استرس یکی از مواردی است که امروزه بسیاری از افراد در کسب و کارها و مشاغل مختلف با آن مواجه هستند. دلایل مختلفی وجود دارد که افراد در محیط کار خود به استرس دچار می‌شوند و افزایش غیر طبیعی آن می‌تواند در نحوه زندگی و عملکرد یک فرد تاثیر قابل توجهی داشته باشد. بسیاری از مشاغل شاخص مانند پزشکی، آتش نشانی، وکالت و مواردی مانند آن سطح مختلفی از استرس را تجربه می‌کنند.
شغل حسابداری نیز یکدیگر از مشاغلی است که دغدغه‌ها و چالش‌های مربوط به خود را دارد. با توجه به اینکه امروزه شغل حسابداری در کشور ایران طرفداران و متقاضیان زیادی را به خود اختصاص داده است، نیاز است که شرایط کنترل استرس نیز آموزش داده شود تا افرادی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند بتوانند به آن فائق شوند.
مسئله‌ای که وجود دارد این است که استرس کاری با رضایت شغلی رابطه معکوسی دارد. به این معنی که هر چقدر استرس کاری در یک فرد افزایش پیدا کند، میزان رضایتی که از شغل خود دارد کاهش پیدا می‌کند. امروزه با توجه به شرایط اقتصادی می‌توان گفت که حسابداری یکی از مشاغل پر استرس می‌باشد، بنابراین افرادی که نه به دلیل علاقه بلکه به خاطر درآمد قابل توجه آن، روی به این شغل می‌آورند، باید بدانند که گاهی صدای دهل شنیدن از دور خوش است. به عبارتی اگر از افرادی هستید که نمی‌توانید فشار کاری و استرس بالا را تحمل کنید بهتر است به سراغ این شغل نروید.
استرس شغلی چیست؟
بر اساس تعریف موسسه بین المللی ایمنی و سلامت شغلی، استرس شغلی عبارت است از واکنش‌های آزاردهنده جسمی و روحی فرد شاغل هنگامی که انتظارات خود شخص یا کارفرما در رابطه با شغل، با توانمندی‌ها و منابع حمایتی او هماهنگ نباشد.
استرس شغلی می‌تواند بر کیفیت و کمیت عملکرد فرد تاثیرگذار باشد؛ این مسئله علاوه‌بر ایجاد نارضایتی در او نسبت به شغل مذکور، موجب نارضایتی کارفرما از عملکرد وی نیز خواهد شد. به این ترتیب استرس شغلی، عامل مخربی است که می‌تواند موجب از دست رفتن شغل و همچنین اعتبار شغلی فرد شود.
منشا استرس در شغل حسابداری چیست؟
ارتباط با منابع مالی دیگران و مسئولیت سنگینی که بر عهده حسابداران است، از مهم‌ترین عوامل ایجاد استرس شغل حسابداری است. عوامل ایجاد استرس در شغل حسابداری را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم نمود:
عوامل محیطی
♦ محیط کاری غیراستاندارد؛ از نظر سرمایش یا گرمایش و پاکیزگی
♦ شلوغی محل فعالیت حسابدار
♦ وجود قوانین سختگیرانه در شرکت
♦ روابط غیرصمیمانه بین حسابدار با مدیر و سایر همکاران
♦ روابط نامناسب بین همکاران؛ مانند تیم سازی و یا لج و لجبازی در محل کار
عوامل شخصی
♦ عدم تناسب شغل با توانایی‌های حسابدار
♦ بی‌نظمی حسابدار در حین انجام کار
♦ به‌روز نبودن اطلاعات حسابداری و یا تکنولوژیکی فرد
♦ فراموشی و یا بی‌دقتی در انجام امور محوله
♦ عدم تنظیم، تنظیم ناقص و یا بی‌دقتی در انجام تکالیف در مهلت مقرر
عدم آشنایی با چارت سازمانی و انتظارات شغلی
♦ بی‌اطلاعی حسابدار از ساعات کاری خود و شرح وظایف خود در هنگام استخدام
♦ بی‌اطلاعی حسابدار از اهداف مجموعه و روش‌های دستیابی به اهداف
ارتباط نادرست با کارفرما
♦ وجود تعارض در انتظارات از حسابدار و یا دریافت اطلاعات غیرقابل فهم از کارفرما
♦ عدم تشویق و یا حمایت حسابدار از سمت مدیران خود در برابر وظایف و یا امور فراتر از وظیفه
♦ عدم وجود اختیارات لازم در حوزه تخصصی حسابدار
♦ کنترل زیاد و آزاردهنده توسط کارفرما
بی‌عدالتی و یا انتظارات غیرمنصفانه کارفرما
♦ اجبار به انجام وظایف سایر همکاران در زمان مرخصی آنان
♦ حجم کاری بالا و انجام اضافه کاری‌های طولانی و خسته کننده
♦ انتظار انجام وظایف خارج از قرارداد و یا غیرمرتبط
امنیت شغلی
♦ عدم دریافت حقوق متعارف حسابدار در ماه
♦ تعدیل نیرو و یا تغییرات سازمانی
♦ گاهی اوقات حسابداران به این موضوع فکر می‌کنند که هیچ گونه پیشرفتی در کار خود نداریم
حوزه فعالیت
♦ زمینه کاری که شرکت در آن فعالیت می‌کند و استرس‌های مرتبط با آن مانند شرکت بازرگانی، شرکت تولیدی
وسواس فکری
♦ ترس از عدم محاسبه صحیح حساب‌ها
استرس شغل حسابداری برای خانم ها
میزان استرس شغلی حسابداران در شرایط یکسان برای خانم‌های شاغل به مراتب بیشتر از آقایان است. زیرا تفاوت‌های جنسیتی خانم‌ها و آقایان، بر نحوه عملکرد آنها و میزان استرسی که تجربه می‌کنند، تاثیرگذار است. از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
♦ ساختار فیزیولوژیکی زن با مرد متفاوت است؛ ذهن زن در یک زمان می‌تواند بر چند موضوع متمرکز باشد؛ از آنجا که خانم‌ها وظایف و مسئولیت‌های بیشتری در مقایسه با آقایان دارند، استرس بیشتری را نیز تجربه می‌کنند.
♦ کمبود اعتماد به نفس خانم‌ها نسبت به آقایان
♦ انتظارات بالاتر از حد توان یک خانم
♦ حقوق دریافتی کمتر از آقایان
پیامدهای استرس در شغل حسابداری چیست؟
استرس در شغل حسابداری را از یک دیدگاه می‌توان به دو دسته استرس‌های کوتاه مدت و بلندمدت تقسیم نمود. استرس‌های کوتاه مدت و مقطعی مانند تنش‌هایی که در موعد سررسید یکی از تکالیف مجموعه برای حسابدار ایجاد می‌شوند، آسیب زننده نیستند؛ اما در صورتی که استرس از حالت مقطعی خارج شود ممکن است موجب ایجاد مشکلات شغلی و همچنین پیامدها و عوارض جسمی و روحی در حسابداران شود .از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
مشکلات شغلی
♦ ایجاد حس نارضایتی از شغل حسابداری
♦ درگیری‌های شغلی و بحث و جدل با همکاران
♦ کم کاری یا انجام ناقص وظایف
مشکلات جسمی و روحی
♦ سردرد شدید و حتی میگرن
♦ ایجاد اختلال در خواب و استراحت
♦ ایجاد مشکل در تمرکز کردن روی کار
♦ ایجاد مشکلات تغذیه و ناراحتی گوارشی
♦ ناراحتی اعصاب و روان
♦ بدخلقی و ایجاد تنش با خانواده
♦ بی‌حوصلگی و حتی افسردگی
♦ احساس گرفتگی عضلات
♦ فشار خون بالا
اهمیت رفع استرس شغلی برای مدیران
تا اینجا با استرس و تاثیرات مخرب آن بر نیروی انسانی یک مجموعه آشنا شدیم. وجود استرس در نیروهای انسانی یک مجموعه اقتصادی بر نحوه عملکرد و بازدهی آن مجموعه نیز تاثیرگذار است. از این رو یک مدیر حرفه‌ای به منظور بهبود عملکرد کارکنان، موظف است عوامل استرس‌زا را در محل فعالیت خود از بین ببرد. به این منظور می‌تواند اقدامات زیر را انجام دهد:
♦ حذف عوامل استرس‌زای محیطی مانند پاکیزه نگه داشتن محیط
♦ افزایش مهارت‌های ارتباطی خود و کارمندان خود با برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط
♦ ایجاد چارت سازمانی و تعیین کامل و واضح شرح وظایف هر فرد
پیشنهاد می‌شود مقاله ارزیابی عملکرد حسابداران را مطالعه کنید
روش های رفع استرس در شغل حسابداری چیست؟
شاید برای شما هم این سوال مطرح باشد که “دلایل موفقیت یک حسابدار چیست؟“؛ یکی از مهم‌ترین آنها کاهش استرس شغلی و اعتماد به نفس در انجام امورات محوله است. دقت به نکات زیر و انجام برخی اقدامات می‌تواند استرس شما را کاهش دهد؛ به این ترتیب می‌توانید بر خودتان و وظایفتان مسلط شوید و تکالیفتان را به بهترین نحو انجام دهید.
مدیریت استرس با نظم‌دهی به امور
♦ تعیین محدوده تکالیف خود به عنوان حسابدار
♦ برنامه‌ریزی و زمان بندی جهت انجام کلیه امور محوله؛ حتی رفت و آمد به مجموعه
♦ انجام تکالیف سایر همکاران در زمان مرخصی به صورت مشروط؛ زیرا شما تنها مسئول وظایف خودتان هستید.
♦ هماهنگی با مدیران مربوطه و دریافت تاییدیه کتبی برای انجام کلیه امور اجرایی
مدیریت استرس با مهارت‌های ارتباطی برای حسابداران
♦ آموزش شیوه‌های ارتباط موثر با همکاران و مدیران مجموعه
♦ بهبود فضای شغلی مجموعه با ارتباط مثبت با همکاران
نکته
هنگام تعامل با همکاران به هیچ عنوان اطلاعات حساب‌های شرکت را با آنها در میان نگذارید؛ زیرا حسابدار امانت‌دار اطلاعات مالی مجموعه است. افشای اطلاعات بخش حسابداری به سایر بخش‌ها، علاوه‌بر اینکه تعهد و مسئولیت پذیری حسابدار را زیر سوال می‌برد، استرس تازه‌ای برای او ایجاد می‌کند؛ زیرا هر لحظه امکان سوءاستفاده دیگران از اطلاعات مزبور وجود خواهد داشت.
مدیریت استرس با تن آرامی
♦ انجام امور آرامش‌بخش در اوقات فراغت؛ مانند شنیدن موسیقی دلخواه و یا استفاده از تنقلات و نوشیدنی‌ها
♦ ایجاد تغییرات مثبت و انرژی‌بخش در محیط کار؛ حتی با افزودن یک گلدان
♦ به صورت مداوم به رایانه خود نگاه نکنید؛ گاهی در محیط کار خود قدم بزنید و با صحبت با همکاران از فشار کاری خود بکاهید. همچنین انجام ورزش مناسب حسابداران در محیط کار، می‌تواند به کاهش استرس شما کمک کند.
مدیریت استرس با افزایش اطلاعات
یکی از مهم‌ترین مسائلی که می‌تواند موجب افزایش اعتماد بنفس یک حسابدار و در نتیجه کاهش استرس‌های شغلی او شود، به روز بودن اطلاعات او در زمینه‌های مربوط مجموعه اقتصادی و فعالیت تخصصی او است. در این زمینه انجام اقدامات زیر می‌تواند مفید باشد:
♦ اطلاع از روش‌های مکاتبه‌ای مورد استفاده بخش حسابداری داخلی و خارجی شرکت
♦ اطلاع از قوانین مالی و مالیاتی و بررسی آخرین بخشنامه‌ها و اخبار در زمینه حسابداری مشاغل
♦ کسب اطلاع از نحوه ارائه گزارشات مالی و مالیاتی و بیمه و تنظیم جدول زمانی انجام تکالیف
♦ کسب اطلاعات کامل و دقیق در زمینه حسابداری و مالیات با کمک دوره‌های آموزش حسابداری و آموزش مالیات موجود در بازار
♦ بالا بردن تخصص در زمینه فعالیت‌های حسابداری و مالیات جهت ارتقای سمت شغلی
مدیریت استرس با احاطه کامل بر محدوده کاری خود
♦ بررسی اجمالی سیستم حسابداری مجموعه در اوقات فراغت؛ این کار علاوه‌بر بررسی صحت اطلاعات وارده، موجب حضور ذهن در مورد حساب‌ها خواهد بود
♦ بایگانی اسناد و مدارک مجموعه به صورت روزانه؛ به این ترتیب اسناد روی هم جمع نمی‌شوند و در زمان پیدا کردن آنها دچار سردرگمی نخواهید شد
♦ آماده کردن گزارشات درخواستی مدیران قبل از سررسید
کلام پایانی
هر چقدر در محیط کار خود استرس بیشتری داشته باشید، از نتیجه کار دورتر می‌شوید؛ سعی کنید بسیار آرام و با روحیه شاداب به کارهای خود بپردازید. هر وقت احساس کردید استرس مانع تمرکز شما بر فعالیتتان است، یک نفس عمیق بکشید؛ به هیچ چیز منفی فکر نکنید و با امید داشتن یک روز خوب کاری و رسیدن به نتیجه دلخواه به کار خود ادامه دهید.
