یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صاحبان کسب و کارها پس از ارسال اظهارنامه اشخاص حقیقی و یا حقوقی، پذیرش یا رد درآمد اظهار شده، آنهاست. اطلاع از این مسئله با ابلاغ برگ تشخیص مالیات صورت می‌گیرد؛ در واقع سازمان مالیاتی پس از بررسی اطلاعات اظهار شده مودی و تطبیق آن با اطلاعات بانکی وی، مالیات تشخیصی را تعیین و طی نامه‌ای به مودی اطلاع می‌دهد. در این میان بسته به اینکه ابلاغ صورت‌گرفته، واقعی باشد یا قانونی، شرایط مودی برای اعتراض به آن متفاوت خواهد بود. در این مقاله از سری مقالات آموزش رایگان مالیات، شما را با تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی برگ تشخیص مالیات و شرایط هر یک از آنها آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.

ابلاغ برگ تشخیص چیست + مهم‌ترین نکات

برگ تشخیص مالیاتی، برگی است که پس از تعیین مالیات سالیانه مودی، ممیز مالیاتی، اطلاعات مربوط به میزان مالیات سالیانه مودی را در آن، قید کرده و آن را به روش حضوری یا از طریق درگاه ملی خدمات مالیات، به مودی ابلاغ می نماید. مهلت پرداخت و اعتراض به این برگه، 30 روز از تاریخ ابلاغ آن بوده و انجام هر یک از این موارد نیز از طریق درگاه ملی خدمات مالیات، امکان پذیر می باشد. 

•  سازمان مالیاتی در مواد 203 تا 209 قانون مالیات های مستقیم، اطلاعات مربوط به نحوه ابلاغ برگ تشخیص مالیات را عنوان نموده است؛ همچنین در موارد ابهام یا سکوت قانون، مودی به قانون آیین دادرسی مدنی ارجاع شده است. (ماده 209 ق.م.م)
•  مقررات مطرح شده در قانون مالیات‌ها، شامل ابلاغ کلیه اوراق مالیاتی است؛ اما از آنجا که حساسیت مودیان و سازمان بر برگه تشخیص مالیات بیشتر است، همچنین تاثیرگذاری آن در اعتراض و رسیدگی در هیئت‌های حل اختلاف بیشتر است، این نوشته را به برگ تشخیص محدود کرده‌ایم.
•  عبارت «ابلاغ قانونی» در برابر ابلاغ غیرقانونی یا «ابلاغ واقعی» در برابر غیرواقعی نیست؛ بلکه ابلاغ یا به صورت واقعی انجام می‌شود و یا قانونی؛ هر گاه ابلاغ به صورت واقعی انجام نشود، به صورت قانونی خواهد بود.

برای آشنایی با انواع برگ تشخیص مالیات روی لینک کلیک کنید

نحوه ابلاغ برگ تشخیص مالیات

ممیز مالیاتی، موظف است تا ظرف یک سال از اتمام مهلت ثبت نام اظهارنامه مالیاتی، برای صدور برگ تشخیص مالیاتی اقدام نموده و ظرف سه ماه از اتمام این مهلت یک ساله نیز، این برگه را به مودی ابلاغ نماید. ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی، به دو روش، امکان پذیر می باشد: 

در صورتی که روش ابلاغ الکترونیکی، از طرف مودی، فعال نشده باشد، ممیز، موظف است تا مطابق مقررات ابلاغ مندرج در قانون مالیات های مستقیم، برگ تشخیص مالیاتی را به آدرس مودی ارسال نموده تا در این آدرس، به شخص مودی یا یکی از بستگان یا خدمتکاران وی ابلاغ شود.

ابلاغ واقعی چیست؟

بر اساس ماده 203 ق.م.م، هر گاه مامور ابلاغ برگ تشخیص مالیات را به یکی از افراد زیر ابلاغ نماید، ابلاغ به صورت واقعی انجام شده است.

• شخص مودی (اعم از شخصیت حقیقی یا حقوقی)
• یکی از بستگان یا نمایندگان مودی
• افراد تحت استخدام مودی مانند وکیل قانونی او
• یک فرد مطلع از مودی و مرتبط با او (مانند سرایدار مجتمع محل سکونت برای شخص حقیقی)

شرایط نماینده یا وکیل یا مطلع از مودی جهت دریافت برگ ابلاغ

•  مامور ابلاغ سن ظاهری شخص دریافت کننده ابلاغ را برای آگاهی از اهمیت اوراق مورد ابلاغ، مناسب بداند
•  بین مودی و شخص دریافت کننده ابلاغ، تضاد منفعت وجود نداشته باشد

ابلاغ قانونی چیست؟

ابلاغ در مواردی قانونی است که اوراق قضایی به غیر از شخص مخاطب یا وکیل، نماینده و قائم مقام قانونی او تحویل شده باشد؛ یعنی ابلاغ غیر از این اشخاص به هر شخص دیگری تحویل شود یا اینکه براساس ماده 73 قانون آئین دادرسی مدنی، از طریق انتشار آگهی صورت پذیرد، قانونی محسوب می شود.

براساس ماده 303 قانون آئین دادرسی مدنی در صورتی که در یک دعوا حتی یک مورد ابلاغ واقعی صورت پذیرد هر چند طرف دعوا در جلسات دادرسی حاضر نشده باشد حکم صادره حضوری است، گر ابلاغ به صورت قانونی انجام شده باشد ( ابلاغ قانونی ) و شخص در دادگاه حاضر نشود، وکیل یا نماینده نیز نفرستد و لایحه نیز تقدیم دادگاه نکند، حکم صادره غیابی بوده و تابع مقررات مربوط به آن است.

ابلاغ باید از سوی ماموران دولتی که به همین منظور تعیین شده اند صورت پذیرد و به جز اشخاص فوق از سوی شخص دیگری قابل قبول نیست.

اما در برخی موارد به دلیل فوریت موضوع و اصولاً در موضوع های کیفری تا زمانی که پرونده در دادسرا در جریان است ابلاغ از طریق ماموران انتظامی نیز صورت می گیرد. همچنین ابلاغ حضوری در محاکم که از سوی کارکنان دادگاه انجام می شود نیز قابل قبول است.

ابلاغ برگ تشخیص مالیات به اشخاص حقیقی

نحوه ابلاغ برگ تشخیص به اشخاص حقیقی به صورت زیر خواهد بود:

ابلاغ واقعی به شخص حقیقی

ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی به شخص مودی، وکیل یا نماینده او یا یک شخص مطلع از او ابلاغ واقعی اشخاص حقیقی است.

ابلاغ قانونی به شخص حقیقی

در صورت الصاق اوراق به درب محل اعلامی مودی، ابلاغ قانونی اشخاص حقیقی انجام شده است.

ابلاغ برگ تشخیص به ادارات دولتی یا وابسته به دولت

نحوه ابلاغ برگ تشخیص به ادارات دولتی یا وابسته به دولت به صورت زیر خواهد بود:

ابلاغ واقعی به ادارات دولتی یا وابسته به دولت

اگر طرف حساب سازمان مالیاتی یک سازمان دولتی یا وابسته به دولت باشد و اوراق مالیاتی برای یا به نام آن نهاد صادر شده باشد؛ بر اساس ماده 205 ق.م.م، در صورتی که برگ تشخیص به رئیس اداره یا قائم‌مقام رئیس یا رئیس دفتر او ابلاغ شود، ابلاغ به ‌صورت واقعی انجام گرفته است.

نکات :

1- در اینجا ممکن است این ابهام پیش آید که بر اساس ماده 2 ق.م.م، اشخاص دولتی از پرداخت مالیات معاف هستند؛ پس بررسی نوع ابلاغ به آنها موضوعیتی ندارد؛ در پاسخ باید گفت همان‌گونه که در ابتدا ذکر شد، مقررات ابلاغ در مورد همه اوراق مالیاتی است و نه فقط برگ تشخیص؛ بنابراین اوراق مختلفی ممکن است به مؤسسات وابسته به دولت ابلاغ شود.

2- در صورتی که اشخاص دولتی فعالیت اقتصادی داشته باشند، باید مالیات درآمدهای ناشی از فعالیت‌های خود را پرداخت کنند (تبصره 2 ماده 2 ق.م.م)؛ بنابراین برای این اشخاص هم احتمال صدور برگ تشخیص وجود دارد.

ابلاغ قانونی به ادارات دولتی یا وابسته به دولت

قانون مالیات‌های مستقیم تکلیف مامور ابلاغ را در حالتی که رئیس اداره یا قائم‌مقام او یا رئیس دفتر او از دریافت برگ مالیاتی خودداری کنند، مشخص نکرده است؛ از این رو بر اساس ماده 75 قانون آیین دادرسی مدنی، مراتب در برگ اخطاریه قید و اوراق اعاده می‌شود؛ همچنین فرد مورد نظر (رئیس، قائم مقام یا رئیس دفتر او) متخلف محسوب شده و مطابق قانون رسیدگی به تخلفات اداری، مجازات خواهد شد.

نکته جالب آن است که قانون دادرسی مدنی  نیز در مورد واقعی یا قانونی بودن ابلاغ سخنی نگفته است! اما در هر حال چنین ابلاغی را باید قانونی محسوب کرد.پ

تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی برای سایر اشخاص حقوقی

مطابق ماده 206 ق.م.م و تبصره آن، اگر مودی یکی از موارد زیر باشد:

•  شرکت تجارتی
•  سایر اشخاص حقوقی (مانند اتحادیه صنف پوشاک)

ابلاغ واقعی: هر گاه برگ تشخیص مالیات پس از صدور به مدیر یا صاحبان امضای مجاز یا مستخدمین آنها (مانند منشی یا حسابدار)، آن ابلاغ شود.

ابلاغ قانونی: در صورت خودداری مدیر یا صاحبان امضای مجاز یا مستخدمین آنها از دریافت برگ تشخیص.

با توجه به توضیحات بالا در پاسخ این پرسش که ” ابلاغ اوراق مالیاتی به کارمند مودی چه نوع ابلاغی است؟” باید بگوییم چون کارمند، از مستخدمین مودی محسوب می‌شود، این ابلاغ از نوع ابلاغ واقعی است.

شباهت و تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی در اعتراض به برگ تشخیص

بر اساس نحوه ابلاغ برگ تشخیص مالیات، مودی از امتیازات و یا محرومیت‌هایی برخوردار خواهد شد.

مهلت اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی

مطابق ماده 110 مالیات مستقیم، اشخاص حقیقی و حقوقی تا چهار ماه پس از پایان سال مالی، باید اظهارنامه مالیاتی خود را اداره امور مالیاتی محل فعالیت­شان تحویل دهند. اداره مالیات نیز ظرف یک سال فرصت دارد میزان مالیاتی که مؤدیان باید پرداخت کنند را محاسبه کرده و در قالب برگ تشخیص مالیات میزان دقیق آن را به مؤدی اعلام و ابلاغ کند.

پس از ابلاغ برگ تشخیص مالیات مؤدی سی روز زمان دارد که اعتراض کتبی خود را به اطلاع سازمان امور مالیاتی برساند.

اعتراض به برگ تشخیص در مهلت مقرر

مؤدیان مالیاتی تا 30 روز زمان دارند که به برگ تشخیص مالیات اعتراض کنند. پس از اعتراض اولیه که در اداره امور مالیاتی حل و فصل می­شود در صورت توافق برگ قطعی صادر می­شود و مؤدی باید ظرف مدت 10 روز مالیات تعلق گرفته را پرداخت کند.

اگر سازمان امورمالیاتی در زمان مقرر دفاتر و اسناد مؤدی را بررسی نکرده و برگ تشخیص مالیات را ابلاغ نکند اظهارنامه مالیاتی که مؤدی تنظیم کرده ملاک پرداخت مالیات خواهد بود.

برای آشنایی با چگونگی اعتراض به برگ قطعی مالیات و همچنین مدارک مورد نیاز اعتراض به برگ قطعی کلیک کنید

عدم اعتراض به برگ تشخیص در مهلت مقرر

چنانچه مودی ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص نسبت به آن اعتراض نکند و مهلت اعتراض به اتمام برسد، دو حالت رخ می‌دهد:

•  برگ تشخیص به صورت واقعی ابلاغ شده باشد: برگ تشخیص قطعی می‌شود و دیگر امکان اعتراض وجود نخواهد داشت (ماده 239 ق.م.م)
•  برگ تشخیص به صورت قانونی ابلاغ شده باشد: مودی به صورت پیش فرض معترض شناخته شده و پرونده‌ مالیاتی او مستقیما به هیئت حل اختلاف بدوی ارجاع می‌شود (تبصره ماده 239 ق.م.م)

شرط مختومه شدن پرونده در صورت ابلاغ قانونی

بنابراین اگر برگ تشخیص به صورت قانونی ابلاغ شود، فارغ از اینکه مودی به برگه صادره اعتراض کند یا نه، پرونده وی به هیئت حل اختلاف بدوی ارجاع می‌شود.

شرط مختومه شدن پرونده (عدم ارجاع پرونده به هیئت حل اختلاف)، ارسال نامه تمکین به برگ تشخیص مالیات برای رئیس اداره مالیاتی مربوطه و پذیرش برگ تشخیص مالیات است.

حق انتخاب یکی از اعضای هیئت حل اختلاف

ماده 244 ق.م.م، به معرفی هیئت حل اختلاف و اعضای آن پرداخته است. بر این اساس، هیئت حل اختلاف از سه نفر به صورت زیر تشکیل شده است:

• یک نفر نماینده سازمان مالیاتی
• یک نفر قاضی
• یک نفر نماینده اتاق بازرگانی یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی یا مجامع حرفه‌ای یا تشکل‌های صنفی یا شورای اسلامی شهر

یکی از امتیازاتی که قانون‌گذار برای مودیان در نظر گرفته است، انتخاب سومین عضو این هیئت سه نفره است. مشروط بر اینکه برگ تشخیص مالیات با ابلاغ واقعی به دست مودی رسیده باشد. به بیان دیگر، در صورتی که برگ تشخیص با ابلاغ قانونی به مودی ابلاغ شده باشد، سازمان امور مالیاتی، نماینده مودی در هیئت را انتخاب خواهد نمود و او فرصت انتخاب را از دست خواهد داد.

تفاوت ابلاغ قانونی و واقعی؛ کدام یک به نفع شماست؟

ابلاغ واقعی ابلاغی است که به شخص محکوم علیه یا بطور کلی ابلاغ به خود شخصی که منظور دادگاه می باشد یا به  وکیل او ، در این صورت این تبلاغ واقعی است به عنوان مثال دادگاه رایی را برای خوانده ارسال می نماید و مامور ابلاغ آن را به شخص می رساند.

ابلغ قانونی یعنی هر گونه ابلاغی که قانونی باشد اما به شخص مورد نظر ابلاغ نشود به عنوان مثال به سریدار منزل یا اداره وی و یا به یکی از خویشاوندان وی و حتی در ادرس اعلامی وی کسی نباشد و مامور ابلاغ آن را الصاق در همان نشانی که قبلاٌخوانده به دادگاه اعلام نموده ، کرده باشد ، ابلاغ شود ابلاغ قانونی می نامند.

اطلاع از وجود برگ تشخیص و امکان حضور در هیئت بدوی

ممکن است مودی بدون آگاهی از ابلاغ اوراق مالیاتی مخصوصا برگ تشخیص مالیات، به دلیل عدم حضور در محل یا خودداری از دریافت برگ تشخیص، فرصت حضور در هیئت بدوی را از دست بدهد؛ در نتیجه ممکن است پرونده بدون حضور وی در هیئت، رسیدگی و مختومه شود؛ یا از این هم بدتر، بی‌اطلاعی مودی منجر به انقضای مهلت تجدیدنظر شده، مودی فرصت اعتراض به رای صادره توسط هیئت بدوی (چه در هیئت تجدیدنظر و چه در شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری) را نیز از دست بدهد.

توافق با رئیس سازمان مالیاتی

آگاهی مودی از محتوای برگ تشخیص این امکان را برای او فراهم می‌کند که بتواند

•  قبل از ارجاع پرونده به هیئت حل اختلاف با رئیس اداره مالیاتی توافق نموده پرونده را مختومه نماید
•  در کلیه مراحل دادرسی مالیاتی حضور داشته باشد و با دلایل بررسی شده از خود دفاع نماید
•  در صورت عدم رضایت از رای صادره در مرحله قبل از انقضای مهلت، تقاضای تجدیدنظر نماید