از اصول اولیه و مهم بیمه در کلیه رشته‌‌ها این است که ریسک بیمه شده تا جایی که ممکن است در سطح وسیعی پخش شود. پوشش اتکایی بیمه اتکایی به مفهوم توزیع جهانی ریسک است. این بیمه امکان پاسخگویی به خسارت هایی که در طول زمان اعتبار قرارداد به وقوع می پیوندد، را برای شرکت بیمه واگذارنده به وجود می‌آورد؛
تا شرکت بیمه بتواند ریسک‌های یکسان را برای سهام خود جمع آوری کند، ولی اگر مجموع این ریسک‌‌ها مازاد بر ظرفیت نگهداری تشخیص داده شود، وجود قرارداد اتکایی کمک میکند تا این شرکت تعادل مالی خود را حفظ کند؛ و به او اجازه‌‌‌می دهد تا سرویس بهتری به مشتریان خود ارائه کند، و خسارت‌های وارد شده را به موقع پرداخت نماید. بیمه‌گر اتکایی، بیمه‌گر واگذارنده را در مقابل زیانهای سنگین مالی که ممکن است با وقوع خسارت‌های بزرگ یا تعداد زیادی خسارت در ابعاد کوچک و متوسط که در یک زمان محدود وارد شوند، حمایت‌‌‌می کند. در حقیقت بیمه اتکایی عبارتست از:
«بیمه ی ریسکی که بیمه‌گر واگذارنده آن را بیمه کرده است.»
بیمه اتکایی:
بیمه اتکایی باعث می شود که ریسک ها در بین چند شرکت بیمه داخلی و خارجی تقسیم گردند و از بروز حوادث جلوگیری به عمل آورد. در ادامه مطلب بیمه اتکایی و شرایط و نحوه آن شرح داده شده است.
در ادامه موضوع و قبل از معرفی بیمه اتکایی، ابتدا به مفهوم برخی از واژه ها اشاره می گردد و سپس به شرح بیمه اتکایی پرداخته می شود.
- بیمه واگذارنده: در این نوع بیمه، شرکت بیمه مستقیما با بیمه گر اولیه داخلی یا خارجی قرارداد عقد می نماید که در خصوص واگذاری بخشی از ریسک ها با شرکت پذیرنده قرارداد اتکایی باشد.
- بیمه پذیرنده: بیمه پذیرنده یا اتکایی، به بیمه ای گفته می شود که شرکت در ازای دریافت یک حق بیمه معین، میزانی از ریسک را از طرف شرکت بیمه می پذیرد.
- بیمه گر اتکایی مجدد: در این ساختار، شرکت بیمه پذیرنده می تواند بیمه هایی را که پذیرفته است، باز هم به صورت اتکایی بیمه کند که به آن واگذاری مجدد گفته می شود. در این خصوص شرکت بیمه اتکایی اولیه را واگذارنده و همچنین شرکت اتکایی پذیرنده مجدد، بیمه گر اتکایی مجدد نامیده می شود.
نکته: اگر شرکت بیمه گر اولیه نتواند خسارت را بر اساس قرارداد عقد شده پرداخت نماید، بیمه گر اتکایی طبق مفاد قرارداد بایستی خسارت را به بیمه گذار پرداخت نماید.
دلایل خرید بیمه اتکایی:
با توجه به آن چه که در بالا ذکر شد، خرید بیمه اتکایی دارای اهمیت می باشد که از جمله دلایل مهمی که می توان به آنها اشاره نمود، موارد زیر می باشد:
- بالا بودن رقم سرمایه بیمه نامه
- بالا بودن میزان ریسک بیمه نامه
- سوابق بد و پر خسارت قبلی (سقوط هواپیما، سیل و…)
- افزایش ظرفیت بیمه نامه نویسی
- کسب اطمینان جهت صدور بیمه نامه های دارای سرمایه بیشتر
- کنترل و پوشش ریسک خطرات احتمالی
مزایای بیمه اتکایی:
از جمله مزایای مهمی که یسمه اتکایی دارد، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- پخش تعهدات به منظور پوشش ریسک خسارت
- افزایش توان شرکت های بیمه ای در روند توسعه فعالیت
- توانایی پذیرش پوشش ریسک معامله در حجم های مختلف از نظر میزان سرمایه
- ثبات عمل برای پذیرش ریسک و خسارت
- ارائه بهتر خدمات با تنوع بیشتر
- امکان سرمایه گذاری وسیع تر در فعالیت های بیمه ای
- افزایش ظرفیت پذیرش ریسک و صادر کردن بیمه نامه
- تنوع و بهبود بخشیدن به میزان سرمایه تحت ریسک
- پوشش حوادث پر زیان
- کمک به مدیریت ریسک بهتر
- کسب و انتقال تخصص در بیمه
جنبه های حقوقی بیمه اتکایی:
بیمه اتکایی دارای جنبه های حقوقی متنوعی می باشد که بی تاثیر نمی باشند و لازم است که شرکت و سازمان مورد نظر از آن اطلاع داشته باشد.در ادامه به مهم ترین این جنبه ها اشاره می گردد:
- استقلال قرارداد بیمه مستقیم از قرارداد بیمه اتکایی
- محدودیت تعهدات بیمه گر اتکایی نسبت به بیمه گر مستقیم
- عدم لزوم مراجعه بیمه گذار به بیمه گر اتکایی
پیشنهاد می‌شود مقاله بخشنامه تعیین حداقل مزد کارگران را مطالعه کنید
جنبه های اهمیت بیمه اتکایی:
بیمه اتکایی از جهات مختلفی دارای اهمیت می باشد که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره می شود:
جنبه اقتصادی: این نوع از بیمه ابزاری برای توسعه بیمه و پذیرش تعهدات مالی بزرگ توسط بیمه گر اولیه می باشد که باعث حمایت از شرکت های بیمه ای تازه تاسیس می شود.
جنبه فنی: جنبه فنی بیمه اتکایی، نشان دهنده میزان سهم بیمه گر اولیه از ریسک را با توجه به میزان توان نگهداری آن ریسک از نظر فنی و مالی مشخص می نماید و همچنین مازاد آن را به شرکت های بیمه اتکایی که توانایی های مختلفی را دارند، واگذار می کند.
جنبه بین المللی: این جنبه از بیمه اتکایی معرف این موضوع می باشد که باعث ایجاد مبادلات پولی بین کشور ها و همچنین ایجاد درآمد ارزی و افزایش میزان سرمایه گذاری می شود.
انواع بیمه اتکایی:
بیمه اتکایی دارای انواع مختلفی می باشد که در ادامه به شرح مهم ترین آنها پرداخته می شود.
بیمه اتکایی اختیاری: بیمه اتکایی اختیاری یکی از قدیمی ترین بیمه های اتکایی می باشد که در حال حاضر نیز در مسائل زیر متداول می باشد:
- زمان تکمیل ظرفیت قرارداد ها
- زمان مستثنی شدن ریسک قرارداد های اتکایی اجباری
- عدم درج و احتساب ریسک های بالا در قرارداد های اتکایی
- عدم تهیه پوشش اتوماتیک در بیمه نامه های اندک
مزایای بیمه اتکایی اختیاری:
بیمه اتکایی اختیاری دارای مزایایی می باشد که به شرح زیر می باشند:
- حق انتخاب ریسک
- امکان بررسی و انتخاب برخی از پیشنهاد ها و رد سایر پیشنهاد ها
- امکان بهبود شرایط برای کنترل ریسک
- امکان دریافت حق بیمه متناسب با ریسک
- امکان محاسبه دقیق میزان تعهد در ریسک
- اطلاع از چگونگی انتخاب و صدور بیمه نامه
- امکان افزایش ظرفیت صدور شرکت واگذارنده در قرارداد های اتوماتیک عقد شده قبلی
- یافتن بازاری برای واگذاری ریسک های قبل
معایب بیمه اتکایی اختیاری:
این نوع از بیمه اتکایی دارای معایبی نیز می باشد که وجود این معایب باعث می شود که بیمه گر واگذارنده سعی کند واگذاری خود را در این زمینه ها کاهش دهد.
- تاخیر در صدور بیمه نامه به دلیل وجود مشکل در یافتن بازار اتکایی
- وجود هزینه های اداری زیاد
- کاهش اختیار و آزادی عمل بیمه گر واگذارنده
- لزوم موافقت بیمه گر اتکایی برای درج هر گونه تغییر در بیمه نامه
- ایجاد تنش زمان واگذاری بیمه اتکایی اختیاری به شرکت رقیب
- مواجه شدن با تفسیر های متفاوت در مورد مفاهیم به کار برده شده در قرارداد عقد شده
- افزایش هزینه های بیمه گر واگذارنده
بیمه اتکایی اجباری:
در بیمه اتکایی اجباری که به آن بیمه اتکایی قراردادی نیز گفته می شود، بیمه گر واگذارنده موظف می باشد که مبلغ معینی از رشته های پیشنهادی به بیمه گر اتکایی را اطلاع دهد و پس از آن بیمه گر اتکایی اقدام به پذیرش نماید.
بیمه اتکایی اجباری به دو نوع نسبی و غیر نسبی دسته بندی می شود که در ادامه توضیح داده شده است:
قرارداد اتکایی نسبی و غیر نسبی: قرارداد نسبی به قراردادی گفته می شود که مبنای رابطه بین بیمه گر واگذارنده و اتکایی، میزان سرمایه بیمه شده باشد و اگر مبنای رابطه، خسارت استوار باشد، به آن غیر نسبی گفته می شود.
قرارداد اتکایی نسبی: به قرارداد هایی گفته می شود که مبلغ بیمه شده، حق بیمه و خسارت بین بیمه گر واگذارنده و بیمه گر اتکایی به نسبت درصدی که از قبل مشخص شده باشد، تقسیم می گردد. در این نوع قرارداد سیستم هایی به شرح زیر وجود دارد:
- قرارداد اتکایی نسبی مشارکتی
- قرارداد اتکایی نسبی مازاد سرمایه
- پوشش اتکایی اختیاری/ اجباری
- پوشش اتکایی باز
- پوشش اتکایی نیمه اتوماتیک
- پوشش اتکایی اجباری/ اختیاری
- پوشش اتکایی مختلط مشارکت و مازاد سرمایه
قرارداد اتکایی غیر نسبی: این نوع قرارداد که به قرارداد مازاد خسارت نیز معروف هستند، مسئولیت بیمه گر واگذارنده و بیمه گر اتکایی بر اساس خسارت تعیین می شود و مشخصه اصلی این نوع قرارداد ها به شمار می رود.
در این نوع از قرارداد، بر خلاف قرارداد های نسبی که تعهدات طرفین بر اساس سرمایه استوار می باشد، حق بیمه ای که بیمه گر اتکایی برای اجرای تعهدات خود دریافت می نماید، درصدی از مجموع حق بیمه های پرتفوی یا سبد سهام واگذارنده است.
چگونگی فسخ قرارداد اتکایی:
قرارداد اتکایی ممکن است بنا به دلایلی مختلفی نیاز به فسخ داشته باشد که در ادامه برخی از مهم ترین دلایل فسخ قرارداد اتکایی شرح داده شده است:
- نتیجه قرارداد و میزان خسارت وارده
- نبود سود دهی و ورشکستگی
- تصویب قوانین نظارتی جدید از قبیل وضع قوانین نظارت و کنترل ارز
- تمایل یکی از طرفین قرارداد بیمه اتکایی و یا توافق دو طرف قرارداد برای فسخ
فسخ فوری قرارداد:
ممکن است با توجه به شرایط و موارد زیر طرفین قرارداد اقدام به فسخ فوری قرارداد نمایند:
- ایجاد تغییر در وضعیت مالی شرکت و یا مدیریت در صورت تغییر در مالکیت
- ایجاد تغییر در قوانین و مقررات و یا شرایط جدید که باعث عمل نکردن به تعهدات طرفین گردد
- در صورت آغاز جنگ و تاثیر آن بر تعهدات طرفین
