مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص از نفت تا نوشابه

در دوم خردادماه ۱۴۰۰ قانون مالیات بر ارزش افزوده توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و به این ترتیب حکومت قانون مالیات بر ارزش افزوده که در سال ۱۳۸۷ به تصویب رسیده بود اتمام یافت. در قانون جدید مواردی اصلاح گردیده است که از مهمترین آنها می‌توان به مالیات بر کالاهای خاص اشاره کرد که در ماده ۲۶ قانون اخیرالذکر تحت عنوان «مالیات و عوارض کالاهای نفتی، فلزات گرانبها، سیگار، نوشابه و سایر کالاهای آسیب رسان به سلامت» به آن اشاره شده است.

تغییرات ارزش افزوده کالاهای خاص

در قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده که توسط مجلس شورای اسلامی در تاریخ 1400/3/2 تصویب شد، تغییرات اندک اما مهمی در مقایسه با قانون موقت اعمال شد. با مقایسه قانون ارزش افزوده دائمی و موقت می‌توان به این تغییرات به ویژه در نرخ مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص پی برد. قوانین جدید که در ماده 26 این قانون قابل دسترسی است، عبارتند از:

•  مالیات و عوارض کالاهای نفتی
•  فلزات گرانبها (طلا، جواهر و پلاتین)
• نوشابه (نوشابه های قندی گازدار و بدون گاز)
•  کالاهایی که باعث به خطر افتادن سلامت است
•  انواع سیگار و محصولات دخانی

پیشنهاد می‌شود مقاله مشمولین مالیات بر ارزش افزوده را مطالعه کنید

نرخ محاسبه مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص

در ادامه به بررسی نرخ و ماخذ محاسبه مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص طبق قانون جدید می‌پردازیم:

نرخ مالیات بر ارزش افزوده کالاهای نفتی

 نرخ مالیات بر ارزش افزوده کالاهای نفتی به شرح زیر است:

 نکته

1- موارد زیر مستلزم محاسبه و دریافت مالیات و عوارض ارزش افزوده از حلقه بعدی و نیز پرداخت در مرحله تخصیص یا واردات حسب مورد نیستند:

•  نفت خام، میعانات گازی، و گاز طبیعی خام که توسط وزارت نفت (شرکتهای تابعه) به شرکتهای داخل زنجیره تولید فرآورده های نفتی فروخته می‌شود
•  واردات بنزین و سوخت هواپیما و یا گاز طبیعی توسط وزارت نفت (شرکتهای تابعه)

مالیات و عوارض فروش فرآورده‌های تولید شده از کالاهای فوق و نیز بنزین و سوخت هواپیما و گاز طبیعی وارداتی در مراحل بعدی عرضه، بر اساس مقررات مصوب محاسبه و وصول می‌شود.

ماخذ محاسبه ارزش افزوده خرده فروشی بنزین و نفت گاز

مالیات و عوارض فروش برای خرده فروشی بنزین و نفت گاز توسط شرکتهای غیردولتی دارای مجوز از وزارت نفت، به عبارت دیگر بنزین و گاز عرضه شده در جایگاه‌های سوخت، از ماخذ زیر دریافت می‌شود:

مبلغ مابه‌التفاوت مزبور در واقع به عنوان درآمد ناشی از ارائه خدمات توسط جایگاه‌های عرضه بنزین و نفت گاز تلقی می‌شود و مشمول مالیات و عوارض با نرخ 9% می‌شود.

 نکته

مالیات و عوارض پرداختی بابت خرید بنزین و نفت گاز، به عنوان اعتبار مالیاتی برای جایگاه‌داران منظور نمی‌شود.

اعتبار مالیاتی برای کالاهای نفتی

مالیات و عوارض پرداختی مودیان، در دو حالت زیر به عنوان اعتبار مالیاتی برای آنان منظور می‌شود:

•  کالاهای نفتی فوق‌الذکر به عنوان مواد اولیه اصلی توسط واحدهای تولیدی به کار برده شود
•  مالیات و عوارض پرداختی توسط واردکنندگان و توزیع کنندگان کالاهای مزبور

استرداد مالیات و عوارض خرید نهاده های شرکت ملی نفت

شرکت ملی نفت ایران برای تهیه و عرضه محصولات نفتی خود، نیازمند به تهیه دو نوع نهاده و پرداخت ارزش افزوده برای آنها است. نحوه برخورد سازمان مالیاتی با این نهاده‌ها به شرح زیر است:

 خرید نهاده‌های مورد نیاز جهت طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای

مالیات و عوارض پرداختی از این بابت، قابل استرداد یا تهاتر نیست. شرکت یادشده مجاز است مبالغ مزبور را به عنوان بخشی از بهای تمام شده دارایی‌های فوق الذکر منظور نماید.

 نهاده‌های تهیه شده برای مصارفی غیر از تملک دارایی‌های سرمایه‌ای

سایر مالیات و عوارضی که شرکت مزبور برای مصارفی غیر از تملک دارایی‌های سرمایه‌ای پرداخت می‌کند، با رعایت مقررات، به عنوان اعتبار مالیاتی آن شرکت منظور می‌گردد. اعتبار یادشده با تایید سازمان قابل تهاتر با بدهی مالیاتی آن شرکت یا سایر شرکتهای تابعه وزارت نفت است.

نرخ مالیات بر ارزش افزوده فلزات گرانبها

 نرخ مالیات بر ارزش افزوده فلزات گرانبها (طلا، جواهر و پلاتین) به شرح زیر است:

الزام به ثبت معاملات در سامانه مودیان

پس از راه اندازی سامانه مودیان، عرضه کنندگان کالا و خدمات مربوط فلزات گرانبها موظفند، کلیه عملیات خرید و فروش خود را در سامانه مزبور ثبت نمایند

پبشنهاد می‌شود مقاله معافیت های مالیات بر ارزش افزوده را مطالعه کنید

 نکته

عرضه کنندگان این فلزات موظفند در صورتحساب الکترونیکی، ارزش اصل طلا، جواهر و پلاتین را از اجرت ساخت و یا سود خود تفکیک نمایند؛ به این ترتیب صورتحساب سه بخش به صورت زیر خواهد داشت:

•  ارزش اصل طلا، جواهر یا پلاتین
•  اجرت ساخت و یا حق العمل تهیه کننده
•  سود فروشنده

جرائم عدم ثبت معاملات عرضه کنندگان فلزات گرانبها در سامانه مودیان

در صورت کتمان و یا عدم ثبت تمام یا برخی از معاملات در سامانه مودیان، مودیان خاطی مشمول جرائم زیر خواهند بود:

1- جریمه غیرقابل بخشودگی معادل 9% ارزش اصل طلا، جواهر یا پلاتین

2- دو برابر مالیات و عوارض پرداخت نشده تا موعد مقرر؛ در صورت تکرار تخلف قبل از دو سال، سه برابر مالیات پرداخت نشده (بند ب ماده 36 قانون دائم ارزش افزوده)

الزام به استفاده از پایانه فروشگاهی

کلیه واحدهای فعال در زنجیره عرضه کالا و خدمات مربوط به فلزات گرانبها مکلفند حداکثر تا دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون از پایانه فروشگاهی مورد تایید سازمان استفاده کنند.

جرائم عدم استفاده عرضه کنندگان فلزات گرانبها از پایانه فروشگاهی

در صورتی که عرضه کنندگان فلزات گرانبها نسبت به تهیه کد مالیاتی و ثبت پایانه فروشگاهی متناسب با قانون پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان اقدام ننمایند، مشمول جرائم زیر خواهند بود:

1- ابطال پروانه فعالیت واحدهای صنفی خاطی از سوی اتحادیه‌های ذی‌ربط و اتاق اصناف ایران

2- ممنوعیت فعالیت واحدهای صنفی فاقد پروانه از سوی نیروی انتظامی

نرخ مالیات بر ارزش افزوده نوشابه و کالاهای آسیب رسان به سلامت

 نرخ مالیات بر ارزش افزوده نوشابه‌های قندی گازدار و بدون گاز و سایر کالاهای آسیب‌رسان به سلامت به شرح زیر است:

 نکته

فهرست کالاهای موضوع این بند و واحدهای تولیدکننده آنها حداکثر دو ماه پس از ابلاغ این قانون به پیشنهاد وزارت
بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و حداکثر یکماه بعد از آن توسط کار گروهی مرکب از نمایندگان تام الاختیار وزارتخانه مزبور، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت امور اقتصادی و دارایی تصویب می‌شود.

همچنین تغییرات فهرست مورد نظر تا انتهای دی ماه هر سال برای اجرا در سال بعد به ترتیب فوق تصویب و توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام می‌گردد. در صورت عدم تصویب فهرست مزبور در مهلت مقرر، فهرست پیشنهادی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پس از تایید شورای عالی سلامت و امنیت غذایی، ملاک عمل است.

نرخ مالیات بر ارزش افزوده انواع سیگار و محصولات دخانی

 نرخ مالیات بر ارزش افزوده انواع سیگار و محصولات دخانی به شرح زیر است:

 نکته

بر اساس تبصره 1 بند ت ماده 26 قانون دائمی ارزش افزوده، نرخ‌های تعیین شده از سال دوم اجرای قانون هر سال پنج واحد درصد افزایش می‌یابد تا زمانی که نرخ مذکور برای انواع سیگار و محصولات دخانی، توتون پیپ و تنباکوی تولید داخل به 55% برای تولیدات داخل با نشان بین المللی به 95% و برای انواع سیگار و محصولات دخانی، توتون پیپ و تنباکوی وارداتی به 125% برسد.

الزام به درج قیمت و تاریخ تولید محصولات دخانی

برای مالیات و عوارض دخانیات تولیدکنندگان سیگار و محصولات دخانی مکلفند از زمان لازم‌الاجرا شدن این قانون، قیمت خرده‌فروشی و تاریخ تولید را بر روی پاکت بسته‌بندی محصولات دخانی درج کنند.

 تخلف از حکم این تبصره منجر به عدم پذیرش اعتبار مالیاتی تولید کننده است؛ در نتیجه او مشمول مالیات و عوارض فروش به نرخ‌های مذکور در این ماده است.

سخن پایانی

مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص و تغییرات صورت گرفته در نرخ‌های آن، یکی از مباحث مهم قانون دائمی ارزش افزوده است. تغییرات قانون دائمی از یک سو و متفاوت بودن نرخ مالیات این کالاها نسبت به سایر کالاها، آموزش اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به صورت اصولی و به‌روزرسانی مداوم اطلاعات مالی و مالیاتی به منظور ارسال اطلاعات صحیح و دقیق به سازمان مالیاتی را به یکی از مهارت‌های مورد نیاز برای یک حسابدار متبحر تبدیل نموده است.