برای ورود به بورس، اولین گام، ورود به سامانه سجام و احراز هویت و پس از آن افتتاح حساب در یک کارگزاری بورس است. هدف ما در این مقاله، کمک به شما در انتخاب کارگزاری مناسب و کسب اطلاعات کافی در مورد آن می‌باشد. همچنین شما را با وظایف و نحوه عملکرد این شرکتها و انتخاب کارگزاری مورد نظر آشنا می‌سازیم.
کارگزاری بورس چیست؟
کارگزاری‌ها اشخاصی حقوقی هستند که در ازای ارائه خدمات به مشتریان خود که همان سرمایه‌گذاران‌اند، کارمزد دریافت می‌کنند. کارگزارها برای فعالیت خود نیازمند دریافت مجوزهای لازم از سازمان بورس هستند و در صورت عدم رعایت قوانین بورس اوراق بهادار مجوزهای آنها ابطال می‌گردد. ضرورت فعالیت کارگزاری‌ها در بازار سرمایه به دلیل نقش واسطه‌ای آنها، بین معامله گران و سازمان بورس است. آنها سفارش‌های معامله گران را دریافت، ثبت و برای سازمان بورس ارسال می‌کنند تا معاملات صورت بگیرد. به همین دلیل است که تمام اشخاص حقیقی و حقوقی برای فعالیت در بازار بورس نیازمند دریافت کد بورسی از کارگزاری‌ها می‌باشند.
می‌توان کارگزاری بورس را مشابه یک بنگاه تجاری تصور کرد. وقتی شما به بنگاه تجاری مراجعه می‌کنید و درخواست کالای موردنظر را ثبت می‌کنید، این بنگاه تجاری پس از ارسال درخواست شما به دفتر مرکزی، فروشنده مدنظر را پیدا می‌کند و معامله را برای هر دو طرف انجام می‌دهد. به همین صورت شما می‌توانید در بازار بورس به دلیل وجود پنل‌های آنلاین کارگزاری‌ها، بدون نیاز به جستجو برای یافتن طرف دیگر، معامله (خرید یا فروش) خود را انجام دهید.
کارگزار بورس چطور کسب درآمد می کند؟
کارگزاری بورس برای انجام معامله از طرف شما کارمزد دریافت می‌کنند و این یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی آنها است. به همین دلیل می‌توان گفت که درآمد کارگزاران بورس در بازار به شاخص‌های بورس وابسته نیست و این حجم معاملات است که تعیین می‌کند هر کارگزاری چقدر از این بازار سود می برد. البته ارزش معاملات نیز بر روی درآمد آنها تأثیرگذار است. طبیعتا هرچه ارزش معامله بیشتر باشد، کارمزد بیشتری نصیب کارگزاری خواهد شد.
علاوه بر این کارگزاری‌ها برای ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی نیز از مشتریان خود هزینه‌هایی را دریافت می‌کنند. این خدمات می‌تواند ساده و عمومی یا پیچیده و تخصصی باشد. موارد مشاوره‌ای پیچیده‌تر مخصوص افرادی است که سرمایه‌های کلانی دارند و به بازار بورس به عنوان یک فعالیت جدی نگاه می‌کنند. کارگزاری‌ها خدمات مشاوره‌ای را به شرکت‌های عرضه‌کننده سهام در بورس نیز ارائه می‌دهند.
ویژگی های یک کارگزاری بورس خوب چیست؟
همانطور که گفتیم برای انتخاب کارگزاری بورس نمی‌شود برای همه یک نسخه واحد پیچید. کارگزاری‌ها خدمات متفاوتی دارند که هر کدام با توجه به شرایط خودشان آن خدمات را ارائه می‌دهند. اطلاع از انواع این خدمات برای انتخاب یک کارگزاری خوب به ما کمک می‌کند.
- کارگزاری باید در دسترس باشد
کارگزاری باید معتبر و قابل اعتماد باشد
کارگزاری باید سامانه معاملات بر خط (آنلاین و آفلاین) داشته باشد
کارگزاری باید خدمات قابل توجهی را در حوزه‌های مختلف ارائه دهد
چگونه بهترین کارگزاری بورس را انتخاب کنیم؟
هر فرد می‌تواند باتوجه به نیازهای شخصی خود در سرمایه‌گذاری، خدمات مورد انتظار از کارگزاری‌ها را اولویت‌بندی و سپس نسبت به انتخاب کارگزاری بورس متناسب با نیازهایش تصمیم‌گیری کند. برای تصمیم‌گیری بهتر افراد می‌توانند به لیست برترین کارگزاری‌ها که به‌صورت سالانه توسط سازمان بورس ارائه میشود، مراجعه کنند. کارگزاری‌هایی که در این لیست جز کارگزاران برتر تعیین می شوند، را نمی‌توان به‌صورت قطعی، بهترین کارگزاری بورس برای تمام افراد دانست. برای مثال یکی از ویژگی‌هایی که سبب میشود افراد در مناطق مختلف جذب کارگزاری شوند، داشتن شعب متعدد در استان‌ها و شهرستان‌های کشور است.
علاوه بر خدماتی که بالاتر به آن ها اشاره شد، ویژگی‌های دیگری در انتخاب بهترین کارگزاری بورس تأثیرگذار است. برای مثال امکان ثبت سفارش عرضه اولیه به‌صورت اتوماتیک، یکی از آن ویژگی‌هایی است که می‌تواند سرمایه‌گذاران تازه‌وارد را به سمت کارگزاری جذب کند.
از دیگر ویژگی‌ها می‌توان به وجود زیرساخت‌های مناسب کارگزاری جهت ارائه خدمات به مشتریان، عدم قطعی سیستم‌های آنلاین، سرعت مناسب پاسخ‌دهی پشتیبان‌های فنی، وجود پنل‌های معاملاتی به‌روز و کاربردی، ارائه اخبار مهم در سامانه‌های اطلاع‌رسانی کارگزاری، قراردادن تحلیل سهام در شبکه‌های اجتماعی و ... اشاره کرد. همچنین برای افراد حرفه‌ای‌تر بازار سرمایه که تمایل به انجام معاملات در بازارهای بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی دارند، ارائه خدمات مربوط به این بازارها توسط کارگزار بسیار مهم است. زیرا تعداد اندکی از کارگزاری‌ها امکان معامله در بورس کالا و بورس انرژی را برای مشتریان خود فراهم می‌کنند.
پیشنهاد میشود مقاله کد بورسی چیست و نحوه دریافت کد بورسی چگونه است؟ راهم مطالعه کنید
نقش کارگزاری بورس در معاملات بازار سهام چیست؟
بیمه، بانک و بورس سه ضلع اصلی اقتصاد را در یک کشور تشکیل می‌دهند. در کشور ما با توجه به گستردگی نقش بانک‌ها عامه مردم شناخت اولیه خوبی را از جایگاه بانک و شیوه سرمایه‌گذاری از طریق بانک به دست آورده‌اند و به تازگی با گسترش مبحث بیمه عمر و سرمایه‌گذاری از طریق رسانه‌های جمعی مردم با حوزه فعالیت‌های بیمه‌ای نیز شناخت مناسبی پیدا کرده‌اند.
همانطور که شما جهت افتتاح حساب بانکی به یکی از شعب بانک‌های مورد تائید بانک مرکزی و یا جهت اخذ یکی از خدمات صنعت بیمه به شعب شرکت‌های بیمه مورد تائید بیمه مرکزی مراجعه می‌فرمایید، برای ورود به بورس و سرمایه‌گذاری در آن بایستی به یکی از کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه نمایید.
در واقع شما با مراجعه به کارگزاری بورس بایستی فرم‌های تعریف‌شده توسط سازمان را پر نموده و همچنین در سامانه سجام ثبت‌نام نمایید و پس از آن طی دو روز کاری کدی یکتا برای شما صادر می‌گردد که به کد بورسی معروف است.
پس از صدور این کد شما می‌توانید اقدام به خرید و فروش سهام در بازار بورس نمایید. در واقع کارگزاران بورس به‌عنوان واسطی می‌باشند تا شما بتوانید به‌راحتی معاملات بازار را انجام دهید (توجه فرمایید که ثبت‌نام در کارگزاری‌ها به صورت رایگان انجام می‌گیرد و تنها بابت ثبت‌نام در سامانه سجام از شما مبلغی دریافت می‌گردد).
شما از طریق سامانه معاملات آنلاین، اینترنتی یا حضوری درخواست خود را ثبت نمایید و پس‌ازآن کارگزاری بورس به نمایندگی از شما در بازار معامله را به انجام می‌رساند.
پیشنهاد میشود مقاله کارگزار کیست راهم مطالعه کنید
برای درک بهتر نقش کارگزاری بورس فرض کنید که کارگزاری‌ها نبودند؛ در این صورت شما برای انجام معاملات در بازار سهام مجبور بودید در ساعات فعالیت بازار، دائماً در ساختمان مرکزی بورس واقع در خیابان حافظ حاضر می‌شدید و در بین جمعیت انبوه معامله گران که در حال حاضر بیش از یک‌میلیون نفر می‌باشند حاضر شده و درخواست خود را در همهمه موجود اعلام می‌کردید و حالا ممکن بود تلاش شما به نتیجه برسد، درحالی‌که با وجود کارگزاری‌ها شما به راحتی در قیمت و تعداد مدنظر خود سفارش را ثبت نموده و پس از آن تمامی فعالیت‌ها به‌صورت خودکار انجام می‌گیرد و خرید یا فروش انجام می‌گیرد.
بنابراین نقش کارگزاری‌ها لازمه فعالیت و حیات و گسترش بازار سرمایه است و این موضوع برای تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی صادق است.
حال کارگزاری‌ها در قبال خدمات معاملاتی مزبور، مبلغی تحت عنوان کارمزد معاملاتی را از شما دریافت می‌کنند. توجه فرمایید که کارمزد معاملات پس از خرید یا فروش انجام‌شده از حساب شما کسر می‌گردد و از این دریچه دغدغه‌ای بابت انجام امور اداری تکمیل فرم‌های پرداخت کارمزد در طی یک ماه یا یک سال وجود ندارد.
همچنین طبق قانون بابت فروش سهام معادل ۰٫۵ درصد ارزش فروش سهام (و نه سود حاصله برای شما) به صورت خودکار کسر می‌گردد.
یک سؤال ممکن است پیش بیاید و آنکه آیا فعالیت کارگزاری‌ها تنها به معاملات بازار بورس انحصار دارد؟ در پاسخ به این موضوع باید گفت که در حال حاضر علاوه بر بازار اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی و بورس مشتقات نیز وجود دارد که کارگزاری‌های مختلف متناسب با سیاست‌های خود در این بازارها فعالیت می‌کنند و به‌طور مشابه بابت معاملات شما در این بازارها کارمزد مصوب سازمان را اخذ می‌نمایند.
خدمات یک کارگزاری بورس خوب چیست ؟
پس از آشنایی با کارگزاران فعال و دارای مجوز از سازمان بورس، لازم است نکاتی مورد توجه قرار گیرد:
1- جامعیت خدمات کارگزاری بورس
کارگزاری‌ها برای ارائه خدمات جامع و مورد نیاز به کاربران خود، مستلزم دریافت مجوزهای لازم از سازمان بورس می‌باشند. این مجوزها شامل: مجوز سبدگردانی، اعتبار، بورس کالا، بورس انرژی و ... می‌باشند. البته این نکته را فراموش نکنیم که عدم وجود این مجوزها دلیل بر بی‌کیفیت بودن خدمات کارگزاری‌ها نمی‌باشد؛ بلکه ممکن است یک کارگزاری دارای مجوزهای اندکی باشد اما در راستای آن، خدماتی با کیفیت به مشتریان ارائه دهد. بنابراین، خدمات ارائه شده کارگزاری‌ها در انتخاب آن نقش بسزایی دارد.
2- دسترسی راحت سرمایه گذاران به کارگزاری بورس
در دسترس بودن شعب کارگزاری‌ها از علل مهم انتخاب آن می‌باشد. با پیشرفت تکنولوژی و ارائه خدمات گسترده غیرحضوری در سامانه‌های معاملاتی، مراجعه حضوری به شعب کارگزاری‌ها الزامی نمی‌باشد. گاهی برای انجام برخی امور و عدم توانایی در استفاده از تکنولوژی، افراد می‌توانند به صورت حضوری به یکی از شعب کارگزاری بورس منتخب مراجعه کنند. بنابراین، این موضوع برای اشخاصی که در شهرهای کوچک‌تر زندگی می کنند، حائز اهمیت می‌باشد.
3- سامانه معاملاتی آنلاین و آفلاین
این روزها استفاده از خدمات آنلاین، یکی از پرکاربردترین روشها برای ارائه خدمات در شرکتها می‌باشد. به همین دلیل، کارگزاران برای دسترسی راحت‌تر کاربران، سامانه‌های معاملاتی مختلفی از قبیل: سامانه اکسیر، ایزی تریدر، آساتریدر و ... را طراحی کرده‌اند.
معامله‌گران از طریق سامانه‌های معرفی شده توسط کارگزاری منتخب، برخی امور از جمله: ثبت سفارشات، تغییر کارگزار ناظر، درخواست وجه، مشاهده پرتفوی، گردش حساب و … را می‌توانند به صورت آنلاین انجام دهند.
* از آنجایی که ساعت معاملات در بازار سرمایه 09:00 الی 12:30 می‌باشد، سامانه معاملاتی آفلاین امکان معامله در هر ساعتی از شبانه روز را برای معامله گر فراهم می‌کند. معامله گر می‌تواند سفارشات خود را در تعداد و قیمت مورد نظر، به ثبت برساند. در صورت تایید سفارش، کارگزار، سفارش تایید شده توسط معامله گر را در قیمت مشخص شده و همچنین در ساعت فعال بازار انجام می‌دهد.
انواع بازار ها در کارگزاری بورس
ازآنجایی‌که ممکن است برای شما این سؤال پیش بیاید که در سایر بورس‌های مطرح شده چه فعالیت‌هایی انجام می‌گیرد توضیح مختصری در رابطه با این بازارها مطرح می‌کنیم.
۱- بورس کالا:
بورس کالا محلی برای مبادله محصولات کالایی است. برای مثال در این بازار تیرآهن، ورق گرم و سرد و بسیاری از محصولات دیگر پتروشیمی، فلزی، کشاورزی و … مبادله می‌گردد. عرضه‌کنندگان این بازار اشخاص حقوقی هستند و خریداران این بازار نیز عموماً اشخاص حقوقی بورسی و غیربورسی می‌باشند. با توجه به ماهیت و حجم محصولات ارائه‌شده در این بازار اشخاص حقیقی در این بازار وارد نمی‌گردند مگر اینکه یک شرکت حقوقی داشته باشند که محصولات ارائه‌شده در این بازار برای آنها مفید باشد. آدرس سایت شرکت بورس کالای ایران http://www.ime.co.ir/ است.
۲- بورس انرژی:
ماهیت ساختاری این بورس نیز مانند بورس کالا است با این تفاوت که در این بازار محصولات حوزه انرژی مانند نفت، برق و … در حجم‌های سنگین ارائه می‌گردد و طبعا عموم متقاضیان محصولات این بازار نیز اشخاص حقوقی است. لازم به ذکر است که برخی محصولات مانند متانول در بورس انرژی عرضه می‌گردند. سایت بورس انرژی ایران http://www.irenex.ir/ است.
۳- بورس مشتقات:
در این بازار اوراق مشتقه معامله می‌گردد. اوراق مشتقه اوراقی هستند که مبتنی بر یک دارایی پایه قرار دارند و سررسید این اوراق در تاریخی در آینده است. دارایی‌های پایه این بازار اوراق، سکه طلا، گندم، ذرت و … می‌توانند باشند. فرض کنید که قیمت سکه طلا در حال حاضر ۴ میلیون تومان است. حال شما می‌خواهید به تاریخ ۹۰ روز دیگر تعداد ۱۰ سکه خریداری کنید، از طرفی احتمال افزایش شدید قیمت سکه تا قیمت ۶ میلیون تومان را در آن تاریخ می‌دهید، درنتیجه می‌توانید وارد یک قرارداد آتی سکه طلا (هر قرارداد آتی سکه طلا معادل ۱۰ سکه است) به تاریخ ۹۰ روز دیگر به قیمت اعمال ۵٫۵ میلیون تومان می‌شوید و از این دریچه خود را در برابر افزایش شدید قیمت سکه طلا ایمن می‌کنید، حال اگر تحلیل شما اشتباه بود می‌توانید زودتر از موعد از قرارداد خود خارج شوید. با توجه به ماهیت ابزارهای موجود در این بازار اشخاص حقیقی حضور پررنگی در این بازار دارند و در صورت شناخت مناسب از این بازار سود جذابی را نیز تجربه می‌کنند ولی برای ورود به این بازار سرمایه سنگینی نیاز است درحالی‌که در بازار سهام با ۱۰۰ هزار تومان نیز می‌توانید معامله کنید. البته اگر موقعیت معاملاتی شما به تحویل کالا منجر شود بایستی بر اساس استانداردهای موجود در بورس کالا تحویل کالا انجام پذیرد.
خرید اتوماتیک عرضه اولیه توسط کارگزاری بورس
برخی سهامداران هنگام ارائه عرضه اولیه فرصت و زمان کافی برای ثبت آن را ندارند؛ از این رو، ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند. به این منظور، برخی کارگزاری‌ها به طور اتوماتیک عرضه اولیه را برای سهامداران خریداری می‌کنند.
از آنجا که سهولت در خرید عرضه اولیه امری مهم در بازار سرمایه تلقی میشود، بهتر است هنگام انتخاب کارگزاری بورس به آن توجه داشت.
سخن آخر
با توجه به مطالبی که گفته شد، به راحتی می‌توانید در انتخاب یک کارگزاری خوب تصمیم گیری کنید. در صورت نارضایتی، می‌توانید سهام خود را از طریق «تغییر کارگزار ناظر» به کارگزاری دیگری انتقال دهید. بنابراین، امکان تغییر کارگزاری نیز وجود دارد؛ همینطور هر شخص مجاز به انتخاب چند کارگزاری می‌باشد. پس در صورت انتخاب نادرست آن اجباری در ادامه همکاری وجود ندارد، نگران نباشید.
