تعدیلات سنواتی شامل اشتباهات حسابداری، روشهای حسابداری و رویههای حسابداری میگردد.برای درک بهتر معنی تعدیلات در حسابداری باید گفت که تعدیلات سنواتی، شامل سندهای اصلاحی هستند که حسابداران برای اصلاح مانده سود و زیان انباشته اقدام به صدور آنها می کنند. به بیان دیگر اگر شما به عنوان یک حسابدار نیاز به صادر کردن یک سند اصلاحی برای ارقام با اهمیت نظیر درآمدها، هزینهها داشته باشید، به کمک ثبت تعدیلات سنواتی، مانده حساب سود و زیان انباشته را به ظرفیت برخی حسابهای ترازنامهای، بدهکار و بستانکار میکنید.توجه به این نکته ضروری است که هر حسابداری باید برای هرگونه اصلاحی که انجام میدهد، سند داشته باشد. اگر شما اصلاح خود را بدون ثبت سند انجام دهید، دفاتر شما توسط اداره دارایی پذیرفته نخواهند شد.
تعدیلات سنواتی
تعدیلات سنواتی به اقلام و حساب های دوره های گذشته است و به اقلامی مربوط میشود که مرتبط با دوره گذشته می باشد اما در دوره گذشته شناسایی نشده و یا بصورت اشتباه ثبت شده اند و یا مربوط به تغییر رویه می باشد.
شناسایی و ثبت حساب ها کاری بسیار تخصصی می باشد که شرکت حسابداری در این زمینه میتواند به اشخاص حقیقی و حقوقی خدمات مورد نیاز را ارائه دهد. حساب تعدیلات سنواتی برای اصلاح حساب های دوره گذشته بکار می رود و بهترین ابزار برای اینکار می باشد.
حساب تعدیلات سنواتی وقتی شناسایی میشود که بخواهیم حسابی را از دوره قبل در این دوره شناسایی کرده و یا اصلاح کنیم و در این صورت اقلام مقایسهای در صورتهای مالی باید ارائه مجدد شوند، مگر اینکه این امر عملی نباشد و در چنین شرایطی موضوع مربوط به ثبت سند باید در یادداشتهای توضیحی همراه افشا شود. و همینطور ماهیت اقلام در تعدیلات سنواتی و دلایل تغییر در رویه ویا تصحیح اشتباه در صورت های مالی و همچنین این امر که صورتهای مالی ارائه مجدد شده است یا خیر و دلیل عملی نبودن ارائه ی مجدد صورت های مالی باید در یادداشتهای توضیحی همراه افشا گردد.
لازم به ذکر است که تاثیر تعدیلات سنواتی باید از طریق حساب سود و زیان انباشته در صورت های مالی منعکس گردد و در زمان ثبت حسابداری حساب تعدیل سنواتی همراه با حساب سود و زیان انباشته می آید. میتوان به جای عنوان تعدیلات سنواتی در زمان ثبت حسابداری از عنوان سود و زیان انباشته یا سود و زیان جامع هم استفاده کرد اما باید در توضیحات ثبت مدنظر حتما عنوان تعدیلات سنواتی قید شود و ذکر شود که ثبت برای دوره ی قبل بوده است .
مثال و ثبت تعدیلات سنواتی
بعنوان مثال شرکتی مبلغ مالیات دوره قبل خود را کمتر از مبلغ مالیات قطعی واریز کرده است و در این دوره میخواهد ما به التفاوت مبلغ مالیات پرداختی و مالیات قطعی را پرداخت کند ، (مبلغ مالیات دوره قبل در این دوره پرداخت شده است ) در این صورت ثبت زیر باید در اسناد حسابداری زده شود :
سود و زیان انباشته _ تعدیلات سنواتی (بدهکار)
حساب مالیات پرداختی (بستانکار)
حساب مالیات پرداختی (بدهکار)
بانک ( وجه نقد ) (بستانکار)
نکته
حساب خلاصه ی سود و زیان در تراز نامه زیر مجموع حساب سرمایه می باشد همچنین لازم به ذکر است که حساب خلاصه ی سود و زیان مربوط به یک دوره ی مالی بوده (دوره ی مالی جاری) و زیر مجموعه حساب خلاصه ی سود و زیان انباشته می باشد.
حساب خلاصه ی سود و زیان انباشته مربوط به تمام دوره های مالی (دوره های مالی گذشته) می باشد.بصورت کلی حساب سود وزیان زیر مجموعه حساب سود و زیان انباشته ، و حساب سود و زیان انباشته زیر مجموعه حساب سرمایه است.
تعدیل حساب
گاهی در پایان دوره مالی پس از ثبت کلیه رویدادهای مالی در دفاتر قانونی، مانده بعضی از حسابهای دفتر کل برای تهیه صورتهای مالی قابل اعتماد نیست. از این رو بر اساس اصل تطابق از اصول و مفروضات حسابداری، حسابدار باید برای تطبیق ترازنامه و صورت سود و زیان، مانده این قبیل حسابها را تعدیل نماید. به عبارت دیگر، معنی تعدیلات در حسابداری تصحیح و تطبیق حسابها با هدف شفاف سازی مالی کسب و کارها انجام میشود.
حساب سود و زیان انباشته
در پاسخ به این سوال که منظور از سود و زیان سنواتی چیست باید گفت که حساب سود و زیان انباشته و یا همان سود و زیان سنواتی، یک نوع حساب دائمی است که باقی ماندهٔ آن به سال بعد انتقال پیدا میکند. شاید جالب باشد بدانید که ماهیت حساب سود و زیان سنواتی، خنثی است، بنابراین در طول یا پایان دوره میتواند به ظرفیت برخی حسابهای ترازنامهای بدهکار و یا بستانکار شود. البته همهٔ این ها بستگی به اتفاقات رخ داده در طول دوره و سال مالی دارد. مانده حساب سود و زیان سنواتی، روی سال مالی جدید انباشته میشود و به هیچ حسابی انتقال داده نمیشود. سود و زیان انباشته راهی برای ایجاد ارتباط بین صورت درآمدها و ترازنامه است. تفاوت تعدیلات سنواتی با سود و زیان انباشته در قوانین حسابداری مطرح نشده است و هر دو یکی هستند .
طبقه بندی تعدیلات سنواتی
تعدیلاتی سنواتی می تواند دو حالت کلی را شامل شود:
- تعدیلات مربوط به سال مالی قبل
- تعدیلات مربوط به سال مالی قبل از سال مالی گذشته
علت استفاده از تعدیل سنواتی
- اصلاح نمودن حسابها به دلیل وقوع اشتباهاتی مانند اشتباهات محاسباتی، حسابداری و سایر خطاها
- اصلاح نمودن حسابها به دلیل تغییر در روشها یا رویههای حسابداری یک مجموعه
نکته
مطابق با اصل “ثبات رویه” تغییر رویه در حسابداری، امر پذیرفته شدهای نیست؛ مگر آن که به دلیلی مانند برتری رویه جدید و یا تجدید قوانین حسابداری انجام این کار قانونی باشد.
مزایای تعدیل سنواتی
- از تعدیل سنواتی میتوان جهت تصمیم گیری صحیح بازار سرمایه استفاده نمود، این در حالی است که اگر از اطلاعات موجود در آن به درستی کمک گرفته نشود بالعکس تاثیری منفی بر بازار سرمایه و تصمیم گیری سرمایهگذاران خواهد داشت.
- محتوای اطلاعاتی تعدیل سنواتی در دورههای قبلی میتواند مبنایی جهت تصمیم گیریهای اقتصادی باشد.
- وجود تعدیل سنواتی و تغییر رویه نشانگر وجود تحریف با اهمیت اساسی در صورتهای مالی گذشته است.
معایب تعدیل سنواتی
- تعدیل سنواتی میتواند منجر به ایجاد فضای بی اعتمادی در بازار سرمایه گردد.
- ارائه تعدیل سنواتی در دورههای متوالی میتواند به اعتبار شرکت صدمه وارد نماید.
- تعدیل سنواتی منجر به تخصیص و توزیع ناکارآمد ثروت در جامعه و کاهش میزان اعتماد مردم و بازارهای سرمایه میگردد.
- یکی دیگر از معایب تعدیل سنواتی تاثیر سوء آن بر اعتبار حرفه حسابرسی است.
- زمانی که صورتهای مالی دورههای گذشته به خاطر اشتباهات حسابرسان به بررسیهای جدید نیاز داشته باشد موجب کم رنگ شدن اعتماد مردم به حسابرسان مستقل میگردد.
زمان انجام تعدیلات سنواتی
زمان انجام اصلاح نمودن حسابها جهت تعدیل سنواتی، به زمان کشف اشتباهات و یا تصمیم به تغییر رویه حسابداری بستگی دارد. به دلیل آنکه تعدیل حسابها به طور مستقیم بر روی سود و زیان یک مجموعه تاثیرگذار است، تاخیر بی جهت در اعمال نمودن تغییرات، بدون شک مجموعه را با چالشهای بزرگی روبرو خواهد نمود.
تعدیلات سنواتی در استاندارد های حسابداری
تعدیلات سنواتی در استاندارد شماره ی 6 حسابداری گزارشگری مالی یعنی اقلام مربوط به سنوات قبل که در تعدیل مانده و در سود و زیان انباشته ی ابتدای دوره منظور میگردد، به اقلامی محدود میشود که از اشتباه و یا تغییر در رویه ی حسابداری ناشی میشود.
باید در توضیحات ثبت حساب های دوره گذشته ، در دوره ی جاری عنوان حساب تعدیل شده ذکر شود
و اثر تعدیلات سنواتی باید از طریق اصلاح مانده سود و زیان انباشته ی ابتدای دوره در صورتهای مالی منعکس گردد.
اقلام مقایسهای در صورتهای مالی نیز باید ارائه مجدد شود، مگر آنکه این امر عملی نباشد که در چنین شرایطی موضوع باید در یادداشتهای توضیحی همراه افشا شود.
همچنین میزان و ماهیت اقلام تشکیل دهنده تعدیلات سنواتی و دلایل تغییر در رویه حسابداری و همینطور این که اقلام مقایسهای صورتهای مالی ارائه مجدد شده است و یا نشده است است و دلیل عمدم ارائه ی مجدد صورت های مالی مقایسه ای باید در یادداشتهای توضیحی همراه افشا گردد.
تغییرات بر روی تعدیلات سنواتی
معمولاً در شرکتها، حسابداران به دو دلیل تعدیلات سنواتی انجام میدهند:
- تغییر در رویه حسابداری
- تغییر در برآورد حسابداری
- تغییر در شخصیت حسابداری واحد گزارشگر
1. تغییر در رویه حسابداری
شاید جالب باشد هنگامی امکان مقایسه صورتهای مالی با یکدیگر وجود دارد که یک شرکت رویه حسابداری خود را طی یک دوره مالی و هنگام انتقال یک دوره مالی به دوره مالی بعد ثابت نگه دارد. پس در اصول حسابداری تغییر در رویه حسابداری نادرست است مگر در مواردی که تغییر در رویه حسابداری قابل توجیه باشد .
این تغییر ممکن است به یکی از دلایل زیر پیش بیاید:
- تغییر روش ارزیابی موجودی کالا شامل روشهای لایفو و فایفو.
- تغییر روش خالص ارزش فروش و اصل بهای تمام شد.
- تغییر روش حسابداری قراردادهای بلند مدت.
نکته: چنانچه تغییری در رویه حسابداری رخ دهد و به موجب آن تغییر دیگری در برآورد حسابداری همان مورد ایجاد شود و این دو تغییر از یکدیگر قابل تفکیک نباشند، تمام تغییرات به وجود آمده را تغییر در برآورد حسابداری محسوب میکنند.
2. تغییر در برآورد حسابداری
برآورد در حسابداری به معنای تخمین زدن میباشد. در واقع برای محاسبه برخی موارد در حسابداری نمیتوان اعداد و ارقام دقیقی به دست آورد، اینجاست که برآورد در حسابداری روی کار میآید. حال برآوردها نیز بهمرورزمان و تغییر اطلاعات، تغییر میکنند که به آن تغییر در برآورد حسابداری میگویند. در ادامه چندین مثال برای تغییر در برآورد حسابداری میآوریم:
- تغییر در برآورد عمر مفید داراییهای ثابت سازمان
- تغییر در روش محاسبه استهلاک داراییهای ثابت
3. تغییر در شخصیت حسابداری واحد گزارشگر
تغییر در شخصیت حسابداری واحد گزارشگر یکی از تغییرات بسیار خاص در خدمات حسابداری است. این تغییر زمانی صورت میگیرد که صورتهای مالی ارائه شده در دوره جاری از نظر شخصیت حسابداری با صورتهای مالی ارائه شده در دورههای قبل متفاوت باشد. نکته قابل توجه آن است که در این تغییر، تمامی صورتهای مالی دوره قبلی باید مجدداً محاسبه گردد. برای مثال: ترکیب دو واحد تجاری به روش اتحاد منافع و عدم انعکاس این تغییر در صورتهای مالی
تکمیل تعدیلات سنواتی یک روش ضروری برای اطمینان از گزارشهای مالی دقیق به دلایل مختلف میباشد. اولا، زیرا انجام این کار، یک تعهد قانونی برای همه شرکتهای محدود است. ثانیا، با انجام این کار میتواند به جلوگیری از پرداخت مالیات بیش از حد شرکت (یا خیلی کم) کمک کند. یک حسابدار ممکن است بتواند توصیههای ارزشمندی را برای ارائه پرداخت به جلو ارائه دهد یا آنها را به دوره حسابداری بعدی هدایت کند تا بتواند لایحه مالیاتی خود را توزیع کند.
در نهایت، تعدیلات سنواتی برای سهامداران و مدیران مهم است، زیرا به آنها کمک میکند تا بدانند که چگونه کسب و کار انجام شده است. حفظ گزارشهای مالی دقیق، کلیدی برای مشاهده زمینههای دارای ضعف است که ممکن است برای رسیدگی به دوره مالی بعدی، و همچنین فرصتهایی که میتواند برای رشد به حداکثر برسد، مورد توجه قرار گیرد.
ماهیت حساب تعدیلات سنواتی
حساب تعدیلات سنواتی ماهیت ثابتی ندارد و بر حسب نیاز بدهکار یا بستانکار میشود. در واقع حساب تعدیلات با توجه به ماهیت رویدادهای گذشته ممکن است بدهکار یا بستانکار گردد؛ این مورد مستقیما بر سود و زیان سال جاری تاثیر خواهد گذاشت.
پیشنهاد می شود مقاله ماهیت حسابها در حسابداری را مطالعه کنید
برای اینکه بفهمیم اثرات انباشته ماهیت بدهکار دارد یا بستانکار باید ببینیم این اثرات مربوط به چه رویدادی است و ماهیت آن رویداد بدهکار است یا بستانکار؟ به عنوان مثال اگر اثرات انباشته مربوط به تغییر شیوه ارزیابی موجودی کالا در پایان دوره باشد، ماهیت آن بستانکار است؛ در نتیجه اگر موجودی پایان دوره سال قبل طبق روش جدید کمتر از واقع گزارش شده باشد، تعدیلات سنواتی منفی و در نتیجه ماهیت آن بدهکار خواهد بود.
سود و زیان اصلاح شده | سود و زیان انباشته – تعدیلات سنواتی بدهکار |
سود و زیان اصلاح شده | سود و زیان انباشته + تعدیلات سنواتی بستانکار |
نحوه محاسبه مالیات تعدیلات سنواتی
از آن جا که حسابهای تعدیلات سنواتی میتوانند بدهکار یا بستانکار باشند، مأموران سازمان امور مالیاتی میبایست آن را طبق مقررات معین شده مورد بررسی قرار دهند. باتوجه به مواد قانونی ١۴٧ و ١۴٨ قانون مالیاتهای مستقیم، اقلام مربوط به هزینههای سنوات، با شرط اینکه مربوط به درآمدهای مشمول معافیت مالیاتی یا مالیات مقطوع نباشند یا اینکه درآمد مشمول مالیات سال به روش علیالراس تعیین نگردیده باشد، منجر به کاهش درآمد مشمول مالیات ابزاری نخواهند شد، و به درآمد مشمول مالیات عملکرد مورد رسیدگی اضافه خواهد شد، لذا در صورتی که بخشی از درآمدهای سال مربوط به معافیت یا مشمول مالیات مقطوع بوده باشد هزینهها نسبت به درآمدها با رعایت مقررات تسهیم میگردند. علاوه بر آن، اقلامی که مربوط به برگشت از فروش یا تخفیفات و اصلاحات فروش هستند، مشروط بر اینکه مربوط به درآمدهای معاف یا مشمول مالیات مقطوع نباشند، برگشت و به درآمد مشمول مالیات عملکرد مورد رسیدگی اضافه خواهند گردید
کدینگ حساب تعدیلات سنواتی به چه صورت است؟
حساب تعدیلات سنواتی زیرمجموعه حساب سود و زیان انباشته و در دسته حقوق مالکانه قرار دارد؛ از این رو در کدینگ حسابداری زیرمجموعه کد “3” قرار میگیرد. البته کدینگ هر مجموعه متناسب با نوع حسابهای مورد استفاده در آن تنظیم میشود؛ اما چینش حسابها هرچه باشد، کدینگ حساب تعدیلات سنواتی با توجه به ماهیت آن با رقم 3 آغاز میشود.
مالیات تعدیلات سنواتی
با توجه به اینکه جدیدا صورتهای مالی تحت عنوان مالیات پرداختنی قبول خواهند شد، این خود نشان دهنده ضرورت انجام تعدیلات سنواتی است، زیرا که در صورت اعمال برخی از رویدادهای متاثر از سالهای قبل در حسابهای سال جاری، احتمال بررسی دفاتر از سوی اداره دارایی وجود دارد.
پیشنهاد می شود مقاله تعدیلات سنواتی مالیات را هم بخوانید
چه حسابهایی به تعدیلات سنواتی برای پایان سال نیاز ندارند؟
حسابهای نقدی هرگز نباید تنظیم شود، زیرا بانکداری الکترونیکی به طور خودکار هر معامله را بلافاصله ثبت میکند. با توجه به جاری بودن پول نقد، انتظار میرود که حساب به طور مداوم در جریان باشد. بنابراین، بعید به نظر میرسد که هیچ دلیلی یا نیازی برای دانستن مقدار دقیق پول نقد در یک دوره ثابت مشخص شده، وجود داشته باشد.
ارزش زمین متعلق به شرکت نیازی به تعدیلات سنواتی در هر سال ندارد. بر خلاف سایر داراییها، استهلاک به رغم هر گونه نوسان در ارزش بازار، به زمین اعمال نمیشود. فقط قیمت خرید اصلی، هزینههای مرتبط با دستیابی به زمین و همچنین قیمت خرید اگر زمین فروخته شود، ثبت میشود. لازم به ذکر است تفاوت ارزش به عنوان سود یا زیان در بیانیه سود و زیان ثبت میشود.
حساب حقوق صاحبان سهام، حسابي است كه ميزان وجه نقد سرمايه گذاري شده در شرکت توسط صاحبان سهام را مشخص میکند. به عبارتی، این حساب شامل وجهی است که از سرمایهگذاران در ازای سهام شرکت دریافت میشود. تنها معاملات انجام شده از طریق این نوع حساب باید مقدار سود خالص انجام شده برای یک دوره باشد و به عنوان تعدیل در نظر گرفته نمیشود.
آیا اصلاحات قابل تکرار جزء تعدیلات سنواتی محسوب می شوند؟
خیر. اصلاحتی که مربوط به دورههای مالی قبل هستند و ناشی از اصلاح اشتباه یا تغییر در رویه حسابداری باشند، تعدیلات سنواتی محسوب میشوند و اصطلاحات تکرار شونده معمول، جزء این تعدیلات نیستند.
نحوه بستن حساب تعدیلات سنواتی در پایان سال
بستن حساب تعدیلات سنواتی (سود و زیان سنواتی) در پایان دوره با انتقال مانده به حساب سود و زیان انباشته انجام میشود.
حساب سود و زیان انباشته یک حساب دائمی برای نگهداری مقادیر سود و زیان سنواتی (برای دوره جاری) است که مانده آن از هر دوره به دوره بعد انتقال مییابد. این حساب با توجه به ماهیت سود یا زیان سنواتی واریزی به آن بدهکار یا بستانکار میشود.
تفاوت سود و زیان انباشته با تعدیلات سنواتی به چه صورت است؟
- یکی از مواردی که در حساب سود و زیان انباشته ثبت میشود، ماهیت تخصیص سود است، ولی تعدیلات فقط برای اصلاح مانده اول دوره است و نمیتوان آن را به عنوان سود و زیان انباشته به حساب آورد.
- حساب تعدیلات سنواتی زیرمجموعه حساب سود و زیان انباشته است. به عبارت دیگر، رابطه حساب تعدیلات سنواتی با حساب سود و زیان انباشته، یک رابطه جزء به کل است.
- هرگونه تغییرات سود و زیان در سنوات قبل که در سال جاری ثبت میشود تحت عنوان تعدیلات سنواتی ثبت میگردد. ولی در حساب سود و زیان انباشته موارد دیگری به جز تعدیلات سنواتی نیز ثبت میشود.
- تعدیلات سنواتی با هدف اصلاح مانده اول دوره ثبت میشود؛ اما سایر موارد زیرمجموعه حساب سود و زیان انباشته با هدف تخصیص سود در این حساب ثبت میشوند.
- مانده حساب تعدیلات سنواتی به دوره بعد منتقل نمیشود؛ در صورتی که مانده حساب سود و زیان انباشته به دوره بعد منتقل میشود.