در این مقاله آموزشی تمام اصولی که برای نوشتن یک طرح تجاری یا طرح کسب و کار یا بیزینس پلن Business Plan که شما به عنوان یک کارآفرین و صاحب استارت آپ لازم دارید ارائه شده است که می توانید برای افرادی که به فکر کارآفرینی و راه اندازی کسب و کار کوچک هم هستند، مفید باشد. به‌احتمال‌زیاد شما هم در مورد طرح کسب و کار یا بیزینس پلن چیزهای زیادی شنیده‌اید. اما بیایید خیلی سریع بررسی کنیم که طرح کسب و کار یا بیزینس پلن چیست و آیا واقعا برای کار ما ضروری است.
بیزینس پلن چیست؟
اگر تا به حال یک ایده تجاری را همراه با چند کار لازم برای انجام آن روی یک دستمال‌کاغذی دم دستتان یادداشت کرده‌اید، شما یک بیزینس پلن یا حداقل مؤلفه‌های اساسی آن را نوشته‌اید. یک بیزینس پلن یا اساسا طرحی برای چگونگی انجام کسب‌و‌کارتان و نیز چگونگی رسیدن به آن اهداف است.
کوتاه و مختصر نوشتن طرح:
طرح های تجاری یا بیزینس پلن ها دارای ویژگی های مهمی هستند که یکی از مهم ترین آنها کوتاه و مختصر بودن آن است. در این خصوص از دلایل مهم کوتاهی بیزینس پلن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- خوانده شدن طرح زیرا خواندن آن از اهمیت خاصی برخوردار است و اگر طولانی باشد از رغبت خواندن آن کاسته می شود.
- بیزینس پلن مورد نظر باید به گونه ای باشد که از آن برای اجرا و رشد کسب و کار به راحتی از آن استفاده گردد.
شناسایی مخاطبان:
شناختن مخاطبان طرح کسب و کار بسیار مهم می باشد زیرا بیزینس پلن باید به زبانی قابل درک و ساده نوشته شود به صورتی که مخاطب بتواند به آسانی مخاطب خود را جذب نماید و اگر شناخت کاملی از مخاطب وجود نداشته باشد، نمی توان با آن را به درستی ارتباط بر قرار کرد.
طرح کسب و کار شما باید در چه اندازه‌ای باشد؟
به طور معمول، یک بیزینس پلن طولانی‌تر از یک لیست روی دستمال‌کاغذی است! (البته در ادامه خواهید دید که نوشتن کل بیزینس پلن خود در یک صفحه امکان‌پذیر و حتی گاهی ایدئال است.) در عمل، برای من و برای بیشتر مشاغل واقعی، نگارش طرح تجاری می‌تواند به سادگی یک طرح ناب و به صورت فهرستی باشد از موارد مهمی برای راهبردهای تمرکز، تاکتیک‌ها، نقاط عطف پی‌گیری وظایف و مسئولیت‌ها و پیش‌بینی‌های اساسی مالی (گردش مالی، بودجه و هزینه‌ها)، که باید برای آنها برنامه‌ریزی کنید.
تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل:
با توجه به معیار های سازمان کسب و کار و استارت آپ های آمریکا، بیزینس مدل پایه و اساس یک شرکت محسوب می شود که چگونگی اجرای یک ایده را توصیف می نماید و مشخص کننده چگونگی کسب درآمد آن ایده می باشد.
اما بیزینس پلن در واقع ساختار و بدنه شرکت را با جزئیات تمام مشخص می کند که حجم آن ممکن است که از 100 صفحه نیز بیشتر گردد در صورتی که بیزینس مدل تنها در یک صفحه نوشته می شود.
بنابراین می توان گفت که تفاوت عمده بین این دو موضوع، میزان پرداختن به جزئیات طرح کسب و کار می باشد. همچنین بیزینس پلن ها معمولا برای تامین مالی و جذب سرمایه ارائه می شوند در صورتی که بیزینس مدل به منظور پایه ریزی کسب و کار های نوپا نوشته می شود.
نکته: بیزینس پلن و بیزینس مدل با هم ارتباط قوی دارند به نحوی که با تغییر هر یک از آنها، دیگری نیز تغییر می کند.
نکات مورد توجه در نوشتن بیزینس پلن:
مواردی که نباید در یک بیزینس پلن فراموش شوند و بخش های اصلی یک بیزینس پلن استاندارد می باشند، به ترتیب زیر می باشند:
خلاصه اجرایی (Executive summary):
این بخش یک مرور کلی از کسب و کار شما و برنامه های آتی است که معمولا در ابتدای یک طرح کسب و کار نوشته می شود و معمولا ۱ الی ۲ صفحه است.
پیشنهاد می‌شود مقاله ضرورت مشاور مالی در کسب و کار را مطالعه کنید
اجزای یک خلاصه اجرائی استاندارد:
- یک جمله در مورد کسب و کار مربوطه
- طرح مشکل
- راه حل
- شناسایی بازار هدف
- رقابت
- تیم
- خلاصه مالی
- الزامات تامین مالی
- اهداف و کشش
بیزینس پلن رسمی چیست؟
اگر به یک سند رسمی بیزینس پلن نیاز دارید، مؤلفه‌های زیر را در آن بگنجانید:
- چکیده اجرایی؛
- بررسی اجمالی سازمان؛
- اطلاعاتی درمورد محصولات یا خدمات خود؛
- برنامه بازاریابی یا مارکتینگ پلن خود؛
- اطلاعاتی درمورد هریک از اعضای تیم مدیریتی و نقش آنها در سازمان؛
- جزئیات بیزینس پلن سازمان؛
- لیستی از مایلستون‌های (milestone) مهم سازمان.
فرصت (Opportunity):
اجزای یک بخش فرصت استاندارد:
- مشکل و راه حل
- بازار هدف
- اندازه بازار بر اساس تجزیه TAM, SAM, SOM
- مشتریان کلیدی
- رقابت
- محصولات و خدمات آینده
اجرا (Execution):
اجزای یک بخش اجرای استاندارد:
- بازاریابی و فروش
- جایگاه یابی (Positioning)
- قیمت گذاری (Pricing)
- تبلیغات (Promotion)
- همکاری های استراتژیک
- ریسک ها و فرضیات کلیدی
- عملیات
- توزیع
- اهداف و معیارها شامل:
کشش (Traction)
معیار یا سنجه (Metric)
تیم و شرکت (Team and company):
این بخش برای معرفی و توضیح تیم فعلی و افرادی که باید استخدام شوند، می باشد. اگر تیم مورد نظر کامل باشد، در این بخش ساختار حقوقی شرکت، آدرس دفتر و داستانی کوتاه از تاریخ شرکت بیان می شود.
طرح مالی (Financial plan):
یک بیزینس پلن بدون پیش بینی مالی کامل نیست. این موضوع در ادامه بیشتر توضیح داده می شود.
- پیش بینی فروش
- جریان نقدی (Cash flow)
- ترازنامه (Balance sheet)
- استفاده از سرمایه (Use of funds)
- استراتژی خروج (Exit strategy)
- طرح کارکنان
- سود و زیان (Profit and loss)
یک سود و زیان استاندارد صفحه ای است که شامل موارد زیر می باشد:
- فروش (یا درآمد) (Sales)
- هزینه کالا های فروخته شده (Cost of goods sold)
- حاشیه سود ناخالص (Gross Margin)
- هزینه های اجرایی (Operating expenses)
- مجموع هزینه های عملیاتی (Total operating expenses)
- درآمد عملیاتی (Operating income)
- سود، مالیات، استهلاک دارایی های مشهود و استهلاک دارایی های نامشهود (Interest, taxes, depreciation and amortization)
- مجموع هزینه ها (Total expenses)
- سود خالص (Net profit)
هر چند وقت یک بار لازم است بیزینس پلن خود را بازنویسی کنید؟
در همه موارد مهم‌ترین عنصر بیزینس پلن برنامه‌ریزی برای بازبینی است. زمان‌های مشخصی را برای بررسی پیشرفت خود در مسیر اهدافتان تعیین کنید؛ این به‌سادگی می‌تواند مثلا پنج‌شنبه سوم هر ماه باشد.
به بیان دقیق‌تر، زمان آن رسیده‌است که پیشرفت خود را در نقاط عطف بررسی و دستاوردهایتان را با پیش‌بینی‌های مالی خود مقایسه کنید. یک بیزینس پلن واقعی همیشه اشتباه است و با درنظرگرفتن بررسی و بازنگری‌های منظم هرگز تکمیل نمی‌شود، زیرا روند بررسی و بازنگری بسیار حیاتی است.
