بخشودگی جرایم مالیاتی : رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور با صدور یک دستورالعمل جدید، از بخشودگی جرایم مایات های مستقیم قابل بخشش موضوع قانون مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده تا سقف شش میلیارد تومان برای هر دوره یا سال مالیاتی خبر داد.
به گزارش ایسنا، در متن دستورالعمل ( شماره ۲۰۰/۱۴۰۰/۵۱۳مورخ ۱۴۰۰/۴/۶) امید علی پارسا آمده است: در اجرای جزء (۵ الف) بند (۱) مصوبه شماره (۲) هفتاد و یکمین جلسه ستاد ملی مدیریت کرونا مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۰۸موضوع ابلاغیه شماره ۲۸۵۳ مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۱۲رئیس دفتر رئیس جمهور و سرپرست نهاد ریاست جمهوری که مقرر می‌دارد: "سازمان امورمالیاتی کشور مجاز است تمام یا قسمتی از جرائم مقرر در قوانین مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده را مطابق دستورالعملی که به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد، در سال ۱۴۰۰ مورد بخشودگی قرار دهد." و همچنین مفاد ماده ۱۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، بدین وسیله بخشودگی جرائم قابل بخشش موضوع قوانین مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده در هر منبع برای هر دوره/سال مالیاتی، حسب مورد در سال ۱۴۰۰ در صورت پرداخت مانده بدهی قطعی (اصل بدهی، جرائم غیرقابل بخشش و آن بخش از جرائمی که با بخشودگی آن موافقت نشده‌است)
ماده ۱۶۷ قانون مالیات‌های مستقیم این اختیار را به سازمان امور مالیاتی داده است تا مالیات مؤدیانی (اعم از اصل و جریمه) که توانایی پرداخت به‌صورت یکجا ندارند، تقسیط کند. از طرف دیگر ماده ۱۹۱ قانون مقرر کرده است که سازمان می‌تواند جرایم مؤدیان را به شرط ارائه دلیل از طرف مؤدی مبنی بر اینکه عدم انجام تکالیف خارج از اختیار آنان بوده است و نیز با در نظر گرفتن سوابق مالیاتی و خوش‌حسابی مؤدی، مورد بخشودگی قرار دهد.
حال سؤال این است که آیا سازمان می‌تواند به مؤدی‌ای که مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز است بگوید که چون شما در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت‌نام نکرده‌اید یا با وجود ثبت‌نام، اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را ارسال نکرده‌اید، من بدهی و جرایم «مربوط به مالیات‌های مستقیم» شما را تقسیط نمی‌کنم یا مورد بخشودگی قرار نمی‌دهم؟
فرض کنید خانم اعتصامی مالک یک مغازه طلافروشی در تبریز است. می‌دانیم که طلافروشان، طبق فراخوان مرحله چهارم، مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز هستند.
حال در نظر بگیرید با اینکه خانم اعتصامی اظهارنامه عملکرد سال‌های ۹۶ و ۹۶ خود را ارسال و مالیات آن سال‌ها را پرداخت نموده اما به‌دلیل عدم پرداخت مالیات حقوق، عدم ارسال لیست حقوق، عدم صدور صورتحساب و عدم ارسال صورت‌معاملات فصلی (همگی جرایم مربوط به قانون مالیات‌های مستقیم هستند) مشمول جریمه‌ای به میزان ۵.۰۰۰.۰۰۰ تومان شده است.
از طرفی با اعلام اداره امور مالیاتی شهر تبریز مبنی بر امکان بخشودگی جرایم قابل بخشش، خانم اعتصامی به اداره مربوطه مراجعه و درخواست بخشودگی جرایم خود را می‌نماید اما اداره مالیاتی در پاسخ به خانم اعتصامی به او اعلام میکند چون شما در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت‌نام نکرده‌اید امکان بخشودگی جرایم مربوط به مالیات‌های مستقیم وجود ندارد.
حال اگر شما وکیل مالیاتی خانم اعتصامی باشید، چه دفاعی می‌کنید؟ آیا ممکن است بخاطر عدم انجام تکالیف قانون مالیات بر ارزش افزوده، جرایمی که به مؤدی بخاطر عدم انجام تکالیف قانون مالیات‌های مستقیم به او تعلق گرفته است، قابل بخشش نباشد؟
جرم مالیاتی چیست؟
بر اساس قانون، جرم مالیاتی رفتاری از مؤدی مالیاتی است که بر اساس آن مؤدی بخواهد از پرداخت مالیات سرباز زده، یا خود را معاف از مالیات نشان داده و یا به نحوی از انحا، میزان مالیات خود را از میزان واقعی آن کمتر نشان دهد. البته این رفتار گاهی در قالب یک فعل انجام می‌شود؛ مثلا مؤدی دفاتر خود را برخلاف واقع تنظیم میکند تا خود را معاف از مالیات نشان داده یا مالیات کمتری بپردازد. گاهی نیز این رفتار در قالب ترک فعل خود‌نمایی میکند؛ مثلا فرد با عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی طی سه سال متوالی مرتکب جرم می‌شود.
انواع جرایم مالیاتی:
در قانون مالیات‌های مستقیم و برخی دیگر از قوانین مالیاتی، جرایمی برای مؤدیان در نظر گرفته شده است که در زیر به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- تنظیم دفاتر، اسناد و مدارک خلاف واقع و استناد به آن؛
- اختفای فعالیت اقتصادی و کتمان درآمد حاصل از آن؛
- ممانعت از دسترسی مأموران مالیاتی به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود یا اشخاص ثالث در اجرای ماده ۱۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم و امتناع از انجام تکالیف قانونی مبنی بر ارسال اطلاعات مالی موضوع مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر به سازمان امور مالیاتی کشور و وارد کردن زیان به دولت با این اقدام؛
- عدم انجام تکالیف قانونی مربوط به مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با وصول یا کسر مالیات مؤدیان دیگر و ایصال آن به سازمان امور مالیاتی در مواعد قانونی تعیین‌شده؛
- تنظیم معاملات و قراردادهای خود به نام دیگران، یا معاملات و قراردادهای مؤدیان دیگر به نام خود برخلاف واقع؛
- خودداری از انجام تکالیف قانونی در خصوص تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی حاوی اطلاعات درآمدی و هزینه‌ای در سه سال متوالی؛
- استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر به منظور فرار مالیاتی؛
- عدم پرداخت مالیات بر عملکرد پس از سررسید مقرر در قانون؛
- عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی؛
- ارسال اظهارنامه حاوی کتمان درآمد و یا هزینه‌های جاری غیرواقعی؛
- ثبت درآمد غیرواقعی در اظهارنامه با اختلافی ۱۵ درصدی با درآمد واقعی؛
- تقسیم دارایی شخص حقوقی قبل از تصفیه امور مالیاتی؛
- عدم تسلیم صورت، فهرست، قرارداد یا مشخصات مؤدی، به موجب قانون یا ارسال اطلاعات غیرواقعی؛
- عدم کسر و تسلیم مالیات تکلیفی مانند تکلیف کارفرما به کسر مالیات کارگران خود و پرداخت به سازمان مالیاتی؛
- عدم ارسال ترازنامه و حساب سود و زیان در مورد کسانی که طبق قانون مکلف به این کار هستند؛
- عدم استفاده از سامانه صندوق مکانیزه فروش در مواردی که مؤدی مکلف به استفاده از آن است.
بخشنامه شماره ۶۶/۹۳/۲۰۰ مورخ ۲۴/۶/۱۳۹۳ راجع به بخشودگی جرایم چه می‌گوید؟
ظاهراً پاسخ اداره امور مالیاتی شهر تبریز بر اساس این بخشنامه صحیح به نظر می‌رسید چرا که بخشنامه بالا می‌گوید: «تقسیط و بخشودگی جرایم مالیات‌های مستقیم مؤدیان مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده با رعایت سایر مقررات، منوط به ثبت‌نام و تسلیم مالیات بر ارزش افزوده می‌باشد»
بنابراین بر اساس این بخشنامه، ادارات مالیاتی می‌توانند تا زمانی که مؤدیان مشمول مالیات بر ارزش افزوده، در سامانه مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام نکرده یا با فرض ثبت‌نام، اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده ارسال نمی‌کنند، از بخشیدن جریمه‌های ناشی از عدم انجام تکالیف قانون مالیات‌های مستقیم مانند عدم صدور صورتحساب و … خودداری کنند.
شرط بخشودگی جرایم مالیاتی:
با توجه به مطالب گفته شده، برای بخشودگی جرایم مالیاتی شرایط زیر باید حکمفرما باشد:
- جرم از جرایم غیرقابل بخشش مالیاتی نباشد؛
- مؤدی درخواست بخشودگی به سازمان امور مالیاتی ارایه دهد؛
- مؤدی بتواند ثابت کند که عدم انجام تکالیف مالیاتی خارج از اختیار او بوده است؛
- سوابق مالیاتی مؤدی نشان‌دهنده خوش‌حسابی وی باشد؛
- سازمان امور مالیاتی با این بخشودگی موافقت کند.
پیشنهاد می‌شود مقاله جریمه عدم تسلیم اظهارنامه را مطالعه کنید
ابطال بخشنامه مزبور به موجب دادنامه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ۱۳۷ مورخ ۲۶/۲/۱۳۹۶:
گرچه بخشنامه بالا به مدت حدود سه سال لازم‌الاجرا بود ولی با ابطال آن توسط دیوان عدالت اداری، دیگر نمی‌توان به آن استناد کرد. به موجب رأی دیوان «نظر به اینکه در مواد ۱۶۷ و ۱۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۶۶ با اصلاحات بعدی، اعمال تقسیط بدهی قطعی و بخشودگی جرایم مالیاتی به ثبت‌نام و تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده موکول نشده است؛ بنابراین بخشنامه مزبور به دلیل آنکه برخورداری از احکام مواد ۱۶۷ و ۱۹۱ قانون یادشده را به ثبت‌نام و تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده موکول کرده است، مغایر قانون می‌باشد».
پس با ابطال بخشنامه بالا توسط دیوان دیگر نمی‌توان به بخاطر عدم ثبت‌نام در سامانه مالیات بر ارزش افزوده یا ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده توسط مؤدی مشمول، از بخشش جرایم مربوط به تکالیف قانون مالیات‌های مستقیم خودداری کرد؛ بلکه عدم انجام این تکالیف، طبق بندهای ۵ و ۱ ماده ۲۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده، جریمه‌های خاصِ خود را دارند و نمی‌توان آن را بهانة عدم بخشش جرایمِ مربوط به مالیات‌های مستقیم قرار داد.
بنابراین اگر وکیل یا مشاور خانم اعتصامی، آگاه به قوانین و بخشنامه‌ها بوده و از آخرین مقررات مربوط به تکالیف مالیاتی مطلع باشد، در پاسخ به اداره مالیاتی مربوطه به‌راحتی می‌تواند با استناد به رأی دیوان مبنی بر ابطال بخشنامه، در مقابل اداره مالیاتی از موکّل خود دفاع کرده، امکان بخشودگی جرایم قابل بخشش وی را فراهم کند و او را از پرداخت تمام یا قسمتی از جرایم برهانَد.
جرایم غیرقابل بخشش مالیاتی:
بر اساس ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم، جرایم غیرقابل بخشش مالیاتی عبارتند از:
- عدم تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی در زمان ثبت‌نام اظهارنامه مالیاتی؛
- کتمان برخی از درآمدها در اظهارنامه مالیاتی؛
- اعلام کردن هزینه‌های غیرواقعی در اظهارنامه‌های مالیاتی؛
- اعلام درآمد غیرواقعی که با درآمد واقعی بیش از ۱۵ درصد اختلاف داشته باشد.
