تفاوت بازرس قانونی و حسابرس مستقل در شرکت‌های سهامی خاص

در این مقاله تصمیم گرفتیم در خصوص تفاوت بازرس قانونی و حسابرس مستقل در شرکت‌های سهامی خاص اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار دهیم.از آن جا که جامعه برای به دست آوردن اطلاعات صحیح و قابل اعتماد در سرمایه گذاری برای بازارهای سرمایه و ایجاد آرامش خاطر و تزریق اعتماد و اطمینان به سرمایه گذاران نیاز به جلب اعتماد آنها از طریق ایجاد اطلاعات مالی کامل توسط مدیران شرکت‌ها دارد؛لذا در این جا است که نیاز جامعه روشن می‌گردد و استفاده از این برنامه ها و اشخاص متفاوت در سیستم‌های حسابداری روشن تر از قبل می‌شود. همین مسائل سبب شده تا افراد زیادی در این حوزه فعالیت کنند تا بتوانند حساب و کتاب‌ها را دقیق تر از قبل ارائه دهند. در واقع حضور این اشخاص است که به روشن‌تر شدن وضعیت مالی شرکت‌ها کمک می‌کند.

حسابرس مستقل کیست؟

حسابدار مستقل شخص حقیقی و حقوقی نظیر مجمع عمومی، مدیران شرکت و حتی اشخاص برون‌سازمانی است که برای انتخاب این گونه از افراد، هیچگونه قانونی در قانون تجارت وضع نشده است.

به عبارت دیگر حسابرس و یا حسابرسان مالی افرادی هستند که سوابق مالی و تجاری یک شرکت را که به این شخص وابسته نیست، بررسی می‌کنند. معمولاً حسابرسان، از طرف سهامداران برای صحت عملکرد مدیران در اداره شرکت‌ها، انتخاب می‌شوند و هیچگونه ارتباطی با خود شرکت ندارند.

برخلاف بازرسان قانونی که نیازی به کسب مدرک عالی در این حوزه ندارند حسابرسان باید در حوزه مالی متخصص باشد و در امور حسابرسی تجربه داشته باشند.این افراد توسط انجمن حسابداران خبره و با تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد و گذراندن دوره‌های تخصصی می توانند در این حوزه فعالیت نمایند.

لازم به ذکر است که هر حسابرس مستقل باید از کلیه قوانین تجاری و مالیاتی و استانداردهای حسابداری و حسابرسی آگاه باشد و تجربه کافی و تخصصی برای انجام درست وظایف خود داشته باشد. تنها در این شرایط است که یک حسابرس می تواند فعالیت خود را درست انجام دهد.

بازرس قانونی کیست؟

با توجه به قانون تجارت، بازرس قانونی یکی از ارکان شرکت‌ها و موسسات است و شخصیت او باید وابسته به وجود شرکت باشد. با توجه به تبصره ماده ۴۴ در شرکت‌های سهامی عام بازرس قانونی افرادی هستند که واجد شرایط می باشند و نام تمامی آن‌ها در فهرست رسمی بازرسان شرکت باید درج شده باشد. در واقع این افراد اشخاصی عضو حسابداری خبره و یا کارشناسان دادگستری در امور مالی به شمار می‌روند.

شرکت‌های سهامی با مسئولیت محدود موظف به داشتن بازرس قانونی نیستند چرا که این گونه شرکت‌ها در واقع شرکتی خانوادگی محسوب می‌شود که قانون تجارت این شرکت‌ها را موظف به داشتن بازرس قانونی ننموده است.

لذا اگر شرکت شما دارای سهامی با مسئولیت محدود است نیازی به انتخاب بازرس قانونی نخواهید داشت و از انتخاب آن شخص دور می مانید.

نکته اول:

شرکتهای سهامی با مسئولیت محدود موظف به داشتن بازرس قانونی نیستند زیرا اینگونه شرکتها در واقع یک شرکت “خانوادگی” محسوب می‌شوند که قانون تجارت اینگونه شرکت ها را موظف به داشتن بازرس قانونی ننموده است.

نکته دوم:

طبق تبصره ماده 44 در شرکتهای سهامی عام بازرس قانونی اشخاصی هستند که واجد شرایط بوده و نام انان در فهرست رسمی بازرسان شرکت درج شده باشد. در واقع اینگونه اشخاص حتما می‌بایستی عضو حسابدارن خبره و یا کارشناسان دادگستری در امور مالی باشند. شرایط تنظیم و فهرست و احراز صلاحیت بازرسی در شرکتهای سهامی عام ودرج نام اشخاص صلاحیتدار در فهرست مذکور و مقررات و تشکیلات شغلی بازرسان تابع آئین نامه‌ها است که به پیشنهاد وزارت اقتصاد و دارایی و تصویب کمیسیون اقتصاد مجلسین قابل اجرا است.

اما آن‌چه که در مقاله مورد نظر هست فرق بین بازرس قانونی در شرکتهای سهامی خاص که اجباری است طبق قانون تجارت و حسابرس مستقل که امری اختیاری ولیکن ضروری است.

انتخاب بازرس قانونی

براي انتخاب بازرس قانوني علاوه بر اينکه درقانون تجارت شرائطي همچون عدم محجوريت يا محکوميت قضائي وهمچنين نداشتن قرابت سببي ونسبي تا درجه سوم از طبقه اول ودوم و... پيش بيني گرديده بر طبق آئين نامه اجرائي ماده 144 تا 156 قانون تجارت نيز شرایط ديگري نيز پيش بيني گرديده است

ماده 147 قانون تجارت شرایط انتخاب بازرس قانونی در شرکتهای سهامی خاص را مشخص کرده‌است. اشخاص مصوف در ماده 111 قانون تجارت؛ مدیران و مدیر عامل شرکت ؛اقرباء سببی و نسبی مدیران و مدیر عامل تا درجه سوم از طبقه اول و دوم و نهایتا هرکس که خود و یا همسرش از از اشخاص مذکور در بالا که موظفا حقوق دریافت می‌نمایند نمی‌توانند بعنوان بازرس قانونی انتخاب گردند.

هرچند که طبق ماده 149 در صورت لزوم می‌توانند از افراد متخصص استفاده نمایند تا در مورد صحت صورتهای مالی نظر دهند. اما در عمل در اکثر شرکتها این کار صورت نپذیرفته و گزارش بازرس قانونی به‌صورتی “صوری” توسط بازرس و باکمک مدیران شرکت انجام می‌شود.
 

وظایف بازرس قانونی

وظايف بازرس قانوني در قانون تجارت به مراتب فراتر از وظايف حسابرسي ميباشد به گونه اي که اگر بازرس قانوني تخلفي را از مديران شرکت مشاهده نمايد بايد آنرا به مراجع قانوني اعلام نمايد بازرس قانوني را مجمع عمومي انتخاب مينمايد بازرس قانوني داراي مسووليت مدني بوده ودر صورت تخلف از وظايف به مجازات مختلفي همچون حبس جنحه اي محکوم ميشود.

با توجه به ماده ۱۱۱ قانون تجارت نزدیکان سببی و نسبی مدیران و مدیرعامل تا درجه سوم از طبقه اول و دوم و نهایتاً هر کسی که با همسر و یا حتی افراد نزدیک خانواده ارتباط داشته باشد و یا در شرکت فعالیتی دارد و از مدیر عامل حقوق دریافت می نماید، نمی‌تواند به عنوان بازرس قانونی انتخاب شود.

با توجه به ماده ۱۴۴ قانون تجارت نیز باید هر شرکت خصوصی یک یا چند بازرس علی‌البدل انتخاب کند تا در صورت استعفا و یا فوت بازرس اصلی، آن فرد بتواند به انجام وظایف بازرس قانونی بپردازد. البته که این قانون در بیشتر شرکت‌ها رعایت نمی‌گردد و معمولا تنها یک شخص به عنوان بازرس قانونی فعالیت می‌کند.

متاسفانه بر خلاف انتخاب بازرس قانونی در شرکت‌های سهامی عام هیچگونه شرایط خاص علمی برای انتخاب بازرس قانونی در شرکت‌های خصوصی ارائه نشده است که همین موضوع سبب می‌گردد تا بسیاری از شرکت‌ها در ارائه صورت‌های مالی خود با مشکل مواجه شوند.

از دیگر وظایف بازرس قانونی این است که با توجه به ماده ۱۲۹ قانون تجارت، هرگونه معامله با افراد و یا شرکت‌هایی که عضو هیئت مدیره ماست، باید به اطلاع هیئت مدیره و بازرس برسد.

پیشنهاد میشود مقاله تغییرات شرکت سهامی خاص و اهمیت آن را مطالعه کنید

وظایف حسابرسان مستقل 

وظایف حسابرس مستقل را استاندارد های شناخته و قبول شده بین المللی تعییین می‌نمایند. برخلاف بازرسان قانونی وظایف انها را حرفه حسابرسی و حسابداری تعیین نموده که به مراتب تخصصی‌تر و قابل اعتماد‌تر است.

استقلال این افراد مبین این است که حسابرسان بخاطر حرفه ای بودن تمامی سعی خود را برآن میگذارند تا گزارشی بیطرفانه و مبتنی بر بررسی مدارک و استانداردها و مشاهدات میدانی خود تهیه نموده و عملکرد مدیران و سیستم های مالی را مورد ارزیابی قراردهند.

شرکت های حسابرسی معتبر مورد اعتماد سرمایه گذارانی می‌باشند که قصد سرمایه گذاری در یک شرکت را دارند. این گونه حسابرسان حتی مورد اعتماد افرادی هستند برای بررسی ایجاد یک کسب و کار جدید. نطر کارشناسانه اینگونه افراد بسیار ارشمند برای اینگونه افرادی است قصد شروع یک کسب و کار جدید است.

استقلال یک حسابرس یعنی چه و چگونه حفظ می‌گردد؟

یک موسسه حسابرسی و یا یک حسابرس مستقل زمانی‌که از طرف یک شرکت دعوت به همکاری می‌گردد قبل از قبول مسئولیت می‌بایستی طی یک مصاحبه مسائل زیر را برای اینکه قبول کند یاخیر بپرسد.
1 – مکاتبه با حسابرس قبلی (درصورت وجود داشتن) و علت قبول نکردن برای سال بعد.
2 – مصاحبه با مدیران شرکت و علت اینکه حسابرس قبلی قبول کار نکرده.
3 – بررسی اجمالی کسب و کار.
4 – ایا قبلا تجربه در این نوع کسب و کار را داشته یا خیر.
5 – دارای نیروی کار و اموزش دیده برای شغل در اختیار دارد یا خیر.
6 – چه زمان لازم است برای اجرای عملیات حسابررسی.
7 – روشن شدن هدف از حسابرسی.
8 – حق الزحمه پیشنهادی مورد قبول هست یا خیر.
در این‌صورت است که پس از بررسی سوالات می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا قبول مسئولیت نماید یا نه.

تفاوت‌ بازرس قانونی و حسابرس مستقل در شرکت‌های سهامی خاص

در حالی که در خصوص وظایف بازرس قانونی و حسابرس مستقل اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار گرفت، می‌خواهیم تفاوت بین این دو فرد را بیان کنیم:

انتخاب بازرس قانونی جزء وظایف و واجبات هر شرکتی است که با توجه به قانون تجارت باید رعایت شود؛ اما انتخاب حسابرس مستقل در این گونه شرکت‌ها اجباری نیست و با اختیار سهامداران صورت می‌پذیرد. وظایف بازرس قانونی در قانون تجارت مشخص شده است اما وظایف حسابرسان مستقل توسط استانداردهای پذیرفته شده بین‌المللی مشخص می‌شود.

در شرکت‌های خصوصی داشتن دانش تخصصی طبق قانون تجارت برای بازرس قانونی ضروری نیست اما می‌توانید از متخصصین مالی هم استفاده کنید اما حسابرس مستقل باید جزء حسابداران ‌خبره‌ای باشد که تخصص مالی و تجربه کافی در بررسی صورت‌های مالی  دارد.

بازرس قانونی دارای اختیارات مشخص شده در قانون است اما یک حسابرس مستقل باید با توجه به شرایطی که برای آن تعیین می‌شود اختیارات خود را کسب کند .حق‌الزحمه بازرس قانونی توسط سهامدار تعیین می‌شود اما حق‌الزحمه حسابرس مستقل، در توافق شرکت حسابرسی انتخاب شده و بر مبنای زمان و کار مورد نیاز تعیین می‌گردد.

دقت کنید که انتخاب حسابرس مستقل باعث ارائه تسهیلات از طرف بانک‌ها در بیشتر موارد می‌شود چرا که گزارش حسابرس است که به بانک‌های اطلاعاتی کامل در خصوص شرکت شما می دهد و به بانک‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به مجموعه و یا شرکت شما اعتماد کنند؛

اما بازرس قانونی هم چنین وظیفه‌ای را به دوش ندارد و معمولا اعتبار گزارش بازرس قانونی تنها محدود به سهامداران فعلی شرکت می‌گردد. گفتن این نکته ضروری است که گزارش حسابرس مستقل می‌تواند به سرمایه‌گذاران آتی کمک کند تا به شرکت شما اعتماد نمایند و برای سرمایه‌گذاری در آن اقدام کند.

بازرس قانونی

1 – بازرس قانونی یک امر واجب قانونی است که هر شرکت سهامی طبق قانون تجارت می‌بایستی انتخاب گردد.
2 – وظایف بازرس قانونی توسط قانون تجارت مشخص شده‌است.
3 – داشتن دانش تخصصی طبق قانون تجارت برای بازرس اجباری نیست. اما می‌تواند از متخصصین مالی استفاده نماید.
4 – بازرس قانونی دارای اختیارات مشخص شده در قانون را داراست
5 – حق الزحمه بازرس قانونی توسط سهامداران تعیین می‌گردد.
6 – اعتبار گزارش بازرس قانونی محدود به سهامداران فعلی شرکت است.

حسابرس مستقل

1 – انتخاب حسابرس مستقل در اینگونه شرکت‌ها اجباری نبوده و به اختیار سهامداران است.
2 – وظایف حسابداران توسط استانداردهای پذیرفته شده بین المللی مشخص می‌گردد.
3 – حسابرسان ؛ حسابداران خبره ای می‌باشند که دارای تخصص مالی و تجربه کافی در بررسی صورتهای مالی دارند.
4 – گزارشهای حسابرسان و اظهار نظر انان درمورد فعالیتهای یک شرکت و صورتهای مالی ان دارای اعتبار مطمئن بوده که مورد قبول سهامداران یک شرکت می‌باشد.
5 – سرمایه گذاران اتی در یک شرکت به گزارش حسابرسان مستقل اعتماد داشته برای تصمیم در سرمایه گذاری.
6 – در صورت عملکرد صحیح و سالم یک شرکت گزارش حسابرسان مستقل میتواند در جذب سرمایه گذار موثر واقع گردد.
7 – ارائه تسهیلات از طرف بانکها در اکثر اوقات بستگی به گزارش حسابرس مستقل دارد.
8 – حق الزحمه حسابرس خبره در توافق با شرکت مورد حسابرسی و بر مبنای میزان زمان وکار مورد نیاز تعیین می‌گردد.
9 – یک سازمان حسابرسی و یا یک حسابرس مستقل بفکر اعتبار و گسترش کسب و کار و یا برند خود می‌باشد. دراینصورت سعی در بالا بردن اعتبار خود با ارائه انجام حسابرسی بیطرفانه و بدون جبه گیری می‌نماید.

نتیجه

حال که متوجه تفاوت بازرس قانونی و حسابرس مستقل شدیم باید بگوییم که در انتخاب حسابرس می‌توان از شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند کمک گرفت؛ اما معمولا در انتخاب بازرس قانونی شما باید از افرادی استفاده کنید که به آن‌ها اعتماد دارید.برای بهتر شدن کار شرکت‌تان انتخاب یک بازرس قانونی درست و با تجربه و البته با دانش کافی می‌تواند روند روبه‌رشد شرکت شما را بهتر کند. در انتخاب حسابرس مستقل باید بگوییم که از آنجا که این حسابرس با توجه به مدارکی که در اختیارش قرار می‌گیرد، تصمیم‌گیری می‌کند لذا می‌تواند گزارشی ارائه دهد که در جذب سرمایه گذار موثر واقع شود.در واقع نمایانگر عملکرد صحیح و سالم شرکت شما باشد. البته تمام این فعالیت‌ها در نهایت باعث ایجاد یک سود خوب برای شرکت شما می‌شود.

دراین‌صورت برای اینکه از عملکرد اداره کنند‌‌گان شرکت که در قالب صورتهای مالی ارائه می‌گردد و همچنین پیشرفت عملیات کسب وکار یک بنگاه اقتصادی در اختیار داشتن یک حسابرس مستقل که حتی می‌تواند نقش بازرس قانونی را ایفا نماید امری واجب و قابل تامل است.