خیلی از اوقات عدم توجه به نکات جزئی و پیش پا افتاده مانند فاکتورهای غلط و یا عدم توجه به صدور فاکتور رسمی سبب می شود که جرایم مالیاتی اتفاق بیفتد. برای جلوگیری از این اتفاقات باید در ابتدا با مفهوم فاکتور رسمی آشنا شویم. در مقاله زیر به شرح این موضوع پرداخته ایم.
فاکتور رسمی یا صورتحساب رسمی چیست؟
در آیین نامه اجرایی موضوع ماده 95 اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب 1394/04/31، فاکتور رسمی بدین شکل تعریف شده، که فرمی است که هنگام فروش کالا یا ارائه خدمات به شکل نوشتن فاکتور فروش دستی یا شماره سریال چاپی و یا ماشینی با شماره سریال ماشینی و یا توسط سامانه صندوق فروش صادر می‌شود.
از تعریف فوق استنباط می‌شود که فاکتور رسمی فقط منحصر به فروش کالا نبوده و در موارد ارائه خدمات نیز صورتحساب صادر می‌شود.
ویژگی های فاکتور رسمی مورد تایید اداره دارایی
ویژگی و مشخصات فاکتور رسمی که مورد تایید اداره دارایی باشد به شرح زیر است:
شماره فاکتور
یکی از مهم ترین ویژگی های فاکتور رسمی تایید شده، نوع چاپ شماره سریال یا شماره فاکتور آن هاست. شماره سریال فاکتور رسمی باید به ترتیب و پشت سر هم باشد.
اطلاعات خریدار و فروشنده
هر فاکتور رسمی باید حداقل شامل شناسه ملی یا کد ملی، آدرس و شماره تلفن دو طرف معامله باشد.
مالیات، عوارض و تخفیفات
زمان تهیه فاکتور رسمی کالا و خدماتی که ارائه شده باید با اعلام تعداد و قیمت توضیح داده شده، تخفیف ها اعمال شود و در نهایت عوارض و در صورت لزوم مشمولین مالیات بر ارزش افزوده مشخص شده و محاسبه شود. در این مورد باید توجه داشت که تخفیف حتما باید قبل از محاسبه مالیات و ارزش افزوده اعمال شود. برخی به اشتباه در ابتدا مالیات و عوارض را محاسبه و در مرحله آخر تخفیف را محاسبه می‌کنند.
توجه کنید که برخی از کالا و خدمات معاف از مالیات ارزش افزوده هستند که بابت آنها 9% مالیات و عوارض نباشد محاسبه شود.
مهر و امضا
صورتحساب رسمی باید دارای مهر و امضا دو طرف معامله باشد.
توجه کنید که فاکتور ها باید بدون خط خوردگی باشند.
تفاوت فاکتور رسمی و غیر رسمی
فاکتور رسمی، فاکتوری است که دارای مشخصات دو طرف معامله بوده و ویژگی های فاکتور رسمی که در بالا گفته شد را دارد. اما فاکتور غیر رسمی ویژگی های گفته شده در بالا را ندارد.
فاکتور های رسمی به عنوان سندی معتبر میان فروشنده و خریدار استفاده می‌شود و از استانداردهای دارایی برخوردار است اما فاکتور غیر رسمی صرفا جهت اطلاع دو طرف معامله بوده و مورد تایید دارایی نیست.
فاکتور های رسمی پس از اینکه توسط سازمان امور مالیاتی کشور تایید شدند، می‌تواند برای طرفین معامله ایجاد حق کنند.
فاکتور های غیر رسمی فقط برای مشتری و خریدار صادر شده و قانون خاصی برای تنظیم ندارند و نمی‌تواند برای فروشنده و خریدار ایجاد حق کند.
روش تشخیص فاکتور صوری
صدور فاکتور صوری یک امر غیر قانونی است و معمولا برای فاکتور سازی از آن استفاده می‌کنند. اما با این وجود بعضی از شرکت ها و اشخاص اقدام به این عمل غیر قانونی می‌کنند. از همه بدتر و حالت بسیار وحشتناک در عملیات کار با فاکتورهای صوری، دخل و تصرف حسابداران در این میان است. ظاهراً ماده 274 و 276 خیلی جدی گرفته نمی‌شود و شاید موقعی که مانند صدور برگه های مطالبه مالیات بر ارزش افزوده کارفرمایان را شوکه کرد، این بار حسابداران در معرض یک بدنامی بدتر قرار بگیرند.
سامانه ماده 169 گزارشات فصلی مکرر اگر چه سامانه محاسبه ای نیست و صرفا یک نرم افزار درج گزارشات است ولی مطمئن باشید یک کانال کنترلی و بسیار حساس است که به نوعی تعیین کننده وضعیت مالیاتی مجموعه ها می‌شود.
با این حال سازمان امور مالیاتی کشور به راحتی توانایی تشخیص فاکتور های صوری را دارد.
فاکتور صوری یا سوری کدام درست است؟ صوری به معنی ظاهری بوده و کلمه درست است.
روش های تشخیص فاکتور های صوری از سمت سازمان امور مالیاتی کشور به شرح زیر است:
- بررسی شناسه ملی خریدار و فروشنده و تطبیق نوع کالا و خدمات با فعالیت دو طرف معامله
- کنترل تناسب بین کالا و خدمات ارائه شده در فاکتور با فعالیت صادر کننده فاکتور
- کنترل گواهی ارزش افزوده
- تشخیص فاکتور صوری با بررسی و کنترل فروشندگان کالا و خدمات
- بررسی مستندات پرداخت های انجام شده مثل چک های بانکی، فیش های واریزی و دیگر اسناد مالی
- بررسی و کنترل اسناد حمل بار همچون بیجک ها و بارنامه ها.
نحوه صدور فاکتور رسمی
در صدور فاکتور فروش رسمی، تمامی واحد های تجاری مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده هستند که در نهایت باید فاکتور رسمی فروش، غیر رسمی، فاکتور فروشگاه و… را صادر و چاپ کنند. در ماده 19 قانون موقت مالیات بر ارزش افزوده (این ماده قانونی با ماده 13 قانون دائم ارزش افزوده منطبق است) مشخصات صورتحساب مورد تایید آمده است.
صادر کردن فاکتور رسمی به بزرگی و کوچکی واحد تجاری مربوط نبوده و هر خریداری قادر است در مقابل وجوهی که پرداخت کرده درخواست صدور فاکتور رسمی کند و اگر فروشنده از صادر کردن فاکتور رسمی امتناع کند مشمول جرایم مربوطه خواهد شد. این موضوع با مشکلات و مسائل مرتبط با صدور فاکتور معتبر است. با توجه به بخشنامه های مالیاتی در رابطه با استفاده از دستگاه صندوق مکانیزه فروشگاهی، هم اکنون خیلی از صورت حسابهای صادره قابلیت یک صورتحساب قانونی را دارد.
البته نداشتن فاکتور رسمی دلیل قابل توجیهی برای نپذیرفتن هزینه نیست و ملاک پذیرفتن از طرف ممیزین مالیاتی مفاد مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ ق.م.م است.
نکته
صدور فاکتور رسمی نه تنها برای فروش کالا های فیزیکی بلکه برای فروش خدمات هم الزامی است.
انواع فاکتور رسمی
مودیان موضوع آیین نامه ماده 95 ق.م.م، باید در هنگام فروش کالا و یا ارائه خدمات صورتحساب نوع اول یا نوع دوم به شرح زیر صادر و نگهداری کنند:
فاکتور رسمی نوع اول
این نوع فاکتور باید شامل حداقل موارد زیر باشد:
- شماره سریال چاپی یا ماشینی
- تاریخ
- اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل و کدپستی فروشنده و خریدار
- مشخصات کالا یا خدمات ارائه شده، مقدار و مبلغ
- مبلغ مالیات و عوارض ارزش افزوده
- عدم الزام به درج مشخصات خریدار در صورت فروش به مصرف کننده نهایی
پیشنهاد می‌شود مقاله نحوه ثبت مالیات دستگاه کارتخوان را مطالعه کنید
نکات
با حذف کد اقتصادی، درج شناسه ملی اجباری است.
تنها در صورتی که فروشنده مودی نظام ارزش افزوده است و گواهی ارزش افزوده دریافت نموده مجاز به درج مالیات و عوارض و اخذ از خریدار است.
فاکتور رسمی نوع دوم
این فاکتور رسمی صرفا در موارد استفاده از سامانه ثبت صندوق فروش و حافظه مالیاتی صادر می‌شود که حداقل شامل موارد زیر است:
- شماره سریال ماشینی
- تاریخ
- اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، نشانی کامل و کدپستی فروشنده
- مشخصات کالا یا خدمات ارائه شده، مقدار و مبلغ
- مبلغ مالیات و عوارض ارزش افزوده
تفاوت صورتحساب نوع اول و دوم
مهمترین تفاوت های فاکتور نوع اول و دوم عبارتند از:
- در فاکتور نوع دوم الزامی به درج اطلاعات هویتی خریدار نیست حتی اگر خریدار شخص حقوقی باشد.
- فاکتور نوع دوم صرفا در موارد استفاده از صندوق مکانیزه فروش صادر می‌شود.
نکته
مودیان مشمول استفاده از سامانه صندوق مکانیزه فروش طی بخشنامه شماره 503/93/200 مورخ 1393/2/27 اعلام شده اند.
فاکتور رسمی نوع سوم (فاکتور رسمی الکترونیکی)
- این نوع صورتحساب که به مراتب کمتر شناخته شده است باید شامل حداقل اطلاعات صورتحساب نوع اول باشد.
- این صورتحساب از طریق سامانه ثبت برخط معاملات صادر و دارای کد رهگیری سازمان امور مالیاتی کشور است.
- الزامات صدور صورتحساب نوع سوم طی بخشنامه 41/96/200 مورخ 20/3/1396 ابلاغ شده است.
صدور فاکتور رسمی برای چه کسانی ضروری است؟
صدور و نوشتن فاکتور رسمی برای خریداران تمامی بنگاه های اقتصادی بزرگ و کوچک که مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده هستند، اجباری است. در اصل تفاوتی ندارد که مخاطب کالا اشخاص حقیقی یا بنگاه های اقتصادی باشند و یا حتی محصول و خدمات شرکت مبلغ کم یا زیاد داشته باشد، در هر صورت اگر فرد یا شرکتی مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده باشد باید فاکتور رسمی ارائه دهد. درنتیجه عدم ارائه فاکتور رسمی، جرم بوده و مطابق قانون با فروشنده رفتار می‌شود.
شرایط معافیت از صدور فاکتور رسمی
تنها در شرایط زیر مودی الزامی به صدور صورتحساب ندارد:
طبق تبصره 2 ماده 8 آیین نامه تحریر دفاتر، در صورتی که صاحبان مشاغل گروه سوم این آییننامه، مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده نباشند، برای معاملات خود تا سقف 5% حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره 3 قانون برگزاری مناقصات، الزامی به صدور صورتحساب رسمی نخواهند داشت. حد نصاب معاملات کوچک در سال 1400 مبلغ 650 میلیون ریال تعیین شده است؛ که 5 درصد آن مبلغ 32،500،000 ریال است.
بدیهی است که طبق ماده 19 قانون موقت مالیات بر ارزش افزوده (ماده 13 قانون دائم ارزش افزوده)، مودیان مشمول این قانون مکلف به صدور صورتحساب و درج مبلغ و مقدار مالیات و عوارض هستند.
بنابراین تنها صاحبان مشاغل گروه سوم موضوع آیین نامه تحریر دفاتر که مودی نظام ارزش افزوده نیز نیستند، تا سقف مبلغ 32،500،000 ریال فروش و یا ارائه خدمات ملزم به ارائه صورتحساب رسمی نیستند.
در صورتی که خریدار تقاضای صورتحساب، فروشنده باید صورتحساب ارائه دهد که رعایت ساختار صورتحساب موضوع ماده 8 آیین نامه برای اینگونه صورتحسابها الزامی نیست.
نکته
از دی ماه 1400 قانون دائم ارزش افزوده لازم الاجراست که ماده 13 قانون دائم ارزش افزوده در حکم ماده 19 قانون موقت ارزش افزوده قرار می‌گیرد.
تصویر زیر نمونه ای از شکل فاکتور رسمی است:
