صورت های مالی سوابق مکتوبی از وضعیت مالی هر کسب‌وکار هستند. صورت های مالی شامل گزارشهای استانداردی مانند ترازنامه، صورت درآمد یا سودوزیان و صورت گردش نقدی هستند. صورت های مالی از اجزای مهم و ضروری اطلاعات کسب‌وکار و روش اصلی انتقال اطلاعات مالی مربوط‌به هر نهاد به طرف‌های دیگر هستند. عناصر صورت های مالی در خدمات حسابداری یعنی طبقات کلی اقلام تشکیل دهنده صورت های مالی مانند تکه هایی از یک پازل هستند که توسط آن ها صورت های مالی ساخته می‌شوند. این عناصر اصلی که شامل دارایی ها ، بدهی ها ، حقوق صاحبان سرمایه ، درآمدها ، هزینه ها ، آورده صاحبان سرمایه و ستانده صاحبان سرمایه است معرف منابع اقتصادی یک واحد تجاری ؛ ادعاهای علیه با علایقی نسبت به آن منابع ؛ و آثار مالی مبادلات یا سایر رویدادهای اقتصادی که موجب تغییر در آن منابع اقتصادی یا ادعاهای علیه آن ها شده‌اند می‌باشند.
عناصر صورت های مالی:
سنگ بنای ساخت و برقراری سیستم حسابداری و صورت های مالی، تمامی طبقات اقلام تشکیل دهنده این صورت ها می باشند که به آنها عناصر صورت های مالی گفته می شود.
به بیان دیگر، طبقات کلی اقلام گزارش شده در صورت های مالی مانند انواع دارایی ها را عناصر صورت های مالی گویند.
رویداد های اقتصادی که در منابع اقتصادی تغییر ایجاد می کند و در محدودیت های اطلاعات مالی اشاره میشود، شامل موارد زیر می باشد:
- دارایی ها
دارایی عبارت است از حقوق نسبت به منافع اقتصادی آتی یا سایر راههای دستیابی مشروع به آن منافع که درنتیجه معاملات با سایر رویدادهای گذشته به کنترل واحد تجاری درآمده است.
- بدهی ها
عبارت از تعهد انتقال منافع اقتصادی توسط واحد تجاری ناشی از معاملات یا سایر رویدادهای گذشته است.
حقوق مالكانه یا خالص دارایی‌ها، حق مالی (منافع) باقیمانده در دارایی‌های یک واحد تجاری پس از کسر کل بدهی‌ها از کل دارایی‌ها است. به علت اینکه حقوق مالکانه، یک حق باقیمانده است، نمی‌توان آن را مستقل از دارایی‌ها و بدهی‌ها اندازه‌گیری نمود.
- درآمد ها و هزینه ها
درآمد عبارتست از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه بجز مواردی که به آورده صاحبان سرمایه مربوط می شود. همچنین هزینه ها کاهش در حقوق صاحبان سرمایه بجز مواردی که به ستانده صاحبان سرمایه مربوط میشود.
- آورده صاحبان سرمایه
- ستانده صاحبان سرمایه
- معرف های منابع اقتصادی در یک واحد تجاری
- آثار مالی مبادلات
- و…
محدودیت حاکم بر خصوصیت های کیفی اطلاعات مالی:
به مرور می توان اطلاعاتی را به دست آورد که از صحت، قابل اتکا بودن، قابل مقایسه و قابل فهم بودن آنها اطمینان داشت. برخی از بهترین و تاثیر گذار ترین این محدودیت ها، به شرح زیر می باشد:
توازن بین خصوصیات کیفی:
یکی از محدودیت ها این است که اغلب نوعی موازنه یا مصالحه بین خصوصیات کیفی ضرورت دارد. به طور مثال اطلاعاتی که قابل اتکاتر است اغلب از درجه مربوط بودن کمتری برخوردار است و به عکس.گاهی اوقات، برای افزایش یک خصوصیت کیفی، باید به ناچار درجاتی از خصوصیت دیگر را فدا کرد. برای مثال امکان مشمول پیشبینی در مدیریت در گزارشهای سالانه، باعث ارائه اطلاعات مربوط خواهد شد، اما همین برآوردهای شخصی از عدم قابلیت اتکای چشمگیری برخوردار است و یا شاید به منظور افزایش خصوصیت کیفی مربوط بودن، شرکت دست به تغییرات حسابداری بزند که همین امر میتواند باعث نقض ثبات رویه شود.
به موقع بودن:
هرگاه تأخیری نابجا در گزارش اطلاعات رخ دهد، اطلاعات ممکن است خصوصیت مربوط بودن خود را از دست بدهد. ممکن است لازم شود که مدیریت نوعی موازنه بین مزیتهای نسبی ” گزارشگری به موقع” و “ارائه اطلاعات قابل اتکا” برقرار کند. برای ارائه به موقع اطلاعات، اغلب ممکن است لازم شود قبل از مشخص شدن همه جنبههای یک معامله یا رویداد، اطلاعات موجود گزارش شود که این از قابلیت اتکای آن میکاهد.
محدودیت خصوصیات کیفی عناصر صورت های مالی
منفعت و هزینه:
به خوبی روشن است که تهیه اطلاعات حسابداری، بدون هزینه نیست. در این صورت افرادی که به تدوین استاندارد های حسابداری می پردازند، باید به این موضوع در محدودیت های اطلاعات مالی دقت کنند که منافع اطلاعاتی که از افشای اطلاعات به دست می آید، باید از هزینه آن بیشتر باشد.
كيفيت “اهميت”:
اهمیت همان کیفیت آستانه ای است که یک نقطه انقطاع است و به جای این که یک خصوصیت کیفی باشد، لازم است قبل از سایر خصوصیات کیفی اطلاعاتی، به آن توجه شود.
مربوط بودن:
مربوط بودن اطلاعات یعنی، اطلاعاتی که در تصمیمات اقتصادی و ارزیابی رویداد های گذشته، حال و یا آینده، تاثیر گذار باشد.
ارزش پيش بيني كنندگي و تاييد كنندگي:
اطلاعاتی که از آنها استفاده می شود، باید دارای ارزش تایید و ارزش پیش بینی باشند. این دو ارزش، ارتباط نزدیکی با هم دارند.
انتخاب خاصه:
به معنی انتخاب روش مناسب برای حسابداری و ارزشیابی رویدادهای مالی است. برای قابل گزارش بودن یک خاصه در محدودیت های اطلاعات مالی باید خاصه مورد نظر بر حسب واحد پولی قابل بیان باشد اقلام قابل بیان برحسب میتوان به واحد پولی بهای تمام شده تاریخی، بهای جایگزینی یا خالص ارزش فروش اشاره کرد. انتخاب خاصه باید بر حسب مربوط بودن ان به تصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان باشد، در مورد سایر خاصه ها که قابل بیان به واحد پولی نیستند مانند مقادیر، سررسید ها و ... را میتوان با شرح ان قلم در صورت های مالی یا یادداشت های توضیحی به استفاده کنندگان ارائه نمود.
قابل اتكا بودن:
اطلاعات مفید، باید قابل اتکا باشند، اطلاعاتی قابل اتکا هستند که هیچ گونه خطا و اشتباهی در آن موجود نباشد و جانب دارانه رفتار نکرده باشد. این اطلاعات باید صادقانه باشد و نشان دهنده اطلاعاتی باشد که مدعی بیان آن است.
بيان صادقانه:
بیان صادقانه در محدودیت های اطلاعات مالی، اطلاعاتی صادقانه هستند که تاثیر معاملات و رویداد ها را به روشنی بیان کند. برای نمونه می توان به ترازنامه اشاره کرد که تمامی اقلام ثبت شده را احراز می کند.
رجحان محتوا بر شكل:
زمانی که صحبت از صادقانه بودن معاملات پیش می آید، لازم است که اطلاعات ارائه شده از آنها بر اساس محتوا و واقعیت های اقتصادی آن بیان شود نه این که تنها به شکل قانونی آنها اکتفا شود.
بی طرفی:
اطلاعاتی که در صورت های مالی و محدودیت های اطلاعات مالی درج می شود، لازم است که بدون تمایلات جانب دارانه رفتار کند تا بتواند در تصمیم گیری ها و قضاوت برای رسیدن به نتیجه درست، بی طرفانه عمل کند.
ابهامات:
تهیه کنندگان صورت های مالی در بحث محدودیت های اطلاعات مالی، باید به صورتی با ابهامات برخورد نمایند که بتوانند آنها را رفع کنند این مورد در راستای درج صحیح اطلاعات لازم می باشد.
نمونه اين ابهامات عبارت است از:
- قابليت وصول مطالبات
- میزان عمر مفيد دارايی هاي ثابت مشهود
- تعداد و ميزان ادعا های احتمالي مربوط به ضمانت كالا های فروخته شده
لازم است این موارد با رعایت احتیاط در صورت های مالی ثبت شوند و به درستی شناسایی گردند.
رجحان محتوا بر شكل
احتیاط:
درجه ای از مراقبت در اعملا قضاوت را احتیاط می گویند که درآمد ها، دارایی ها، بدهی ها و سرمایه ها را بیشتر یا کمتر از واقعیت نشان ندهد.
كامل بودن:
کامل بودن اطلاعات درج شده در صورت های مالی با توجه به درجه اهمیت آنها لازم و ضروری می باشد.
زمانی که بخشی از اطلاعات حذف می شود، باعث می شود که اطلاعات غلط و گمراه کننده باشند و نتوان به آنها اتکا کرد.
قابل مقايسه بودن:
صورت های مالی در محدودیت های اطلاعات مالی باید به نحوی تنظیم شوند که استفاده کنندگان از آنها بتوانند به منظور تشخیص روند تغییرات در صورت وضعیت مالی شرکت و قابلیت انعطاف پذیری آن، آنها را با صورت های مالی سایر دوره ها مقایسه نمایند.
افشائيه:
يكي از پيش شرطهاي قابل مقايسه‌بودن، افشاي رويه‌هاي حسابداري بكار رفته در تهيه صورتهاي مالي و همچنين افشاي هرگونه تغييرات در آن‌رويه‌ها و اثرات چنين تغييراتي مي‌باشد.
قابل فهم بودن در محدودیت های اطلاعات مالی:
یکی از ویژگی های مهم که اطلاعات درج شده در صورت های مالی باید آن را داشته باشد، قابل فهم بودن است. این ویژگی باعث می شود که استفاده کنندگان از صورت های مالی بتوانند به آسانی این اطلاعات را ارزیابی نمایند.
ادغام و طبقه بندی اطلاعات:
نحوه ارائه اطلاعات یکی از عوامل مهمی می باشد که در قابل فهم بودن اطلاعات، کمک شایانی می کند. برای درک درست اطلاعات، لازم است که ثبت اقلام به نحوی صورت گیرد که به طور صحیح و مناسب در یکدیگر ادغام و طبقه بندی شوند.
توان استفاده كنندگان:
محدودیت های اطلاعات مالی و صورت هاي مالي براي رفع نيازهاي استفاده‌كنندگان مختلفي كه از درجات مختلف آگاهي از فعاليتهاي تجاري و اقتصادي ونحوه حسابداري برخوردارند،تهيه مي‌شود. معهذا اطلاعات مالي عموماً براساس اين فرض كه استفاده‌كنندگان از آگاهي معقولي در مورد فعاليتهاي تجاري و اقتصادي و نحوه حسابداري برخوردارند و اينكه مايل به مطالعه اطلاعات با تلاش معقولي هستند، تهيه مي‌شود.
پیشنهاد می کنیم، مقاله تجدید ساختار مالی برای افزایش سود را مطالعه کنید
