حسابداری دولتی بخشی جدایی ناپذیر سازمان‌ها در امور بودجه و روند اظهارنامه‌های مالیاتی است و هر شرکت به حداقل یک حسابدار دولتی برای این امور نیاز دارد. هدف اصلی از اجرای این فرآیندها، برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد کنترل بودجه است.
در این مقاله به بررسی و شرح مباحثی نظیر حسابداری دولتی چیست؟ معرفی رشته حسابداری دولتی، اصطلاحات حسابداری دولتی، اهداف و کاربرد حسابداری دولتی، اصول حسابداری دولتی، آموزش حسابداری دولتی، وظایف حسابدار دولتی، پرسش و پاسخ های مهم حسابداری دولتی و …می پردازیم
انواع حسابداری به شرح زیر می باشد:
- حسابداری بازرگانی
- حسابداری صنعتی
- حسابداری مالیاتی
- حسابداری بودجه
- سیستم حسابرسی
- حسابداری مدیریت
- حسابداری دولتی
تعریف حسابداری دولتی:
حسابداری دولتی (Governmental accounting) یعنی فرآیند جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تفسیر و گزارش رویداد های بودجه ای و مالی دستگاه های اجرایی، که زیرمجموعه دولت هستند. این داده ها در راستای برنامه ریزی و تصمیم گیری، به منظور نحوه کنترل بودجه، مورد استفاده قرار می گیرند.
اصطلاحات حسابداری دولتی:
در حسابداری دولتی برخی اصطلاحات مهم مورد استفاده قرار می گیرد که در زیر به شرح آنها پرداخته می شود:
بودجه:
به برنامه مالی دولت می گویند که برای یک سال مالی تهیه شده و شامل پیش بینی درآمدها و برآورد هزینه های یک سال دولت است و مبنای اصلی ثبت حسابداری دولتی به شمار می رود.
اعتبار:
مبلغی است که برای مصارف معین جهت نیل به اهداف و اجرای برنامه ها به تصویب دولت می رسد.
تخصیص اعتبار:
مجوز استفاده از مبلغی معین از اعتبار تصویب شده جهت اجرای برنامه های دوات از محل تخصیص اعتبار است.
خزانه:
صندوق هزینه های دولت در واقع خزانه نهاد یا سازمانی است که وجه دریافتی دولت درآن قرار می گیرد.
درآمد عمومی:
درآمد های وزارت خانه، نهاد های دولتی و مالیات و …
درآمد اختصاصی:
درآمد هایی که طبق قانون جهت مصارف خاص در بودجه کل کشو منظور می شود و دولت موظف است تا حداکثر 3 سال پس از تصویب این قانون بودجه اختصاصی را حذف نماید.
هزینه جاری:
به آن اعتبارات جاری نیز می گویند، اعتباری است که برای هزینه جاری دولت و سطح فعالیت های اقتصادی آن پیش بینی می شود.
هزینه های عمرانی:
اعتبار تخصیص یافته به عملیات و خدمات مشخصی است که براساس مطالعات توجیهی و فنی تعیین می گردد.
اصول حسابداری دولتی:
- رعایت حساب های بودجه ای و دولتی
- استفاده از حساب های مستقل
- رعایت حق تقدم قوانین و مقررات مالی هر کشور بر اصول پذیرفته شده حسابداری
- تامین اعتبار در ایجاد و تعهد
- استفاده از مبنای نیمه تعهدی و تعهدی تعدیل شده
مشخصات یک نهاد دولتی:
به نهادی، دولتی می گویند که تمام ویژگی های زیر را داشته باشد، در غیر اینصورت نهاد دولتی محسوب نمی شود.
- دارای تشکیلات و سازمان مشخصی باشد.
- بر اساس قانون تشکیل شده باشد.
- تحت نظر یکی از قوا باشد.
- دارای عنوان وزارت خانه نباشد.
پیشنهاد می‌شود مقاله برون سپاری حسابداری را مطالعه کنید
نهاد دولتی چیست؟
به واحد سازمانی مشخصی می گویند که با کسب اجازه از قانون تشکیل شده و بیش از پنجاه درصد سرمایه آن متعلق به دولت باشد.
استفاده کنندگان از حسابداری دولتی:
استفاده کنندگان از حسابداری دولتی به دو نوع درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می شوند که در زیر شرح داده شده است:
الف: استفاده کنندگان درون سازمانی:
- مسئولین برنامه ریزی: برای تنظیم بودجه سالانه به طور دقیق.
- وزیر یا رئیس موسسه: در اختیار داشتن اطلاعات مالی وزارت خانه یا نهاد مورد نظر جهت نظارت بر فعالیت های اجرایی مدیران.
- مدیران سطوح میانی: متناسب با نیاز از اطلاعات حسابداری و مالی استفاده می کنند.
- بازرسان و حسابرسان داخلی: جهت ارزیابی تاثیر کنترل های مالی و ارسال گزارش آن به مقامات مربوطه.
ب: استفاده کنندگان خارج از سازمان یا وزارت خانه:
- هیات دولت: جهت نظارت و کنترل اطلاعات مالی سازمان های دولتی.
- مجلس نمایندگان: نظارت پارلمانی روی بودجه محاسبه شده توسط دیوان محاسبات کشور.
- حسابرسان مستقل: طبق اصل 55 قانون اساسی، رسیدگی به حساب های وزارت خانه ها و نهاد های دولتی به عهده دیوان محاسبات کشور می باشد.
- مردم: اطلاع از بودجه سالانه کشور و چگونگی اجرای آن.
هدف سیستم حسابداری دولتی:
- ارایه اطلاعات جهت تصمیم گیری بهتر برای رفاه حال مردم
- تمرکز بیشتر روی بخش دولتی
- اندازه گیری جریان منابع مالی
- به رسمیت شناختن درآمد
مبانی حسابداری دولتی:
- حسابداری نقدی
- حسابداری تعهدی
- حسابداری نیمه تعهدی
- حسابداری تعهدی تعدیل شده
- حسابداری نقدی تعدیل شده
حساب های مستقل در حسابداری دولتی:
- حساب مستقل عمومی
- حساب مستقل وجوه جاری
- حساب مستقل وجوه درآمد اختصاصی
- حساب مستقل وجوه امانی
- حساب مستقل وجوه عمرانی
دلایل تهیه کردن صورت های مالی سازمان های دولتی:
صورت های مالی سازمان ها و نهاد های دولتی، بر اساس تامین نیازهای زیر تهیه و تنظیم می شوند:
- نیاز قانونی
- نیاز نظارتی
- نیاز اطلاعاتی
انواع تنخواه گردان در حسابداری دولتی:
- تنخواه گردان خزانه
- تنخواه گردان استان
- تنخواه گردان حسابداری
- تنخواه گردان پرداخت
تفاوت های حسابداری دولتی و بازرگانی:
- تفاوت در صورت های مالی
- اهمیت بر ضرورت تقدم قانون
- لزوم نگه داری حساب مستقل در حسابداری دولتی
- تفاوت در مبانی مختلف ثبت حسابداری
