مالیات بر اراضی بایری مالیاتی است که بدون دلیل، بلا استفاده و بایر مانده است. اراضی بایر زمین هایی هستند که قبلاً از آنها بهره برداری و استفاده می شده ولی در حال حاضر هیچ گونه عملیات عمرانی و آبادانی بر روی آنها انجام نمی شود. این مقاله به طور خاص به زمین های بایر، مالیات بر اراضی بایر، معافیت های مالیاتی اراضی بایر و غیره می پردازد.
با توجه به ماده ۱۲ قانون مالیات های مستقیم، کلیه اراضی بایر واقع در محدوده شهرها که بدون هیچ گونه عذر موجهی بایر باقی مانده اند، مشمول مالیات سالانه می باشند. این مالیات تکلیفی به شرح زیر است:
- اراضی که پس از تاریخ اجرای این قانون، به مدت دو سال بایر نگه داشته شوند، هر سال معادل 2 درصد از ارزش آن مشمول مالیات خواهند شد.
- اراضی که پس از تاریخ اجرای این قانون، به مدت چهار سال بایر نگه داشته شوند، هر سال معادل 4 درصد از ارزش آن مشمول مالیات مازاد بر دو سال خواهند شد.
- اراضی که پس از تاریخ اجرای این قانون، بیش از چهار سال بایر نگه داشته شوند، هر سال معادل 5 درصد از ارزش آن مشمول مالیات مازاد بر چهار سال خواهند شد.
چگونگی تعیین ارزش اراضی بایر:
ارزش اراضی بایر براساس ارزش معاملاتی طبق موضوع ماده ۶۴ قانون مالیات های مستقیم تعیین و محاسبه خواهد شد.
معافیت های مالیات بر اراضی بایر:
معافیت های مالیاتی این نوع از مالیات دارای یازده بخش به شرح زیر خواهد بود:
- در صورت خروج اراضی بایر برحسب گواهی از مراجع مربوطه، پس از خروج دیگر مشمول مالیات بر اراضی بایر قرار نخواهد گرفت.
- چنانچه برای اراضی بایر از سوی مراجع مربوطه مجوز احداث بنا و سازندگی صادر گردد، از تاریخ صدور مجوز تا پایان مهلت یا تمدید آن، در صورتی که تا خاتمه مهلت احداث بنا یا سازندگی شده باشد، مشمول مالیات نمی باشد.
- در صورتی که پس از درخواست مجوز احداث، صدور مجوز بنا به دلایل خارج از اراده مالک امکان پذیر نباشد، به استثنای مواردی که صدور مجوز قانوناً ممنوع باشد، از زمان تاریخ درخواست تا رفع دلایل مذکور، مالک از پرداخت مالیات متعلقه معاف می گردد.
- در صورت اعلام آمادگی مالکان اراضی بایر برای فروش این اراضی به وزارت مسکن و شهرسازی و انجام اقدامات لازم در این ارتباط، بنا به گواهی وزارت مذکور، از تاریخ اعلام آمادگی مالکیت این اراضی، به استناد تبصره ۲ ماده ۶ قانون مزبور مشمول مالیات نخواهند بود و این حکم حتی در صورت عدم تمایل وزارت مزبور به خرید این اراضی جاری خواهد بود.
- مالکینی که خود یا افراد تحت تکفل آنها فاقد محل مسکونی مناسب بوده و دارای یک یا چند قطعه اراضی بایر باشند تا حد نصاب مقرر در قانون زمین شهری مصوب ۲۲/۶/۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی به استناد تبصره ۲ ماده ۱۶ قانون مزبور از پرداخت مالیات معاف و نسبت به مازاد آن مشمول مالیات می باشند.
- اراضی بایر تحت مالکیت شرکت هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آنها به دولت تعلق دارد، نسبت به سهم دولت به استناد تبصره به استناد تبصره ۴ ماده ۱۶ قانون مزبور از پرداخت مالیات معاف هستند.
- اراضی بایری که متعلق به شرکت های تعاونی مسکن هستند و که اسکان اعضا می باشند، معاف از پرداخت مالیات هستند.
- اراضی بایر متعلق به سفارتخانه ها به شرط معامله متقابل به استناد تبصره ماده ۱۶ ق.م.م از مالیات معافند.
- در مواردی که انتقال اراضی بایر به صورت قهری باشد، انتقال گیرنده اراضی بایر تا پایان سن ۲۰ سالگی به استناد تبصره ۵ ماده ۱۶ قانون مزبور مشمول معافیت مالیات بر اراضی بایر خواهد بود.
- آن قسمت از اراضی بایری که مالک در آنها ممنوع المعامله می باشد و یا بنا به دلایلی، به گواهی مراجع ذی صلاح دولتی یا نهاد های انقلاب اسلامی بهره برداری از آنها از عهده مالک خارج باشد، به استناد تبصره ۶ ماده ۱۶ قانون مزبور از معافیت مالیاتی برخوردار هستند.
- اراضی بایری که در طرح شهرداری ها قرار گرفته و یا به علت دعاوی مالکیت از طرف سازمان اوقاف و امور خیریه با دولت یا شهرداری ها یا مؤسسات وابسته به دولت مالکان آنها به موجب گواهی مراجع ذی صلاح مربوطه، ممنوع المداخله شده‌اند به استناد تبصره ۶ ماده ۱۶ قانون مزبور از معافیت مالیاتی برخوردار هستند.
نحوه محاسبه مالیات بر اراضی بایر:
بر اساس بخشنامه شماره 4595 مورخ 1387/5/14 به پیوست آیین نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، مصوب سال 1387 موضوع مصوبه شماره 24198/ت 41527 ک مورخ 1388/2/7 وزیران عضو کار گروه مسکن، با تاکید بر فصل پنجم آن به شرح زیر جهت اجرا ابلاغ می گردد.
پیشنهاد می‌شود مقاله مالیات بر دارایی را مطالعه کنید
فصل پنجم- مالیات بر اراضی بایر:
در فصل پنجم بخشنامه مذکور برای مالیات بر اراضی بایر مواد زیر شرح داده شده است:
ماده 22:
کلیه اشخاص حقیقی (اعم از عمومی غیر دولتی و خصوصی) مکلفند برای تمام مالیات بر اراضی بایر دارای کاربری مسکونی مصوب متعلق به خود واقع در مراکز استان ها و شهرهای با جمعیت بالاتر از یکصد هزار نفر، اظهارنامه مالیاتی طبق نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و در دسترس مودیان قرار خواهد گرفت تنظیم و به ضمیمه تصویر مدارک مثبت مالکیت تا آخر اردیبهشت ماه هر سال به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم نمایند.
تبصره: در آن دسته از شهرهای کمتر از یکصد هزار نفر جمعیت که حسب ضرورت برقراری مالیات ایجاب نماید، امور مالیاتی محل وقوع ملک، اراضی بایر مشمول مالیات مودی را مطالبه خواهد نمود. در مواردی که مودی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی خودداری نماید، اداره امور مالیاتی محل طبق اطلاعات موضوع تبصره (3) ماده (15)، نسبت به تعیین ارزش و مطالبه مالیات مقرر طبق این آیین نامه عمل خواهد نمود.
ماده 24:
چنانچه قطعه زمینی در طول سال منتقل شود، هر یک از اشخاص انتقال دهنده در آن سال به نسبت مدت مالکیت، مشمول مالیات متعلقه خواهد بود.
ماده 25:
شهرداری شهرهای مشمول، موظفند فهرست اراضی بایر دارای کاربری مسکونی واقع در محدوده شهرداری خود را شناسایی و مشخصات آن را از طریق فرم یا روش های تعیین شده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور به سازمان یاد شده اعلام نمایند.
نکته: فرم های «اظهارنامه مالیات بر اراضی بایر» موضوع ماده 22 و «فهرست مالیات بر اراضی بایر دارای کاربری مسکونی» موضوع ماده 25 آیین نامه مزبور جهت بهره برداری و اعلام به شهرداری های مربوطه به ضمیمه ارسال می گردد.
