مجموعه ای از اصول، روش ها و استاندارد های تمامی کشور ها را سیستم حسابداری بین المللی می گویند. در اجرای حسابداری شرکت ها، حسابداری بین المللی فرآیندی از تلفیق حساب های شرکت اصلی و شعبه های آن و همچنین تبدیل ارز خارجی به پول رایج داخل کشور می باشد.
تاریخچه و تعریف استاندارد های بین المللی حسابداری
هیات استانداردهای بین المللی حسابداری یا همان (IASB)، یک نهاد مستقل در کشور انگلستان است که کار خود را از سال ۲۰۰۱ میلادی آغاز کرده و حدودا ۱۵ عضو از کشورهای مختلف دارد. پایه‌گذاری این هیات توسط شرکت‌های بزرگ حسابداری، موسسات مالی خصوصی و تعدادی دیگر از سازمان‌های حرفه‌ای در حوزه حسابداری انجام شده است و تاکنون بیش از ۱۰۰ کشور استاندارد IFRS را برای گزارش دهی مالی شرکت‌های خود الزامی دانسته‌اند.
تا قبل از تاسیس این نهاد، از دهه ۷۰ میلادی تا سال ۲۰۰۰ استانداردهای بین المللی حسابداری توسط كمیته استانداردهای بین المللی IASC (كه همان سازمان قبلی IASB محسوب می شد) وضع می شدند و به عنوان استانداردهای بین المللی حسابداری IAS نامیده می شدند. این استانداردها در همان زمان مورد توافق قدرت های اقتصادی همچون استرالیا، کانادا، فرانسه، آلمان، ژاپن، هلند، ایالات متحده آمریکا و بریتانیا قرار گرفتند.
حدودا بعد از ۳ دهه نهاد IASC به این نتیجه رسید که برای ادامه فعالیت به شکل موثرتر می بایست روشی پیدا کند که موجب همگرایی بهتر و با کیفیت بالاتر بین استانداردهای حسابداری ملی هر کشور و استانداردهای حسابداری بین المللی شود. نتیجه این اقدام تشکیل هیئت استانداردهای حسابداری بین المللیIASB در سال ۲۰۰۱ بود. بنابراین از سال ۲۰۰۱ به بعد وظیفه قانون گذاری به سازمان تازه تاسیس شده، یعنی به IASB واگذار گردید و قوانین خود را تحت عنوان استانداردهای بین المللی حسابداری یا همان IFRS نامید (هرچند كه قوانین وضع شده توسط سازمان قبلی یعنی IASC همچنان مورد قبول سازمان جدید نیز بود).
اما تعریف استانداردهای بین المللی حسابداری یا IFRS چیست؟ استانداردهای بین المللی حسابداری یا همان استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی IFRS (International Financial Reporting Standards) به مجموعه‌ای از قوانین بین المللی حسابداری گفته می‌شود که توسط هیات استانداردهای بین المللی حسابداری(IASB) که پیشتر به تاریخچه آن اشاره شد، گردآوری شده‌اند تا صورت های مالی شرکت ها در سراسر جهان شفاف، قابل مقایسه و همچنین قابل فهم باشند.
این استاندارد سال هاست که در کشورهای مختلف در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد و در سال های اخیر نیز در کشور ما مورد استفاده قرار گرفته است. در حال حاضر حدود ۱۷ استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی و حدود ۴۰ استاندارد بین المللی حسابداری (که البته برخی از آن ها برداشته شده است) وجود دارد. همچنین برخی از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی جايگزين استانداردهاي بین المللی حسابداری نیز شده اند.
تبدیل صورت های مالی عملیات در کشور های خارجی:
مجمع های حرفه ای کشور های مختلف جهان، به منظور تبدیل صورت های مالی شرکت های فعال، استاندارد هایی را تدوین کرده اند که در این مطلب به شرح آنها پرداخته می شود.
چگونگی گزارش عملیات شرکت ها و شعبه های آن در خارج از کشور در صورت های مالی تلفیقی و تبدیل ارز به پول رایج آن کشور، از مهم ترین مباحث بیان شده در استاندارد های بین المللی حسابداری می باشند که نرخ تبدیل ارز و نوسان های قیمتی آن عاملی مهم و تعیین کننده به شمار می رود.
عوامل تعیین کننده نرخ تبدیل ارز و پول رایج در کشور های مختلف:
نرخ بهره (نرخ اسمی تضمین شده) که تحت تاثیر نرخ تورم مورد انتظار می باشد
نسبت قیمت نسبی کالا و خدمات در دو کشور مورد نظر (از تقسیم قیمت های دو کشور محاسبه می گردد)
باید به این نکته توجه داشت که متغیر بودن نرخ تورم و قدرت خرید در کشور های مختلف، باعث ایجاد نوسان در نرخ تبدیل ارز و در نهایت ایجاد سود و زیان ناشی از تسعیر ارز می شود.
اهداف استاندارد های بین المللی حسابداری
به طور کلی هدف از گردآوری این استاندارد ها تهیه صورت‌های مالی شرکت ها در قالب یک استاندارد جهانی است.
- می توان گفت آنچه که این استانداردهای بین المللی حسابداری انجام می دهند این است که به طور دقیق مشخص می کنند شرکت ها در سراسر جهان چطور باید در مورد حساب های خود گزارش تهیه کنند و معاملات و وقایع مالی آن ها را با تاثیرات مالی مشخص کنند.
- این استانداردهای بین المللی حسابداری به صورت مستقیم و غیر مستقیم در بازارهای مالی در سراسر جهان شفافیت ایجاد می کنند و پاسخگویی و کارایی را در سطح بین المللی افزایش می دهند و همچنین باعث اعتماد، رشد و ثبات مالی بلند مدت را در اقتصاد جهانی می شوند.
- استفاده از این استانداردهای بین المللی حسابداری و گزارشگری مالی به این منظور است که قوانین یکسان و جهان شمولی وجود داشته باشد که صورت های مالی در سراسر جهان با هم سازگار، شفاف و قابل مقایسه باشند تا بنابراین با استفاده از این استاندارد ها شرکت ها بتوانند با بیشترین بازده ممکن صورت های مالی شرکت خود را ارائه دهند.
همچنین از دیگر اهداف این استاندارد ها می توان به موارد زیر نیز اشاره کرد :
- آماده سازی منافع سرمایه‌گذاران و کاهش هزینه ها با استفاده از استانداردهایی با کیفیت بالا
- تسهیل ایجاد بورس های منطقه ای و بین المللی
- معیاری برای حسابرسی بین المللی
- تسهیل ارتباط شرکت های داخلی با خارجی
- تامین زمینه جذب سرمایه گذاری های خارجی
.
پیشنهاد می کنیم، مقاله بودجه و حسابداری را مطالعه کنید
رویکرد های تبدیل صورت های مالی شرکت های فرعی فعال در کشور های خارجی
استاندارد SAFS8 و استاندارد های قبل از آن:
بر اساس رویکرد اول، در این استاندارد، از روش های موقتی برای تبدیل صورت های مالی استفاده می شود.
- اکثر اقلام ترازنامه که طبق ارزش های جاری یا آتی گزارش شده باشند، با استفاده از نرخ تبدیل تبدیل ارز جاری تسعیر می شوند.
- اقلامی که طبق قیمت های پیشین گزارش شده باشند، بر اساس نرخ تبدیل ارز در زمان حصول آن، تسعیر می شوند.
- اقلام صورت سود و زیان بر اساس نرخ متوسط تبدیل ارز در دوره مورد گزارش تسعیر می شوند.
نکته: تفاوت های حاصل از تسعیر بر مبنای نرخ های تبدیل به عنوان سود یا زیان تسعیر ارزی در صورت سود و زیان گزارش می شوند.
استاندارد ۵۲ – رویکرد پول عملیاتی:
انتقاد هایی که به استاندارد SAFS8 وارد شد، باعث شد که استاندارد ۵۲ جایگزین استاندارد مذکور گردد که تفاوت هایی با آن دارد و به جای رویکرد اول، از پول عملیاتی استفاده می شود.
پول عملیاتی:
پول رایج در کشور های متبوع شرکت فرعی خارجی می باشد که دریافت ها و پرداخت های آن به نسبت آن پول انجام می گیرد.
سود شرکت فرعی:
این سود بر حسب پول عملیاتی محاسبه می گردد و بر مبنای نرخ تسعیر ارز در طی دوره مالی به پول رایج مورد نظر تبدیل می شود.
در انتهای دوره مالی، تمام اقلام ترازنامه شرکت فرعی، بر مبنای نرخ جاری ارز در انتهای دوره و طبق پول عملیاتی شرکت اصلی بیان می شود.
بخش های مختلف استاندارد های بین المللی حسابداری
از بخش های مختلف استانداردهای بین المللی حسابداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استانداردهای بین المللی حسابداری ارائه صورت های مالی
- استانداردهای بین المللی حسابداری موجودی ها
- استانداردهای بین المللی حسابداری صورت جریان های نقدی
- استانداردهای بین المللی حسابداری روش های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
- استانداردهای بین المللی حسابداری مزایای کارکنان
- استانداردهای بین المللی حسابداری ، حسابداری کمک های بلاعوض دولت و افشای کمک های دولت
- استانداردهای بین المللی حسابداری آثار تغییر در نرخ ارز
- استانداردهای بین المللی حسابداری مخارج تامین مالی
- استانداردهای بین المللی حسابداری رویدادهای پس از دوره گزارشگری
- استانداردهای بین المللی حسابداری پیمان های سخت
- استانداردهای بین المللی حسابداری مالیات بر درآمد
- استانداردهای بین المللی حسابداری املاک، ماشین آلات و تجهیزات
- استانداردهای بین المللی حسابداری اجاره ها
- استانداردهای بین المللی حسابداری درآمد عملیاتی
عوامل ایجاد کننده تفاوت ها در حسابداری بین الملل:
عوامل کلیدی ایجاد کننده این تفاوت ها عبارتند از:
- بازار های مالی مبتنی بر سرمایه گذاری و دریافت وام
- تقسیم بندی بین بخش خصوصی و ارگان های دولتی در فرآیند سیاست گذاری حسابداری و تدوین استاندارد های مربوط و همچنین تشریک مساعی حرفه حسابداری در این فرآیند
- سیستم حقوقی هر کشور که گزارشگری مالی بر آن مبتنی است.
پیشنهاد می کنیم، مقاله حرفه حسابداری در ایران را مطالعه کنید
گزارش معاملات ارزی به واحد پول عملیاتی
مدل های گزارشگری مالی:
تفاوت های فوق حسابداری در کشور های مختلف دو مدل گزارشگری مالی توسعه و تکامل یافته در کشور های صنعتی جهان به وجود آورده است:
مدل انگلیسی– آمریکایی:
این گروه بندی شامل کشور های زیر می باشد:
- انگلستان
- ولز
- اسکاتلند
- ایرلند
این گروه بندی دارای ویژگی های زیر است:
- بسیاری از کشور های مشترک المنافع انگلیس و ایالات متحده آمریکا و کانادا و استرالیا می باشد.
- در مدل یک حرفه حسابداری قدرتمندی را در بر می گیرد.
- تا حدی نقش دولت را محدود می کند.
- اهمیت زیادی برای بورس اوراق بهادار و جذب سرمایه قائل است.
- بر ارائه مطلوب صورت های مالی حسابرسی شده تاکید دارد.
مدل اروپایی:
کشور های زیر از مدل اروپایی حسابداری تبعیت می کنند:
- فرانسه
- آلمان
- ژاپن
نکته: کشور های شرق اروپا (بلوک شوروی سابق) در این بخش مورد بررسی قرار نمی گیرند.
این گروه بندی دارای ویژگی های زیر است:
- نقش جامعه حرفه ای حسابداری در این گروه بندی، نسبتا ضعیف است
- نفوذ دولت بر قواعد حسابداری بسیار و تاکید اصلی بر هدف وصول مالیات و حفظ منافع اعتبار دهندگان و سایر طلبکاران است
- نتیجه به کار گیری این مدل، با اهمیت شدن تامین مالی از طریق بانک های عمده به جای سرمایه از طریق بورس اوراق بهادار بوده است
نکته ۱: هدف گزارشگری مالی در مدل اروپایی صرفا رعایت قوانین و مقررات مصوب و ارائه صورت های مالی منطبق با آن می باشد ولی در مدل آمریکایی– انگلیسی در ارائه مطلوب صورت های مالی، محتوای اقتصادی اطلاعات مورد تاکید است.
نکته ۲: فرانسه یک سیستم یکنواخت حسابداری شامل یک رشته سرفصل ملی حساب، بیان و توصیف اصطلاحات فنی و شرح حساب های بدهکار و بستانکار قانون تجارت و قوانین مالیاتی این کشور نفوذ و تاثیر با اهمیتی بر حسابداری و گزارشگری مالی دارد.
پیشنهاد می کنیم، مقاله بازده سرمایه گذاری را مطالعه کنید
کمیته بین المللی استاندارد های حسابداری
مزیت استفاده از استاندارد های بین المللی حسابداری
از جمله مزایای استفاده استاندارد های بین المللی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- به دلیل یکسان شدن اطلاعات مالی مختلف، باعث صرفه جویی در زمان و هزینه ها می شود زیرا در صورت وجود داشتن قوانین و مقررات مختلف می بایست گزارش های مالی متعددی تهیه گردد.
- فرایند جهانی شدن کشور را تسریع می کند و باعث به وجود آمدن بستر مناسبی برای سرمایه گذاری شرکت های خارجی به عمل می آورد.
- بسیاری از کشور های جهان از هیچ نوع استاندارد تدوین شده ای برای حسابداری و حسابرسی ای استفاده نمی کنند بنابراین وجود یک استاندارد پذیرفته شده در سطح جهانی می تواند علاوه بر جهانی کردن اقتصاد ان کشور، آن ها را از هزینه های تدوین یک استاندارد خاص برای کشور خودشان معاف کند.
فدراسیون بین المللی حسابداری:
فدراسیون بین المللی حسابداری ((IFAC) International Federation of Accountants) که در سال ۱۹۷۷ تشکیل شد، از لحاظ هدف، نقش مکمل کننده را نسبت به کمیته بین المللی حسابداری دارد.
اعضای این فدراسیون نیز سازمان های حرفه ای حسابداری کشور های مختلف جهان می باشند که استاندارد های انتشار شده توسط این فدراسیون نیز مانند استاندارد های کمیته بین المللی استاندارد های حسابداری از لحاظ کشور های مختلف اجرا نمی شوند.
هیئت استاندارد های حسابداری مالی:
گسترش دامنه انتقاد های مطرح شده پیرامون عملکرد هیئت اصول حسابداری، باعث شد این هیئت در اواخر سال ۱۹۷۳ میلادی به طور رسمی منحل شود و هیئت استاندارد های حسابداری مالی ((FASB) Financial Accounting Standard Board) جایگزین آن گردد.
هیئت استاندارد های حسابداری مالی نهادی مستقل در بخش خصوصی می باشد که از سال ۱۹۷۳ میلادی تا کنون، عهده دار مسئولیت تدوین اصول و ضوابط حاکم بر حسابداری و گزارشگری مالی بوده است.
اتحادیه اروپایی:
این اتحادیه در جهت دست یابی به اهداف یکپارچگی اقتصادی، به یکنواخت کردن استاندارد های حسابداری در کشور های عضو نیز علاقه مند شد است. در حال حاضر کشور های فرانسه و آلمان قوانینی را در مورد به کار گیری استاندارد های بین المللی حسابداری در تهیه صورت های مالی تلفیقی شرکت های داخلی و خارجی به تصویب رسانده اند.
سازمان توسعه و همکاری اقتصادی:
این سازمان به یکنواخت کردن استاندارد های حسابداری علاقمند شده است که متشکل از ۲۴ کشور صنعتی غربی می باشد.
در واقع کانون توجه اصلی این سازمان مسائل مالی و اقتصادی است اما اکنون به تدوین اصول و روش های حسابداری نیز علاقه مند شده است.
پیشنهاد می کنیم، مقاله ارزش اسمی سهام را مطالعه کنید
