راهنمای ارسال اظهارنامه اشخاص حقیقی سال 1402

همانطور که می دانید متاسفانه عده کمی از حسابداران به فرایند نحوه پرکردن و ارسال اظهارنامه مالیاتی 1402 اشراف دارند. 

عدم اشراف و نداشتن مهارت کافی در خصوص تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی 1402 می تواند زیانبار و مخاطره آمیز باشد.

پیشنهاد می کنیم هرگز بدون آموزش و ارتقاء مهارت تان اقدام به پر کردن و ارسال اظهارنامه مالیاتی نکنید.

فراگیری نحوه پرکردن و تکمیل و ارسال اظهارنامه وابسته به زمان ارسال اظهارنامه نیست ، بلکه مهارتی است که باید همه حسابداران و حسابرسان در تمام دوران حرفه ای خود آن را دارا باشند.

مبانی قانونی تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی 1402

طبق ماده 110 قانون مالیاتهای مستقیم ، کلیه اشخاص حقوقی که شامل کلیه شرکتها و موسسات و تشکل های قانونی ثبت شده در اداره ثبت شرکتها می شوند، مکلفند حداکثر 4 ماه پس از پایان سال مالی، اظهارنامه مالیاتی ،مالیات بر درآمد(عملکرد) خود را شامل ترازنامه ( صورت وضعیت مالی )و صورت سود وزیان به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال نمایند.

هم اکنون فرایند نحوه پرکردن و ارسال اظهارنامه مالیاتی 1402 از طریق ثبت نام در سامانه طرح جامع مالیاتی و اخذ نام کاربری و رمز عبور و کد رهگیری ثبت نام امکانپذیر می باشد. منتها داشتم شماره وضعیت حداقل گام 4 برای ارسال اظهارنامه الزامی است. توضیح در مورد اخذ وضعیت گام 4 در سامانه ثبت نام مودیان در مبحث دیگری ارایه خواهد شد. 

شیوه گروه بندی اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل مشمول مالیات سال 1402

اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل، آن دسته از مودیان مالیاتی هستند که به صورت انفرادی و یا شریکی به کار تولید و یا عرضه کالا و خدمات اشتغال دارند. سازمان امور مالیاتی صاحبان مشاغل را در ۳ گروه، طبقه‌بندی نموده است. این گروه‌ها در نگهداری و ارائه اسناد و مدارک با یکدیگر متفاوت هستند.
 

مراحل اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل

سازمان امور مالیاتی در راستای تسهیل فرآیند خوداظهاری مالیاتی، انجام کلیه امور مربوط به دریافت و تکمیل اظهارنامه عملکرد را به صورت الکترونیکی امکان‌پذیر نموده است. ارسال اظهارنامه به دو صورت آنلاین و آفلاین انجام می‌شود. در ادامه شما را مرحله به مرحله برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل در هر دو روش راهنمایی می‌کنیم:

اقدامات اولیه قبل از تکمیل اظهارنامه

چندین سال است که تکمیل و ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی به صورت الکترونیکی انجام می‌شود؛ از این رو اولین اقدامات قبل از تهیه و تنظیم اظهارنامه عبارت است از

• انجام یا تکمیل ثبت نام الکترونیکی در سامانه امور مالیاتی و دریافت نام کاربری و رمز عبور
• و یا بازیابی رمز عبور، در صورت فراموشی

برای آشنایی با شیوه ثبت نام در نظام مالیاتی، مقاله “چطور در سامانه الکترونیکی نظام مالیاتی ثبت نام کنیم؟” را مطالعه نمایید.

هشدار
اطلاعات هویتی و پرونده‌ای مودیان از سامانه ثبت نام در نظام مالیاتی دریافت و در اظهارنامه الکترونیکی بارگذاری می‌شود؛ از آنجا که این اطلاعات غیرقابل ویرایش است، لازم است قبل از اقدام برای تکمیل و ارسال اظهارنامه، از صحت اطلاعات هویتی خود اطمینان حاصل نمایید.

سامانه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

ورود به سامانه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی، در این روش کلیه اطلاعات مودی به صورت آنلاین در سامانه ثبت و اظهارنامه ارسال می‌شود.

تعیین گروه شغلی مناسب کسب و کار

• مراجعه به سامانه امور مالیاتی کشور؛ میز خدمت عملیات الکترونیک مالیاتی اشخاص حقیقی
• تعیین گروه شغلی مناسب کسب و کار در بخش راهنمای سریع تعیین گروه ویژه مودیان حقیقی

ورود به صفحه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

مراجعه به میز خدمت عملیات الکترونیک مالیات؛ بخش اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی؛ به آدرس https://ntr.tax.gov.ir

جرایم و تنبیهات عدم تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی جدید 1402

 1.طبق مقررات ماده 192 ق  م م ،در صورت عدم تکمیل و ارسال اظهارنامه عملکرد ، 30% جریمه غیرقابل بخشش نسبت به مالیات متعلقه تعیین شده است.

2. طبق بند ت ماده 132 در صورت عدم ارسال اظهارنامه شامل صورت ترازنامه و سودو زیان ، کلیه معافیتهای مالیاتی و اعمال نرخ صفر نسبت به سود ابرازی و بخشودگی ها و مزایای قانونی مندرج در قق م م لغو می گردد.

3.طبق مفاد ماده 146 مکرر شرط برخورداری از هرگونه مزیت قانونی شامل نرخ صفر مالیاتی ، معافیت ها و مشوق های مالیاتی ارایه اظهارنامه و اسناد و دفاتر می باشد. و درصورت عدم ارائه اظهارنامه،دفاتر و یا اسناد و مدارک مذکور،مؤدی مطابق احکام وضوابط قانون مالیاتهای مستقیم، مشمول مالیات،جریمه و مجازات مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم می شود.

4.طبق مفاد ماده 201 قانون مالیاتهای مستقیم در صورتیکه مودی به مدت سه سال متوالي ازتسليم اظهارنامه مالياتي و ترازنامه و حساب سودوزیان خودداری کند علاوه برجریمه ها و مجازات های مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم ،ازکلية معافيت ها و بخشودگي های قانوني درمدت مذکور محروم خواهد شد.

5.طبق بند 6 ماده 274 ق م م ،خودداری ازانجام تکالیف قانونی درخصوص تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی حاوی اطلاعات درآمدی و هزینه ای درسه سال متوالی ،جرم مالیاتی محسوب می شود و مرتکب یا مرتکبان حسب مورد،به مجازاتهای درجه شش محکوم می گردند.

اعلام گردش حساب بانکی در اظهارنامه اشخاص حقیقی

همان‌گونه که پیش‌تر نیز عنوان شد، اطلاعات حساب‌های بانکی و گردش حساب‌های مودی، از سامانه ثبت نام و همچنین سامانه جامع استعلام و در اظهارنامه بارگزاری می‌شوند؛ از این رو ارائه اطلاعات ناقص یا نادرست امکان‌پذیر نیست. گاهی برخی مودیان با هدف پرداخت مالیات کمتر، شماره حساب دستگاه pos مجموعه خود را اعلام نمی‌کنند و یا از حساب شخص دیگری استفاده می‌کنند. این مسئله از سویی موجب زیر سوال رفتن اظهارات آنها در اظهارنامه می‌شود؛ از سوی دیگر شخص سومی که از حساب او استفاده شده در معرض اتهام پولشویی قرار می‌گیرد. از این رو، اشخاص حقیقی باید کلیه اطلاعات مالی و حساب‌های بانکی فعال در زمینه شغلی خود را به صورت شفاف و کامل به سازمان اظهار نمایند تا در دسته مودیان پرخطر قرار نگیرند. 

محاسبه میزان مالیات

محاسبه میزان مالیات اشخاص حقیقی، همانند زمان استفاده از نرم افزار به صورت اتوماتیک انجام می‌شود. پس از تکمیل آخرین فرم، در فرم تقسیط، امکان تعیین چگونگی پرداخت مالیات مشمول، به صورت نقد و یا اقساط فراهم خواهد بود.

شیوه های پرداخت مالیات متعلق مودی

پس از تکمیل اظهارنامه شما باید یکی از شیوه‌های پرداخت مالیات را انتخاب نمایید:

• پرداخت نقدی
• پرداخت نقد و اقساط

به این ترتیب که در آخرین جدول اظهارنامه “مانده مالیات قابل پرداخت” مودی پس از کسر پرداخت‌های قبلی نمایش داده می‌شود. مودی می‌تواند مبلغ پرداخت نقدی خود را تعیین نماید. در صورتی که مبلغ انتخابی کمتر از مبلغ قابل پرداخت باشد، می‌توانید مانده بدهی را تقسیط و تعداد اقساط مورد نظر خود را مشخص نمایید.

نکات

• مبلغ پرداخت نقدی مودی در روش نقد و اقساط باید حداقل برابر با ۴۰% مالیات متعلق باشد
• مبلغ باقیمانده مالیات حداکثر در ۶ قسط، قابل تقسیط است

به این ترتیب پس از ارسال اظهارنامه، یک قبض نقدی و به تعداد اقساط قبض برای مودی صادر خواهد شد.

ثبت و تایید نهایی اظهارنامه اشخاص حقیقی

پس از تکمیل جداول در هر فرم، نیاز است کلید ذخیره اطلاعات جهت ثبت اطلاعات فعال شود. در پایان کلیه اطلاعات اعم از اطلاعات هویتی، مالی و حسابداری مجددا اعتبارسنجی می‌شوند؛ در صورت وجود مقادیر نامعتبر جهت اصلاح به کاربر اطلاع داد می‌شود. پس از رفع کلیه خطاها، کلید ثبت نهایی فعال و باید نسبت به تایید نهایی و ارسال اظهارنامه اقدام نمایید.

ارسال اظهارنامه مالیاتی و دریافت کد رهگیری

در صورتی که اظهارنامه بدون مشکل و در زمان معین در سامانه امور مالیاتی قرار گیرد، پیامکی حاوی کد رهگیری برای شما ارسال می‌شود. دقت نمایید که در صورت عدم انجام ثبت نهایی، اظهارنامه‌ای که کد رهگیری ندارد، قابل استناد نیست و به منزله عدم تسلیم اظهارنامه تلقی می‌شود.

استفاده از تبصره ماده ۱۰۰

اشخاص حقیقی که شرایط استفاده از مالیات مقطوع تبصره ماده ۱۰۰ ق.م.م را دارند، یا نیاز به ویرایش گروه مشمولیت داشته باشند، به صورت زیر اقدام نمایند:

• حذف اظهارنامه
• ثبت نام مجدد

صدور قبض و پرداخت الکترونیکی مالیات

مودیان حقیقی پس از دریافت کد رهگیری می‌توانند قبض مالیاتی خود (اعم از تقسیط یا نقدی) را مشاهده و یا چاپ نمایند؛ سپس از طریق بانک به صورت حضوری، یا از سامانه پرداخت الکترونیکی مالیات به صورت آنلاین پرداخت نمایند.

تکالیف مودیان مشمول تهیه و تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی 1402

1.ثبت نام در نظام مالیاتی و اخذ نام کاربری ،رمز عبور و کد رهگیری ثبت نام شرکت برای انجام تکالیف قانونی در موضوع مالیات 

2.اخذ دفاتر قانونی ( روزنامه و کل) مندرج در قانون مالیاتهای مستقیم در موعد مقررقانونی 

3.درج شماره شبای بانکی در سامانه ثبت نام و تعیین اینتاکد فعالیت با دقت در قسمت مربوط در سامانه ثبت نام 

4.پاسخ به سوالات مندرج در صفحه اطلاعات اختصاصی اظهارنامه مالیاتی جدید 1402

5.بروز رسانی اطلاعات مربوط به حسابهای بانکی موسسه یا شرکت و تکمیل اطلاعات درخوستی شامل مانده اول دوره بانک،گردش بدهکار و گردش بستانکار و مانده پایان دوره حساب بانکی .

پیشنهاد می شود اطلاعات درخوستی حساب ابنکی از روی گردش حساب بانک دفاتر قاونی تکمیل شود.

6.تهیه و گردآوری اطلاعات مالی و حسابداری برای درج در جداول اظهارنامه مالیاتی 

6.1. تهیه اطلاعات مالی شامل اطلاعات صورت وضعیت مالی (ترازنامه سابق)اطلاعات گردش سود وزیان جاری ،گردش سود و زیان انباشته در مورد کلیه شرکتها

6.2 .تهیه اطلاعات حسابداری در مورد شرکتهای تولیدی شامل گردش مواد اولیه ،صورت بهای تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته و گردش کالای در جریان ساخت

6.3. تهیه اطلاعات حسابداری در مورد شرکتهای بازرگانی شامل صورت گردش بهای تمام شده کالای خریداری و فروش رفته 

6.4.تهیه اطلاعات حسابداری در مورد شرکتهای پیمانکاری شامل فهرست قراردادهای پیمانکاری و درآمد های گواهی شده و بدست آمده با اعمل روش درصد پیشرفت کار و گردش بهای تمام شده پروژهای در دست اجرا و تکمیل شده 

7.درج اطلاعات کامل در جداول اظهارنامه و تطبیق با اطلاعات مندرج در دفاتر قانونی و تراز کل بدست آمده 

8. رفع مغایرت اظهارنامه با تراز کل و برطرف کردن اشتباهات احتمالی اظهارنامه برای تایید نهایی 

9.تهیه پیش نویس اظهارنامه مالیاتی جدید 1402 تکمیل شده 

10.کسب اطمینان از اینکه کلیه اطلاعات درج شده و تایید نهایی و ارسال اظهارنامه 

11.اخد کد پیگیری تاییدیه ارسال اظهارنامه و چاپ یک نسخه اظهارنامه همراه با کد رهگیری 

دریافت اظهارنامه مالیاتی مربوط به مودیان حقیقی

در این مرحله ابتدا باید گروه شغلی خود را انتخاب و بر اساس آن اظهارنامه مناسب کسب و کار خود را دریافت نمایید.

• مراجعه به سامانه امور مالیاتی کشور؛ میز خدمت عملیات الکترونیک مالیاتی اشخاص حقیقی
• تعیین گروه شغلی مناسب کسب و کار در بخش راهنمای سریع تعیین گروه ویژه مودیان حقیقی
• مراجعه به بخش خدمات اصلی مالیاتی و دریافت اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی

نصب نرم افزار اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی، باید نرم افزار مربوطه را دریافت نمایید. برای ورود به نرم افزار نیاز به نام کاربری و رمز عبور دریافتی به هنگام ثبت نام دارید.

نکته: از آنجا که هنوز نرم افزار اظهارنامه مالیاتی برای عملکرد سال 1400 ابلاغ نشده است، نرم افزار سال گذشته برای شما عزیزان قرار داده شده است.

تکمیل جداول و اطلاعات مورد نیاز در اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

اینک باید اطلاعات مالی و هویتی خود را در فرم‌های آماده نرم افزار ثبت و تایید نمایید. نکته‌ای که در زمینه تکمیل جداول اظهارنامه وجود دارد این است که شما قادر به تکمیل جداول اطلاعاتی و مالی خود هستید؛ مانند اطلاعات سود و زیان و ترازنامه‌ای. اطلاعات هویتی شما به صورت خودکار از طریق سامانه ثبت نام الکترونیک در اظهارنامه بارگذاری می‌شود.

نکته: اشخاص حقیقی که شرایط استفاده از مالیات مقطوع تبصره ماده ۱۰۰ ق.م.م را دارند باید گزینه بهره‌مندی از تسهیلات تبصره ماده ۱۰۰ را در اظهارنامه فعال نمایند.
برای آشنایی با تبصره ماده ۱۰۰ و جزئیات آن، مطلب “مالیات مقطوع موضوع تبصره ماده ۱۰۰ ق.م.م برای عملکرد سال ۹۹” را مطالعه نمایید.

چاپ و بررسی نسخه پیش نویس

مهم‌ترین نکته‌ای که قبل از تایید نهایی و ارسال اظهارنامه باید به آن دقت کنید، بررسی اطلاعات مندرج در فرم‌های اظهارنامه است. بدین منظور باید نسخه پیش نویس را چاپ و کلیه مندرجات آن را به دقت بررسی نمایید؛ زیرا اصلاح اطلاعات ارسال شده تنها یک بار و از طریق ارسال اظهارنامه اصلاحی امکان‌پذیر است؛ که از سویی فرآیندی زمان‌بر است و از سوی دیگر حساسیت سازمان را بر روی عملکرد شما افزایش می‌دهد. در مورد تفاوت اظهارنامه اصلاحی و جایگزین اینجا بیشتر بخوانید.

 ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری

پس از اطمینان از صحت اطلاعات مندرج در اظهارنامه، باید اظهارنامه را در مهلت تعیین شده از سوی سازمان امور مالیاتی ارسال نمایید. در صورتی که اظهارنامه بدون مشکل در سامانه امور مالیاتی قرار گیرد، پیامکی حاوی کد رهگیری برای شما ارسال می‌شود.

نکته: تا حد امکان ارسال اظهارنامه را به روزهای آخر موکول ننمایید؛ زیرا ممکن است با مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای از جمله اختلال در اینترنت مواجه شوید.

صدور الکترونیکی قبض مالیاتی و پرداخت آنلاین مالیات

مودیان حقیقی و صاحبان مشاغل می‌توانند پس از ارسال اظهارنامه خود، به کمک نرم افزار اقدام به درخواست صدور و پرداخت قبض مالیاتی نمایند؛ به این صورت که

• مراجعه به لیست قبوض الکترونیکی مرتبط با اظهارنامه
• چاپ قبض مالیاتی
• پرداخت از طریق بانک یا سامانه پرداخت الکترونیکی مالیات

آموزش رفع خطاهای اظهارنامه اشخاص حقیقی

یکی از چالش‌های بزرگی که اشخاص حقیقی هنگام تهیه و تنظیم اظهارنامه اشخاص حقیقی با آن مواجه هستند، خطاهای سیستمی است که مانع از ثبت اظهارنامه می‌شود.

پیشنهاد می‌شود مقاله خطاهای ارسال اظهارنامه مالیاتی را مطالعه کنید

۱- تراز نشدن ستون راست و چپ در ترازنامه

یکی از مهم‌ترین علل ثبت نشدن اظهارنامه، تراز نشدن بدهکارها و بستانکارها در ترازنامه است. این مشکل دلایل مختلفی دارد؛ یکی از این دلایل، ثبت یک اظهارنامه برای چند فعالیت شغلی است.

گاهی مودی برای چند پرونده مالیاتی (کد واحد مالیاتی و شماره کلاسه پرونده متفاوت) یک اظهارنامه تجمیعی ثبت می‌نماید؛ یا تنها برای فعالیت اصلی اظهارنامه ارسال می‌نماید. به این ترتیب دو مشکل ممکن است برای مودی پیش آید:

• ستون‌های ترازنامه تراز نمی‌شوند
• ترازنامه با گردش حساب‌های مودی هم‌خوانی ندارد

این حرکت از سویی برای ثبت اظهارنامه مشکل ایجاد می‌کند و جرائم عدم تسلیم اظهارنامه را به دنبال دارد؛ از سوی دیگر ظن کتمان درآمد و جرائم متعلقه را به دنبال دارد.

رفع خطای اظهارنامه چند فعالیتی

اگر مودی چند پرونده مالیاتی (کد واحد مالیاتی و شماره کلاسه پرونده متفاوت) داشته باشد، باید به تعداد پرونده‌های خود اظهارنامه عملکرد تسلیم نماید؛ به عبارت دیگر، هر پرونده مالیاتی برابر با یک اظهارنامه عملکرد است؛ حتی اگر در واحدهای کسبی خود، فعالیت نداشته باشد.

نکته: برای واحدهای کسبی که در سال عملکرد فعالیتی نداشته‌اند، باید اظهارنامه مالیاتی عدم فعالیت تسلیم کنید. به عبارت دیگر، عدم فعالیت شما را از ارائه اظهارنامه معاف نمی‌کند؛ بلکه شما باید به تکلیف خود (ارائه اظهارنامه) ولی با ذکر عدم فعالیت عمل نمایید.

۲- خطای مربوط به معافیت سالانه اشخاص حقیقی

برخی از خطاها موجب عدم ثبت اظهارنامه می‌شوند؛ اما گاهی برخی از خطاها در ثبت اظهارنامه مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما موجب افزایش مالیات قابل پرداخت می‌شوند. یکی از این خطاها، عدم ثبت یا ثبت اشتباه معافیت سالانه مشاغل است. سازمان مالیاتی، هر ساله مبلغی را با عنوان سقف معافیت مالیاتی مشاغل در بودجه کل کشور تعیین می‌نماید. گاهی معافیت مشاغل با معافیت ماده ۸۴ (معافیت مالیات حقوق) اشتباه گرفته می‌شود؛ در نتیجه موجب بروز خطاهایی در زمینه تکمیل اظهارنامه می‌شود. 

میزان معافیت مالیات مشاغل برای عملکرد سال 1402

میزان معافیت مالیاتی اشخاص موضوع ماده ۵۷ و ۱۰۱ ق.م.م برای عملکرد سال 1400 برابر با 360 میلیون ریال (36،000،000 تومان) است. هر فرد با یک کد ملی، در هر سال تنها یک بار از معافیت مالیاتی مشاغل می‌تواند استفاده کند؛ حتی اگر بیش از یک واحد کسبی و بیش از یک پرونده مالیاتی داشته باشد. برای یکی از واحدهای کسبی خود به دلخواه می‌تواند از معافیت ماده مالیات مشاغل استفاده نماید.

معافیت مالیات حقوق برای عملکرد سال 1402

میزان معافیت مالیات حقوق (موضوع ماده ۸۴ ق.م.م) برای عملکرد سال 1400، برابر با 480،000،000 ریال (48میلیون تومان) است. این معافیت برای شاغلین با شرایط قانون کار قابل اعمال است. به این صورت که کارفرما از حقوق شخص کسر نموده به حساب سازمان مالیاتی واریز می‌نماید.

نحوه استفاده از معافیت مالیات مشاغل

برای تعیین مالیات بر درآمد مشاغل، سازمان ابتدا مبلغ معافیت را از درآمد کل سالیانه مودی (در صورت شمول) کسر می‌نماید؛ سپس باقیمانده درآمد سالیانه، بر اساس نرخ ماده ۱۳۱ ق.م.م مشمول مالیات می‌شود. به عبارتی فرمول محاسبه مالیات اشخاص حقیقی به صورت زیر خواهد بود:

360،000،000 – کل درآمد سالیانه = درآمد مشمول مالیات

نرخ ماده ۱۳۱ * درآمد مشمول مالیات = میزان مالیات قابل پرداخت

شرایط استفاده از معافیت مالیات مشاغل

• اولین و مهم‌ترین شرط استفاده از هر گونه معافیت مالیاتی، تکمیل و ارسال اظهارنامه مربوطه در مهلت مقرر از سوی سازمان امور مالیاتی است.

نکته: اگر یک واحد کسبی اظهارنامه تسلیم نکرده باشد و مورد رسیدگی قرار گیرد؛ محاسبه مالیات بدون کسر مبلغ معافیت و برای کل درآمد واحد انجام می‌شود.

• دومین شرط برای استفاده از مالیات مشاغل، استفاده از صندوق‌های فروشگاهی است؛ این شرط برای مشاغلی که طی فراخوان‌های سازمان مکلف به راه‌اندازی و استفاده از صندوق هستند، صادق است.