار بر اساس نوع قرارداد به صورت زیر خواهد بود:
- قرارداد کار دائمی: در صورت ترک کار مزایای پایان کار با عنوان حق سنوات به کارگر تعلق نخواهد گرفت.
- قرارداد کار موقتی: اگر کارگر سنوات سال‌های گذشته را دریافت نموده باشد، تنها سنوات سال جاری به او تعلق نخواهد گرفت. در غیر این صورت چنانچه قراردادهای قبلی با کارگر تسویه حساب نشده باشد، مستحق مزایای پایان کار کل مدت کارکرد خود نخواهد بود. (بند ۵ دستورالعمل شماره ۱۷ وزارت کار)
نکات مهم
1- در صورتی که کارفرما با کارگر قرارداد موقت منعقد نماید، موظف اس در پایان قرارداد کلیه مطالبات وی را پرداخت نماید؛ به بیان دیگر، مطالبات پرداخت نشده در حکم امانت در دست کارفرما خواهد بود؛ زیرا انعقاد قرارداد جدید به منزله تسویه و خاتمه قرارداد قبلی است. به این ترتیب بر اساس قوانین ترک کار، در قرارداد موقت نیز کارفرما تنها مجاز به خودداری از پرداخت حق سنوات مربوط به آخرین قرارداد کارگر خواهد بود.
2- در زمینه دریافت بیمه بیکاری، از آنجا که بیکاری کارگر به صورت خودخواسته است، نمی‌تواند از بیمه بیکاری استفاده نماید. بیمه بیکاری تنها در صورت بیکاری غیرارادی به کارگر تعلق می‌گیرد.
بر اساس قانون ترک کار، نمی‌توانیم ناگهانی و بدون هیچ مقدمه‌ای از انجام وظایف شغلی خودداری کنیم. همان‌طور که در این مقاله گفتیم، در صورت انصراف از ادامه همکاری، باید موضوع را حداقل از یک ماه قبل به کارفرما اطلاع بدهیم. در غیر این صورت، کارفرما این حق را دارد که علیه ما به‌دلیل ترک کار اقامه دعوا کند.
در این مقاله حقوق ترک کار از نظر قانون کار را با هم بررسی کردیم و نکاتی که کارگر و کارفرما لازم بود که در نظر داشته باشند و طبق آن عمل کنند ذکر شد امیدوارم که این مقاله مفید واقع شده باشه
