با توجه به اصلاحیه قوانین مالیات های مستقیم و بررسی های صورت گرفته، مشخص است که برای به دست آوردن درآمد، هر بنگاه اقتصادی، حتی کوچکترین آن‌ها، مجبورند هزینه هایی را به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی بپردازند. به عبارت دیگر، تمامی فعالیت‌های مالی به صرف هزینه هستند. بنابراین، هرگاه فردی به دنبال درآمد و سود بیشتر باشد، لازم است که هزینه های سنگینی را پرداخت کند. با این حال، بین درآمد و هزینه های هر بنگاه رابطه معکوس وجود دارد، به این معنا که افزایش هزینه ها منجر به کاهش درآمد حاصله خواهد شد. به همین دلیل، برخی از فعالان در زمینه اقتصاد تلاش می‌کنند که هزینه های خود را بیشتر از میزان واقعی در مدارک و دفاتر ثبت کنند تا از مالیات‌های خود کاست کنند. البته، ماموران مالیاتی با این موضوع آشنایی دارند و به همین دلیل، در رسیدگی به دفاتر، بخش زیادی از توجه خود را روی مواردی که باعث کاهش درآمد مودیان می‌شود، متمرکز می‌کنند.

با توجه به اینکه بخش زیادی از موارد کاهش درآمد، مربوط به هزینه هایی است که مودیان پرداخته‌اند، ماموران مالیاتی تلاش می‌کنند تا با برگشت دادن همه یا بخشی از هزینه‌هایی که با واقعیت مطابقت ندارند، به تشخیص میزان واقعی درآمدی که مشمول مالیات می‌شود برسند.

به منظور حل این مشکل و آگاهی مودیان از هزینه‌هایی که اداره امور مالیاتی قبول می‌کند، فصل دوم از باب چهارم قوانین مالیات به هزینه‌های قابل قبول مالیاتی پرداخته است. بدین منظور، برای آشنایی کامل فعالان زمینه اقتصاد، لازم است ابتدا هزینه‌های قابل قبول مالیاتی را به طور دقیق توضیح دهیم.

هزینه‌های قابل قبول مالیاتی چیست؟

در همه کسب کارها این موضوع قابل توجیه است که برای کسب درآمد، به تحمل مخارجی در ارتباط با فعالیت شرکت نیاز است. ولی این نکته را باید توجه داشت که هزینه‌های انجام شده و ارائه شده به اداره دارایی در خصوص مالیات‌ها، هنگامی پذیرفته می‌شود که کاملا مرتبط با فعالیت همان واحد تجاری باشد.

بسیاری از کار فرمایان برای اینکه سود واحد تجاری خود را کاهش دهند به ارائه هزینه‌های مختلف صرف نظر از ارتباط آن‌ها با فعالیت‌های شرکت مبادرت می‌ورزند و به دنبال این غفلت دفاتر آن‌ها رد میشود و مشمول جریمه نیز خواهند شد. از این رو اداره دارایی برای شفاف سازی سودها و از بین بردن حساب‌سازی‌ها، در ماده ۱۴۷ و ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم لیستی از هزینه‌های مورد تایید دارایی را ارائه نموده است.

ماده 147 قوانین مالیات و موضوع هزینه های قابل قبول مالیاتی:

هزینه‌های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به شرحی که ضمن مقررات این قانون مقرر می‌گردد عبارت است از هزینه‌هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر باشد. در مواردی که هزینه‌ای در این قانون پیش‌بینی نشده یا بیش از نصاب‌های مقرر در این قانون بوده ولی پرداخت آن به موجب قانون و یا مصوبه هیأت وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

تبصره ۱ ماده ۱۴۷ – از لحاظ مقررات این فصل، کلیه اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع ماده (۹۵) این قانون که مکلف به نگهداری دفاتر می‌باشند، در حکم مؤسسه محسوب می‌شوند. همچنین هزینه‌های قابل قبول مالیاتی در مورد سایر صاحبان مشاغل نیز قابل پذیرش است

تبصره ۲ ماده ۱۴۷ – هزینه‌های مربوط به درآمدهایی که به موجب این قانون از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می‌شود، به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شوند.

تبصره ۳ ماده ۱۴۷ – پذیرش هزینه‌های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع این قانون که به شیوه تهاتری انجام نشود از مبلغ پنجاه میلیون (۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال به بالا منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سامانه (سیستم) بانکی خواهد بود.

شرایط هزینه های مورد قبول مالیاتی:

با توجه به مطالعات و بررسی‌های انجام شده در ماده 147، هزینه‌های مورد قبول باید شرایط خاصی را دارا باشند.

1.در حد و حدود متعارف وابسته به مدارک باشند:

بازنویسی: به منظور تایید صحت هزینه‌ها، لازم است مدارک و اسناد مربوط به آن‌ها را در دسترس داشته باشیم. این مدارک شامل صورت حساب، رسیدهای پرداخت و دیگر اسناد مرتبط می‌باشند.

2.فقط مرتبط به کسب درآمد موسسه در دوره اقتصادی مربوطه باشد:

با توجه به این جمله، مطابقت هزینه با درآمد و ارتباط آن با موسسه اهمیت دارد. بنابراین، هزینه های پرداخت شده باید به منظور تولید درآمد در همان موسسه صرف شده باشند و همچنین تاریخ هزینه های پرداخت شده باید مربوط به همان سال مالی باشد که اظهارنامه مالیاتی ارسال شده است.

3.حد نصاب های تعیین شده برای هزینه ها رعایت شوند:

با توجه به قوانین مالیاتی، یکی از شرایطی که برای قبول هزینه ها توسط اداره مالیات باید رعایت شود، تعیین حد نصاب مشخص برای هر نوع هزینه است. به عنوان مثال، هزینه های مرتبط با ماموریت خارجی تنها در صورتی مورد قبول قرار می‌گیرند که حد نصاب تعیین شده برای آن رعایت شده باشد. در غیر این صورت، اداره مالیات این هزینه را تایید نخواهد کرد.

4.هزینه های مرتبط به درآمدهای معاف شده از مالیات، پذیرفته نمی شود:

هزینه هایی که برای به دست آوردن درآمدهای معاف از مالیات یا نرخ صفر مالیاتی و مالیات مقطوع صرف می‌شوند، قابل قبول نیستند و در بررسی‌های مالیاتی اصطلاحاً "غیرقابل قبول" هستند. این هزینه ها نمی‌توانند از درآمدهای مشمول خود کسر شوند و در نتیجه در محاسبات مالیاتی بررسی نخواهند شد.

5.پرداخت هزینه های بیشتر از 50.000.000 ریال از راه سیستم بانکی:

در گذشته، این مورد ذکر نشده بود، اما در اصلاحیه‌ای که در سال 1394 تصویب شد، اضافه شد. بر اساس این تبصره، هزینه‌هایی که بیشتر از 50.000.000 ریال باشند، باید با رعایت سایر شرایطی که در ماده 147 ذکر شده‌اند، از طریق سیستم بانکی به حساب فروشنده واریز شوند.

انواع هزینه های مورد قبول مالیاتی

لیست هزینه های قابل قبول مالیاتی:

در ماده 148 قانون مالیات های مستقیم عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی ذکرشده است:
1) قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده.
2) هزینه های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان بر اساس مقررات استخدامی موسسه به شرح زیر:
الف) حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیر نقدی (مزایای غیرنقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما)
ب) مزایای غیرمستمر اعم از نقدی و غیرنقدی از قبیل خواروبار، بهره وری، پاداش عیدی، اضافه کار، هزینه سفر و فوق العاده مسافرت.
ج) هزینه های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان.
د) حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت طبق مقررات استخدامی موسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین موضوع مازاد بر مانده حساب ذخیره مربوط.
ه) وجوه پرداختی به سازمان تامین اجتماعی طبق مقررات مربوط و همچنین تا میزان سه درصد حقوق پرداختی سالانه بابت پس انداز کارکنان بر اساس آیین نامه ای که به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد.
و) معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین مابه التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تامین حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان موسسه ذخیره می شود.
3) کرایه محل موسسه در صورتی که اجاری باشد، مال الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر این صورت در حدود متعارف.
4) اجاره بهای ماشین آلات و ادوات مربوط به موسسه در صورتی که اجاری باشد.
5) مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب، مخابرات و ارتباطات.
6) وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی موسسه.
 
البته باید توجه داشت هزینه های ذکرشده در ماده 148 در صورتی توسط سازمان امور مالیاتی قبول می شوند که شرایط ذکر شده در ماده 147 را داشته باشند.

پیشنهاد می کنیم، مقاله بررسی هزینه های مالیاتی حق الضرب را مطالعه کنید

شرایط هزینه های مورد قبول مالیاتی

توضیح: فقط هزینه هایی که در صفحات ابلاغ مالیاتی ذکر شده‌اند، در سال های بعدی قابل قبول هستند و باید از سود کسر شوند.

• هزینه‌های کوچک مرتبط با محل موسسه، که به‌طور عمومی، برعهدهٔ مستأجر می‌باشد، اگر موسسه مستأجر باشد.
• هزینه‌های حفظ محل موسسه، اگر ملکی باشد.
• هزینه‌های حمل و نقل.
• هزینه‌های انبارداری، پذیرایی و رفت‌وآمد.
• دستمزدهایی که بابت کارهایی که انجام شده است، مانند حق مشاوره، دلالی، حق العمل، هزینه‌های مربوط به حسابرسی و سایر خدمات اداری و بازرسی، هزینه‌های نرم‌افزاری و سایر هزینه‌های کارشناسی مرتبط با فعالیت‌های موسسه پرداخت شده است.
• کارمزد یا سودی که موسسه بابت صورت‌گیری عملیات در بانک‌ها و موسسات اعتباری مجاز، پرداخت کرده است.
• هزینه‌های ابزار و لوازم اداری که بعد از یک سال فرسوده می‌شوند.
• هزینه‌ی اکتشاف معادن که تا به‌حال مورد استفاده قرار نگرفته است.
• هزینه‌های تعمیر و حفاظت لوازم و ماشین‌آلات مرتبط با کار و تعویض قطعاتی که تعمیر اساسی نیاز ندارند.
• هزینه‌های عضویت و حق اشتراک پرداخت شده مرتبط با فعالیت‌های موسسه.
• ضایعات رایج در تولید.
• ضررهایی که در پی تبدیل ارز براساس معیارهای رایج حسابداری، با رعایت یک روش یکنواخت در طول سال‌های مختلف توسط فرد مالک، به وجود آمده‌اند.
• موجودی مرتبط با هزینه‌های قابل پرداخت معتبر، مربوط به سال مورد بررسی.
• هزینه‌های معتبر مرتبط با سال‌های گذشته که پرداخت آن به سال مالیاتی مورد بررسی مربوط است.
• هزینه‌های خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی برای کارکنان و افرادی که تحت تکفل کارکنان هستند، که در ماده ۸۴ این قانون به ازای هر نفر، حداکثر ۵ درصد معافیت از پرداخت مالیات در نظر گرفته شده است.

پیشنهاد می کنیم، مقاله هزینه های قابل قبول و استهلاک را مطالعه کنید

تبصره 1: هزینه های دیگری که به افزایش درآمد موسسه مرتبط هستند و در این ماده ذکر نشده اند، با پیشنهاد اداره امور مالیاتی و تصویب آن توسط وزیر امور اقتصادی، می توانند شامل هزینه های مورد قبول باشند.

تبصره 2: در صورتی که مدیران و صاحبان سهم از شرکت های حقوقی، به عنوان کارمند در موسساتی که در این قانون ذکر شده اند، مشغول به کار باشند، به عنوان یکی از کارکنان موسسه در نظر گرفته می شوند. با این حال، در موسساتی که متعلق به افراد غیر حقوقی هستند، دستمزد و مزایای شخص صاحب موسسه و خانواده اش (به جز هزینه های مرتبط با سفرهای خاص) شامل هزینه های قابل پذیرش به حساب نخواهد آمد.

تذکر: برای پذیرش هزینه ها، مطابق ماده 147، باید شرایط ذکر شده در این ماده را داشته باشید، در غیر این صورت، هزینه ها پذیرفته نخواهند شد.

تمامی هزینه هایی که مرتبط با کسب و کار یا فعالیت های موسسه باشند و با توجه به قوانین و مصوبات تایید شده از سوی هیات وزیران پرداخت شده باشند، شامل هزینه های قابل قبول به حساب می آیند، حتی اگر در این مقررات به صراحت بیان نشده باشد یا بیشتر از حد نصاب های تعیین شده در این مقررات باشند. به عبارت دیگر، اداره امور مالیاتی می تواند هرگونه هزینه ای را که با شرایط بیان شده در قوانین مطابقت دارد، به عنوان هزینه قابل قبول برای محاسبه مالیات مورد قبول قرار دهد.