به بخشی از سود کسب شده واحد تجاری و یا سازمان، اندوخته گفته می شود که با توجه به الزامات قانونی یا تصمیمات مجمع عمومی برگزار شده توسط صاحبان سهام نسبت به آن اقدام صورت می گیرد و با هدف حمایت از منافع بستانکاران و سهامداران در نظر گرفته می شود. اندوخته های در نظر گرفته شده معمولا برای ایجاد منابع لازم برای طرح های توسعه آینده صورت می گیرد که در طول دوره محدودیت، نمی توان آنها را بین سهامداران توزیع نمود.

لازم به ذکر است که اندوخته ها به صورت مصوبه در هیئت مدیره مورد تایید قرار می گیرند و یا این که در اساسنامه شرکت درج می گردند و پس از بستن حساب های موقت و داشتن زیان، نمی توان آن را اجرا نمود. در ادامه این مطلب به شرح قوانین مربوط به اندوخته ها پرداخته شده است.

اندوخته ها در حسابداری:

اندوخته ها در حسابداری با ماهیت بستانکار گفته می شود که جز گروه حقوق صاحبان سهام قرار دارد و اگر در پایان دوره مالی، سود کسب شود، این اندوخته از حساب سود جاری حاصل می شود. اندوخته ها دارای دو نوع قانونی و اختیاری می باشند که در ادامه به شرح آنها پرداخته شده است.

اندوخته اختیاری:

این نوع از اندوخته به منظور تقویت بنیه مالی موسسه مورد استفاده قرار می گیرد که از پرداخت مالیات معاف می باشند و شامل دو نوع زیر است:

• اندوخته احتیاطی سرمایه ای برای مصارف عمومی و احتیاطی و افزایش سرمایه
• اندوخته توسعه و تکمیل به منظور پیشبرد اهداف خاصی شامل توسعه برنامه های سازمان و افزایش توان تولید و تشویق کار و ایجاد روحیه کاری

اندوخته قانونی:

اندوخته قانونی برای تقویت بنیه مالی شرکت در نظر گرفته شده و مربوط به شرکت هایی است که به سودآوری رسیده باشند. نگهداری اندوخته قانونی نیز پس از رسیدن به سقف مشخصی اختیاری است و شرکت می­تواند اندوخته قانونی را در هر موردی که مایل بود مصرف کند.

بر اساس قانون مالیات های مستقیم ماده 138 شرکت های صنعتی می توانند تا 50 درصد از سود ابرازی خود را برای توسعه و ایجاد واحد های صنعتی جدید به شرط کسب مجوز از وزارت صنایع و معادن و تصویب مجمع عمومی سالانه اختصاص دهند و از پرداخت مالیات معاف می باشد.

نکات مورد توجه اندوخته ها:

اندوخته بخشی از سود خالص هر شرکت است که به دلیل الزامات قانونی، تصمیمات هیئت مدیره یا مجامع عمومی شرکتها، برنامه های توسعه شرکت و … کنار گذاشته می‎شود. با کنار گذاشتن سود خالص عملا سود قابل تقسیم کمتری بین سهامداران توزیع شده و جلوی خروج منابع از شرکت گرفته می‎شود و باعث می‌گردد طلبکاران اطمینان بیشتری به وصول مطالبات خود داشته باشند. برای درک بهتر اندوخته، تعریف سود خالص و سود قابل تقسیم را که در قانون تجارت کشور وجود دارد مشاهده می‎کنید:

تعریف سود خالص (ماده ۲۳۷ قانون تجارت): سودخالص شركت در هر سال مالي عبارتست ازدرآمدحاصل در همان سال مالي منهاي كليه هزينه هاو استهلاكات وذخيره ها

تعریف سود قابل تقسیم (ماده ۲۳۹ قانون تجارت): سودقابل تقسيم عبارتست ازسودخالص سال مالي شركت منهاي زيانهاي سالهاي مالي قبل واندوخته قانوني مذكوره در ماده ۲۳۸وساير اندوخته هاي اختياري بعلاوه سودقابل تقسيم سالهاي قبل كه تقسيم نشده است.

نحوه محاسبه اندوخته قانونی:

طبق ماده 140 اصلاحیه قانون تجارت، یک بیستم سود خالص هر سال باید به عنوان اندوخته قانونی ثبت گردد. از طرفی، طبق ماده 238 اصلاحیه مذکور، مبنای محاسبه اندوخته قانونی، سود خالص پس از وضع زیان های وارده در سال های قبل تعیین شده است.

در شرایطی که شرکت زیان انباشته (سنواتی) داشته باشد، تنها رقم سود خالص سال جاری نباید مبنای محاسبه اندوخته قانونی قرار گیرد بلکه لازم است جمع زیان سنواتی از رقم سود خالص سال جاری کسر شده و یک بیستم مازاد محاسبه و به عنوان اندوخته قانونی در نظر گرفته شود.

پیشنهاد می شود مقاله حسابرسی مالیاتی را مطالعه کنید