یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صاحبان کسب و کارها پس از ارسال اظهارنامه اشخاص حقیقی و یا حقوقی، پذیرش یا رد درآمد اظهار شده، آنهاست. اطلاع از این مسئله با ابلاغ برگ تشخیص مالیات صورت می‌گیرد؛ در واقع سازمان مالیاتی پس از بررسی اطلاعات اظهار شده مودی و تطبیق آن با اطلاعات بانکی وی، مالیات تشخیصی را تعیین و طی نامه‌ای به مودی اطلاع می‌دهد. در این میان بسته به اینکه ابلاغ صورت‌گرفته، واقعی باشد یا قانونی، شرایط مودی برای اعتراض به آن متفاوت خواهد بود. در این مقاله از سری مقالات آموزش رایگان مالیات، شما را با تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی برگ تشخیص مالیات و شرایط هر یک از آنها آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.

ابلاغ برگ تشخیص چیست + مهم‌ترین نکات

تحویل برگ تشخیص مالیاتی صادر شده از سوی سازمان مالیاتی توسط مامور ابلاغ به مودی در اقامتگاه او (محل زندگی یا محلی که امور مهم او انجام می‌شود)، ابلاغ برگ تشخیص نامیده می‌شود. مهلت مامور ابلاغ برای تحویل برگ تشخیص حداکثر 2 روز از تاریخ صدور است.

•  سازمان مالیاتی در مواد 203 تا 209 قانون مالیات های مستقیم، اطلاعات مربوط به نحوه ابلاغ برگ تشخیص مالیات را عنوان نموده است؛ همچنین در موارد ابهام یا سکوت قانون، مودی به قانون آیین دادرسی مدنی ارجاع شده است. (ماده 209 ق.م.م)
•  مقررات مطرح شده در قانون مالیات‌ها، شامل ابلاغ کلیه اوراق مالیاتی است؛ اما از آنجا که حساسیت مودیان و سازمان بر برگه تشخیص مالیات بیشتر است، همچنین تاثیرگذاری آن در اعتراض و رسیدگی در هیئت‌های حل اختلاف بیشتر است، این نوشته را به برگ تشخیص محدود کرده‌ایم.
•  عبارت «ابلاغ قانونی» در برابر ابلاغ غیرقانونی یا «ابلاغ واقعی» در برابر غیرواقعی نیست؛ بلکه ابلاغ یا به صورت واقعی انجام می‌شود و یا قانونی؛ هر گاه ابلاغ به صورت واقعی انجام نشود، به صورت قانونی خواهد بود.

برای آشنایی با انواع برگ تشخیص مالیات روی لینک کلیک کنید

نحوه ابلاغ برگ تشخیص مالیات

سازمان مالیاتی پس از بررسی اظهارنامه ابرازی مودی و انجام ارزیابی‌ها و استعلام‌های مورد نیاز از بانک‌ها و سازمان‌های مربوطه، برگ تشخیص مالیات مودی را صادر می‌کند. سپس مامور ابلاغ، برگه تشخیص صادره را به مودی (اعم از شخصیت حقیقی یا حقوقی) در محل مورد درخواست وی، ابلاغ می‌کند.

با توجه به در دسترس بودن یا نبودن مودی و پذیرش یا عدم پذیرش برگ تشخیص، ابلاغ به صورت واقعی یا قانونی انجام خواهد شد.

ابلاغ واقعی چیست؟

بر اساس ماده 203 ق.م.م، هر گاه مامور ابلاغ برگ تشخیص مالیات را به یکی از افراد زیر ابلاغ نماید، ابلاغ به صورت واقعی انجام شده است.

• شخص مودی (اعم از شخصیت حقیقی یا حقوقی)
• یکی از بستگان یا نمایندگان مودی
• افراد تحت استخدام مودی مانند وکیل قانونی او
• یک فرد مطلع از مودی و مرتبط با او (مانند سرایدار مجتمع محل سکونت برای شخص حقیقی)

شرایط نماینده یا وکیل یا مطلع از مودی جهت دریافت برگ ابلاغ

•  مامور ابلاغ سن ظاهری شخص دریافت کننده ابلاغ را برای آگاهی از اهمیت اوراق مورد ابلاغ، مناسب بداند
•  بین مودی و شخص دریافت کننده ابلاغ، تضاد منفعت وجود نداشته باشد

ابلاغ قانونی چیست؟

گاهی هیچ یک از افراد فوق در دسترس نیستند یا در صورت حضور از پذیرش برگ تشخیص مالیات خودداری می‌نمایند؛ در این صورت مامور ابلاغ نسخه اول برگ تشخیص را به نشانی محل اعلامی مودی الصاق می‌کند؛ تاریخ ابلاغ برگ تشخیص همان تاریخ الصاق خواهد بود. این قبیل ابلاغ، ابلاغ قانونی نامیده می‌شود (تبصره 1 ماده 203 ق.م.م).

ابلاغ برگ تشخیص مالیات به اشخاص حقیقی

نحوه ابلاغ برگ تشخیص به اشخاص حقیقی به صورت زیر خواهد بود:

ابلاغ واقعی به شخص حقیقی

ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی به شخص مودی، وکیل یا نماینده او یا یک شخص مطلع از او ابلاغ واقعی اشخاص حقیقی است.

ابلاغ قانونی به شخص حقیقی

در صورت الصاق اوراق به درب محل اعلامی مودی، ابلاغ قانونی اشخاص حقیقی انجام شده است.

ابلاغ برگ تشخیص به ادارات دولتی یا وابسته به دولت

نحوه ابلاغ برگ تشخیص به ادارات دولتی یا وابسته به دولت به صورت زیر خواهد بود:

ابلاغ واقعی به ادارات دولتی یا وابسته به دولت

اگر طرف حساب سازمان مالیاتی یک سازمان دولتی یا وابسته به دولت باشد و اوراق مالیاتی برای یا به نام آن نهاد صادر شده باشد؛ بر اساس ماده 205 ق.م.م، در صورتی که برگ تشخیص به رئیس اداره یا قائم‌مقام رئیس یا رئیس دفتر او ابلاغ شود، ابلاغ به ‌صورت واقعی انجام گرفته است.

نکات :

1- در اینجا ممکن است این ابهام پیش آید که بر اساس ماده 2 ق.م.م، اشخاص دولتی از پرداخت مالیات معاف هستند؛ پس بررسی نوع ابلاغ به آنها موضوعیتی ندارد؛ در پاسخ باید گفت همان‌گونه که در ابتدا ذکر شد، مقررات ابلاغ در مورد همه اوراق مالیاتی است و نه فقط برگ تشخیص؛ بنابراین اوراق مختلفی ممکن است به مؤسسات وابسته به دولت ابلاغ شود.

2- در صورتی که اشخاص دولتی فعالیت اقتصادی داشته باشند، باید مالیات درآمدهای ناشی از فعالیت‌های خود را پرداخت کنند (تبصره 2 ماده 2 ق.م.م)؛ بنابراین برای این اشخاص هم احتمال صدور برگ تشخیص وجود دارد.

ابلاغ قانونی به ادارات دولتی یا وابسته به دولت

قانون مالیات‌های مستقیم تکلیف مامور ابلاغ را در حالتی که رئیس اداره یا قائم‌مقام او یا رئیس دفتر او از دریافت برگ مالیاتی خودداری کنند، مشخص نکرده است؛ از این رو بر اساس ماده 75 قانون آیین دادرسی مدنی، مراتب در برگ اخطاریه قید و اوراق اعاده می‌شود؛ همچنین فرد مورد نظر (رئیس، قائم مقام یا رئیس دفتر او) متخلف محسوب شده و مطابق قانون رسیدگی به تخلفات اداری، مجازات خواهد شد.

نکته جالب آن است که قانون دادرسی مدنی  نیز در مورد واقعی یا قانونی بودن ابلاغ سخنی نگفته است! اما در هر حال چنین ابلاغی را باید قانونی محسوب کرد.پ

تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی برای سایر اشخاص حقوقی

مطابق ماده 206 ق.م.م و تبصره آن، اگر مودی یکی از موارد زیر باشد:

•  شرکت تجارتی
•  سایر اشخاص حقوقی (مانند اتحادیه صنف پوشاک)

ابلاغ واقعی: هر گاه برگ تشخیص مالیات پس از صدور به مدیر یا صاحبان امضای مجاز یا مستخدمین آنها (مانند منشی یا حسابدار)، آن ابلاغ شود.

ابلاغ قانونی: در صورت خودداری مدیر یا صاحبان امضای مجاز یا مستخدمین آنها از دریافت برگ تشخیص.

با توجه به توضیحات بالا در پاسخ این پرسش که ” ابلاغ اوراق مالیاتی به کارمند مودی چه نوع ابلاغی است؟” باید بگوییم چون کارمند، از مستخدمین مودی محسوب می‌شود، این ابلاغ از نوع ابلاغ واقعی است.

شباهت و تفاوت ابلاغ واقعی و قانونی در اعتراض به برگ تشخیص

بر اساس نحوه ابلاغ برگ تشخیص مالیات، مودی از امتیازات و یا محرومیت‌هایی برخوردار خواهد شد.

مهلت اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی

بر اساس ماده 238 ق.م.م، مهلت اعتراض مودی در هر دو نوع ابلاغ، مدت 30 روز پس از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص خواهد بود.

اعتراض باید در اداره امور مالیاتی محل فعالیت مودی و به صورت کتبی ثبت شود.

اعتراض به برگ تشخیص در مهلت مقرر

اگر مودی در مهلت مقرر (حداکثر 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص) به برگه صادره اعتراض کند، با توجه به نوع ابلاغ شرایط زیر رخ خواهد داد:

•  برگ تشخیص به صورت واقعی ابلاغ شده باشد: مودی این فرصت را دارد که با رئیس اداره مالیاتی توافق کند؛ اگر توافق حاصل نشد، می‌تواند اعتراض خود را در هیئت بدوی حل اختلاف طرح نماید (ماده 238 ق.م.م)
•  برگ تشخیص به صورت قانونی ابلاغ شده باشد: مودی در صورت معترض بودن به برگ تشخیص صادره، به هیئت حل اختلاف ارجاع داده خواهد شد. به بیان دیگر، فرصت توافق با رئیس اداره مالیاتی را نخواهد داشت (تبصره ماده 239 ق.م.م).

برای آشنایی با چگونگی اعتراض به برگ قطعی مالیات و همچنین مدارک مورد نیاز اعتراض به برگ قطعی کلیک کنید

عدم اعتراض به برگ تشخیص در مهلت مقرر

چنانچه مودی ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص نسبت به آن اعتراض نکند و مهلت اعتراض به اتمام برسد، دو حالت رخ می‌دهد:

•  برگ تشخیص به صورت واقعی ابلاغ شده باشد: برگ تشخیص قطعی می‌شود و دیگر امکان اعتراض وجود نخواهد داشت (ماده 239 ق.م.م)
•  برگ تشخیص به صورت قانونی ابلاغ شده باشد: مودی به صورت پیش فرض معترض شناخته شده و پرونده‌ مالیاتی او مستقیما به هیئت حل اختلاف بدوی ارجاع می‌شود (تبصره ماده 239 ق.م.م)

شرط مختومه شدن پرونده در صورت ابلاغ قانونی

بنابراین اگر برگ تشخیص به صورت قانونی ابلاغ شود، فارغ از اینکه مودی به برگه صادره اعتراض کند یا نه، پرونده وی به هیئت حل اختلاف بدوی ارجاع می‌شود.

شرط مختومه شدن پرونده (عدم ارجاع پرونده به هیئت حل اختلاف)، ارسال نامه تمکین به برگ تشخیص مالیات برای رئیس اداره مالیاتی مربوطه و پذیرش برگ تشخیص مالیات است.

حق انتخاب یکی از اعضای هیئت حل اختلاف

ماده 244 ق.م.م، به معرفی هیئت حل اختلاف و اعضای آن پرداخته است. بر این اساس، هیئت حل اختلاف از سه نفر به صورت زیر تشکیل شده است:

• یک نفر نماینده سازمان مالیاتی
• یک نفر قاضی
• یک نفر نماینده اتاق بازرگانی یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی یا مجامع حرفه‌ای یا تشکل‌های صنفی یا شورای اسلامی شهر

یکی از امتیازاتی که قانون‌گذار برای مودیان در نظر گرفته است، انتخاب سومین عضو این هیئت سه نفره است. مشروط بر اینکه برگ تشخیص مالیات با ابلاغ واقعی به دست مودی رسیده باشد. به بیان دیگر، در صورتی که برگ تشخیص با ابلاغ قانونی به مودی ابلاغ شده باشد، سازمان امور مالیاتی، نماینده مودی در هیئت را انتخاب خواهد نمود و او فرصت انتخاب را از دست خواهد داد.

تفاوت ابلاغ قانونی و واقعی؛ کدام یک به نفع شماست؟

پس از بررسی آثار ابلاغ واقعی و قانونی، شاید این گونه به نظر برسد که این دو نوع ابلاغ از نظر آثار قانونی، چندان با یکدیگر متفاوت نیستند؛ به ویژه اینکه حتی هنگام ابلاغ قانونی، امکان اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی به مودی داده می‌شود. با این شرایط، کدام ابلاغ و به چه دلیلی برای مودی مناسب‌تر است؟

اطلاع از وجود برگ تشخیص و امکان حضور در هیئت بدوی

ممکن است مودی بدون آگاهی از ابلاغ اوراق مالیاتی مخصوصا برگ تشخیص مالیات، به دلیل عدم حضور در محل یا خودداری از دریافت برگ تشخیص، فرصت حضور در هیئت بدوی را از دست بدهد؛ در نتیجه ممکن است پرونده بدون حضور وی در هیئت، رسیدگی و مختومه شود؛ یا از این هم بدتر، بی‌اطلاعی مودی منجر به انقضای مهلت تجدیدنظر شده، مودی فرصت اعتراض به رای صادره توسط هیئت بدوی (چه در هیئت تجدیدنظر و چه در شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری) را نیز از دست بدهد.

توافق با رئیس سازمان مالیاتی

آگاهی مودی از محتوای برگ تشخیص این امکان را برای او فراهم می‌کند که بتواند

•  قبل از ارجاع پرونده به هیئت حل اختلاف با رئیس اداره مالیاتی توافق نموده پرونده را مختومه نماید
•  در کلیه مراحل دادرسی مالیاتی حضور داشته باشد و با دلایل بررسی شده از خود دفاع نماید
•  در صورت عدم رضایت از رای صادره در مرحله قبل از انقضای مهلت، تقاضای تجدیدنظر نماید