ترازنامه به زبان ساده مشخص می‌نماید که یک مؤسسه چه میزان دارایی دارد: زمین، ساختمان، اثاثه، وجه نقد در صندوق و… همگی میزان دارایی مؤسسه را نشان می‌دهند. بدهکاران به شرکت نیز جز دارایی‌های شزکت محسوب می‌گردند. زیرا بدهکاران نیز در نهایت با پرداخت پول به صندوق شرکت یا پرداختهای از نوع دیگر (چک و…) موجب افزایش دارایی شرکت می‌گردند. از طرفی در ترازنامه میزان بدهی سازمان نیز مشخص می‌گردد. هر سازمان ممکن است به افراد مختلف بدهی داشته باشد (حساب بستانکاران) یا مؤسسه ممکن است با صدور چکهای مختلف اسناد پرداختنی مختلفی داشته باشد.
تهیه ترازنامه در حسابداری یعنی چه؟
ترازنامه گزارشی از وضعیت اقتصادی یک شرکت در یک زمان معین ارائه میکند. ترازنامه یا صورت وضعیت مالی که یکی از صورت های مالی اساسی است که وضعیت مالی شرکت را شرح می دهد. معمولا در پایان دوره مالی تهیه می شود تا میزان عملکرد شرکت را نشان دهد. ترازنامه شامل دارایی ها ، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) است که در جدول ترازنامه می توان وضعیت موجود این سه آیتم اصلی را مشاهده کرد
اساس تهیه صورت مالی ترازنامه، معادله حسابداری است.
دارایی = بدهی + سرمایه
به عبارت دیگر میتوان گفت یک صورت مالی میباشد که میتواند وضعیت مالی سازمان را نمایش دهد. در ترازنامه سازمان مواردی مانند دارایی ها، بدهی ها، حقوق سهام سازمان تعیین شده است.شما با مشاهده ترازنامه متوجه میشوید که مجموعه دارای چه میزان بدهی هایی است، چه دارایی هایی دارد و ارزش کل شرکت چه میزان است و مهمتر از همه این موضوع که حقوق صاحبان سهام سازمان چه میزان ثبت میشود.
یکی از سوالات متداول این است که نام دیگر ترازنامه چیست که باید بگوییم به ترازنامه، صورت وضعیت مالی گفته میشود که به انگلیسی Balance Sheet میباشد. همچنین نام دیگر ترازنامه بیلان نیز میباشد که لغت فرانسوی میباشد و به معنای ترازنامه و کارکرد در لغت فرانسوی است.
اهمیت ترازنامه به حدی بالاست که میتوان آن را به تصویر کشیده شده وضعیت اقتصادی یک مجموعه در نظر گرفت. تهیه و ارائه ترازنامه به وسیله حسابرسان مجموعه و در پایان دوره های مالی انجام میشود.
اهمیت تهیه ترازنامه
تهیه و وجود ترازنامه به دلیل کاربردهای مختلف آن برای مدیران، سرمایه گذاران و تحلیل گران بورسی ضروری است. ترازنامه عملکرد شرکت در گذشته را نشان می‌دهد که میتوان با تحلیل آن متوجه تغییرات دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شد. به عبارت دیگر اهمیت ترازنامه در تشخیص و پیش بینی سودآور بودن یا نبودن شرکت است.
البته باید به این نکته توجه کرد که ترازنامه اطلاعات یک دوره خاص را اختیار شما قرار می‌دهد؛ پس برای تحلیل و بررسی وضعیت مالی یک شرکت در مدت زمان طولانی تر نیاز به ترازنامه‌های آن شرکت، در دوره‌های مختلف است.
زمان تهیه ترازنامه
از آنجا که ترازنامه معرف وضعیت مالی شرکت است، معمولا در یک تاریخ مشخص مثلا 29 اسفند 1399 تهیه میشود. در حالی که صورت سود و زیان مربوط به یک دوره مشخص است، مثلا دوره منتهی به 29 اسفند 1399 است و تمام اطلاعات آن مربوط به طول سال مالی است.
نکات
- ترازنامه در پایان سال مالی و از روی تراز آزمایشی اختتامی تهیه میشود.
- در تمام صورت‌های مالی نام موسسه، نام صورت مالی، تاریخ گزارشگیری و واحد پولی نوشته میشود.
پیشنهاد میشود مقاله تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی در اکسل را بخوانید
ترازنامه شامل چه بخش‌هایی است؟
تا اینجای مقاله متوجه شدید ترازنامه چیست اما سوالی که مطرح است این است که ترازنامه از چه اجزایی تشکیل شده است که در پاسخ باید بگوییم دارای 3 بخش اصلی دارایی، بدهی و سرمایه میباشد که با استفاده از آن میتوان معادله حسابداری را تشکیل داد.
در واقع اطلاعاتی که در ترازنامه جای میگیرد مربوط به معادله حسابداری میباشد که این اطلاعات تکمیل کننده معادله بوده و میتوانند وضعیت مالی شرکت را تعیین کنند.
در واقع این سه بخش میتوانند در یک دوره زمانی معین اطلاعات معادله حسابداری را تکمیل کنند و آن را به شکلی منظم ارائه دهند.
این معادله حسابداری به صورت زیر تعیین میشود:
دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)
دارایی ها :
موجودی نقد و بانک
حسابهای دریافتنی
پیش پرداختها و سفارشات
زمین و ساختمان
موجودی مواد و کالا
بدهی ها :
حسابها و اسناد پرداختنی
ذخیره مالیات
سپرده های پرداختنی
سود سهام پرداختنی
تسهیلات بلند مدت
ذخیره و مزایای کارکنان
سرمایه :
اندوخته قانونی
سایر اندوخته ها
مازاد تجدید ارزیابی دارایی ثابت مشهود
سود(زیان) انباشته
حال برای اینکه مفهوم ترازنامه بخوبی برای شما جا افتاده باشد یک فایل اکسلی ترازنامه ای طراحی و در اختیار شما قرار می دهیم تا نهایت استفاده را برده باشید.
در ترازنامه همیشه در سمت راست میتوانید دارایی ها و در سمت چپ میتوانید بدهی ها و سرمایه ها را مشاهده کنید. در تعریف ترازنامه به زبان ساده میتوان گفت ترازنامه نشان دهنده میزان بدهی ها و سرمایه های سازمان میباشد و مشخص میکند که صاحبان یک شرکت چه اندازه ای سرمایه گذاری داشته اند
اجزای ترازنامه چیست
برای آن کهش ما بتوانید بیشتر با صفر تا صد ترازنامه آشنا شوید در این قسمت شما را با اجزای ترازنامه آشنا میکنیم. اجزای ترازنامه به ترتیب زیر طبقه بندی میشوند:
- عنوان ترازنامه حسابداری
در عنوان ترازنامه باید «نام کامل واحد اقتصادی»، «نام گزارش یا صورت وضعیت مالی» و «تاریخ گزارش» را درج کنید که نام کامل واحد تجاری باید در سطر اول درج گردد، نام گزارش باید در سطر دوم و تاریخ گزارش باید در سطر سوم درج شود که این تاریخ باید آخرین روز از دوره مالی باشد مانند 1401/12/29.
- واحد اندازه گیری ترازنامه در حسابداری
یکی از مواردی که در ترازنامه مورد بررسی قرار میگیرد واحد اندازه گیری میباشد که در کشور ما ریال است و باید بر این اساس گزارش ها تعیین شوند.
- جمع حسابها در ترازنامه یا بیلان
آخرین اجزا ترازنامه مربوط به جمع حساب ها میباشد که باید دارایی ها که در ستون اول درج شده است و بدهی و سرماه که در ستون دوم درج شده اند باهم جمع گردند. در ترازنامه مالی باید مجموع حساب ها با یکدیگر برابر باشند و باید زیر آن ها دو خط موازی کشید که نشان دهنده آن است که حساب ها بسته شده اند.
پیشنهاد میشود مقاله تفاوت تراز آزمایشی و ترازنامه را مطالعه کنید
دارایی ها در ترازنامه چیست؟
در گذشته ترازنامه‌ها، به شکل T ارائه می‌شد که دارایی‌ها به ترتیب سهولت در نقد شوندگی از بالا به پایین فهرست می‌شدند. اما امروزه بر اساس استاندارد شماره یک صورت‌های مالی، بر مبنای ارائه مقاصد عمومی و قابل مقایسه بودن با صورت‌های مالی گذشته، تهیه میشوند. در صورت وضعیت مالی جدید دارایی‌هایی که قدرت نقد شوندگی کمتری دارند در قسمت بالاتری قرار می‌گیرند.
انواع دارایی ها در ترازنامه چیست؟
دارایی‌ها معمولا به دو دسته دارایی‌های جاری و غیرجاری تقسیم میشوند؛ دارایی‌های جاری قابلیت نقد شدن در طول یک سال یا کمتر از یک سال، برای آنها وجود دارد، اما دارایی‌های غیرجاری یا بلند مدت در بیشتر از یک سال به پول تبدیل میشوند.
برخی از دارایی‌های غیر جاری عبارتند از:
- دارایی‌های ثابت مشهود
- سرمایه گذاری در املاک
- دارایی‌های نامشهود
- سرمایه گذاری‌های بلندمدت
- دریافت‌های بلندمدت
- سایر دارایی‌ها
برخی از دارایی‌های جاری عبارتند از:
- پیش پرداختها
- موجودی کالا و مواد
- دریافتنی‌های تجاری و سایر دریافتنی‌ها
- سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت
- موجودی نقد
وجوه نقد به صورت ذاتی ماهیت نقد شوندگی در کوتاه مدت دارند. به سرفصل دارایی های جاری، سرمایه در گردش هم گفته میشود. درباره ماهیت حسابها در حسابداری بیشتر بخوانید.
نکته
توجه به این نکته ضروری است که یک منبع اقتصادی زمانی دارایی یک شرکت محسوب میشود که دارای منافع آتی و همچنین متعلق به واحد تجاری باشد.
حقوق مالکانه در ترازنامه چیست؟
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه یا حقوق مالکانه در صورت وضعیت مالی، اشاره به خالص دارایی شرکت دارد؛ زیرا عایدی شرکت در طول یک سال مالی به عنوان دارایی شناخته میشود و مقداری از این دارایی به صورت بدهی از شرکت خارج میشود. در پایان سال مانده مبلغ آن به عنوان خالص دارایی شرکت شناخته میشود.
بر اساس استاندارد جدید، حقوق مالکانه بعد از جمع کل دارایی‌ها، در ابتدای فهرست بدهی‌ها و حقوق مالکانه ارائه میشود. حقوق مالکانه موارد زیر را در برمی‌گیرد:
- سرمایه
- افزایش سرمایه در جریان
- صرف سهام
- صرف سهام خزانه
- اندوخته قانونی
- سایر اندوخته‌ها
- مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها
- تفاوت تسعیر ارز عملیات خارجی
- سود انباشته
- سهام خزانه
بدهی ها در ترازنامه
بدهی‌ها همان مبالغی هستند که یک واحد تجاری باید به دیگران بپردازد. در فرم قدیمی ترازنامه، بخش دوم شامل بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام است؛ در حالی که در فرم جدید حقوق صاحبان سهام یا حقوق مالکانه در ابتدای فهرست و سپس بدهی‌های غیر جاری و جاری آمده است.
انواع بدهی ها در ترازنامه
بدهی‌ها نیز به دو دسته بدهی‌های جاری و غیر جاری تقسیم میشوند. بدهی‌های جاری سررسید کمتر از یک سال دارند اما بدهی‌های بلند مدت یا غیر جاری معمولا بیشتر از یک سال مهلت تسویه دارند.
از انواع بدهی‌های غیرجاری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- پرداختی‌های بلندمدت
- تسهیلات مالی بلندمدت
- بدهی مالیات انتقالی
- ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
نمونه بدهی‌های جاری عبارتند از:
- پرداختنی‌های تجاری و سایر پرداختنی‌ها
- مالیات پرداختنی
- سود سهام پرداختی
- تسهیلات مالی
- ذخایر
- پیش دریافت‌ها
پیشنهاد میشود مقاله معادله حسابداری یا معادله ترازنامه چیست؟ را هم مطالعه کنید
ترازنامه شرکت ها و موسسات مختلف
هدف از تهیه ترازنامه، اعلام وضعیت مالی شرکت برای استفاده مدیران است؛ از این رو هر واحد تجاری، ترازنامه‌ای متناسب با فعالیت خود تهیه میکند. بنابراین تفاوت اصلی انواع ترازنامه‌ها با هم، در نوع فعالیت واحد تجاری است.
ترازنامه در شرکت‌های بازرگانی
در این نوع شرکت‌ها حساب‌هایی مانند سود عملیاتی، سود و زیان خالص و سود ناخالص استفاده میشود؛ همچنین این شرکت‌ها حساب تولید ندارند.
ترازنامه در شرکت‌های پیمانکاری
در شرکت‌های پیمانکاری ترازنامه با توجه به دریافت وجه از کارفرما نسبت به نوع قرارداد کوتاه مدت یا پیمان های بلندمدت تهیه میشود که ممکن است خدماتی، تولیدی یا بازرگانی باشد.
ترازنامه در شرکت‌های خدماتی
در این شرکت‌ها حساب تولید وجود ندارد و اکثر حسابها هزینه هستند؛ مانند هزینه حقوق و هزینه ارائه خدمات
ترازنامه در شرکت‌های سهامی
ترازنامه در این شرکت‌ها با توجه به تامین سرمایه از طریق فروش سهام به مردم، حسابهای مربوط به فروش سهام، حق تقدم، سهام ممتاز و موارد مشابه وجود دارد.
ترازنامه در شرکت‌های بورسی
در شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته شده‌اند، ترازنامه تفاوتی با شرکت‌های دیگر ندارد؛ تنها اصل مهم آن شفافیت و افشای اطلاعات درست است که مبنای تحلیل بنیادی قرار میگیرد. ترازنامه شرکت‌های بورسی باید به تایید مراجع ذیصلاح برسد.
نمونه ترازنامه + دانلود فرم اکسل ترازنامه
فرمت صورت‌های مالی اساسی در نحوه گزارشگری بسیار موثر است؛ در فرمت جدید چهار چوب و استاندارد ساده‌تری جهت گزارشگری اطلاعات مالی به صاحبان سرمایه و سرمایه‌داران تعیین شده است. سازمان حسابرسی با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار در دی ماه سال 1399 نسخه جدید را منتشر کردند. مفاد استاندارد حسابداری شماره 35 (مالیات بر درآمد) در فرمت جدید موجود است.
دانلود فرم خام ترازنامه به صورت pdf
دانلود فرم خام ترازنامه به صورت xlsx
در این مقاله هم به عنوان ترازنامه چیست؟ پرداختیم اینکه روش های تهیه و تنظیم آن و اهمیت تهیه ترازنامه چیست و نکات مهم و لازم ذکر را بیان کردیم نمونه فایل اکسل ترازنامه را در اختیار شما عزیزان قرار دادیم تا بتوانید نهایت استفاده را از این مطلب برده باشید.
