در قسمت اول این مطلب با اشاره به استانداردهای گزارشگری حسابرسی در ایران، کلیاتی در خصوص چهارچوب، شکل و انواع اظهارنظر حسابرس مستقل عرض کردیم. در این قسمت قصد داریم در مورد معیارهای قضاوت حسابرس برای اظهارنظر و اینکه حسابرس چه زمانی چه نوع اظهارنظری ارائه می کند صحبت کنیم.
مفهوم اهمیت در حسابرسی:
زمان صدور اظهارنظر تعدیل نشده (مقبول):
اگر حسابرس براساس شواهد به این نتیجه برسد که صورت های مالی عاری از تحریف بااهمیت هستند، و یا تحریف های کشف شده به تنهایی یا در مجموع پایین تر از سطح اهمیت تعیین شده باشند، در این صورت حسابرس اظهارنظر مقبول صادر می کند:
به نظر اين مؤسسه، صورتهاي مالي ياد شده، وضعيت مالي شركت x را در تاريخ … و عملكرد مالي و جريانهاي نقدي آن را براي سال مالي منتهي به … ، از تمام جنبه هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، به نحو مطلوب نشان مي دهد.
زمان صدور اظهارنظر مشروط:
اگر حسابرس به این نتیجه برسد که تحریف ها به تنهایی یا در مجموع نسبت به صورت های مالی با اهمیت است ولی فراگیر نیست، و یا قادر به کسب شواهد نباشد و به این نتیجه برسد که آثار تحریف های کشف نشده بر صورتهای مالی با اهمیت است ولی فراگیر نیست؛ اظهارنظر مشروط صادر می نماید.
اظهار نظر مشروط:
به نظر اين مؤسسه، به استثناي آثار احتمالی مورد مندرج در بند مباني اظهار نظر مشروط، صورتهاي مالی ياد شده، وضعیت مالی شركت را در تاریخ … و عملکرد مالی و جر يانهاي نقدي آن را برای سال مالی منتهي به تاريخ مزبور، از تمام جنبه هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، به نحو مطلوب نشان مي دهد.
زمان صدور اظهارنظر مردود:
منظور از اظهارنظر مردود، اظهارنظری است که حسابرس، بر اساس شواد و قراین و مدارک و مستنداتی که در اختیار دارد، به این درک برسد که به قدری اطلاعات، مجهول و داده ها تحریف شده است که تاثیر با اهمیت و فراگیری در ارزشیابی او از صورت های مالی داشته و او قادر به ارزشیابی و تحلیل نیست. در این حالت، گزارش حسابرسی به صورت مردود ارائه می شود.
معمولا زمانی اظهارنظر مردود ارائه می شود که تحریف داده ها، مطلوبیت کلی صورت مالی را مخدوش کند.
اظهار نظر مردود:
به نظر اين مؤسسه، به دليل اساسي بودن آثار موضوع مندرج در بند مبانی اظهار نظر مردود، صورتهای مالی یاد شده، وضعیت مالی شرکت x را در تاریخ … و عملكرد مالي و جريانهاي نقدی شركت را برای سال مالي منتهي به … ، از تمام جنبه هاي با اهمیت، طبق استانداردهاي حسابداري، به نحو مطلوب نشان نمي دهد.
زمان صدور عدم اظهارنظر:
از جمله اظهارنظر های حسابرسی، گزارش عدم اظهار نظر است. زمانی گزارش حسابرس، عدم اظهار نظر است که یا با محدودیت رسیدگی مواجه شود یا این که در صورت های مالی، ابهام فراگیر در مطلوبیت کلی صورت مالی مشاهده کند و آثار این ابهامات به قدری باشد، حسابرس قادر به بررسی صورت های مالی و اظهارنظر درست درباره آن ها طبق استانداردهای حسابداری نباشد.
در گزارش عدم اظهارنظر، حسابرسان، هیچ اظهارنظری نمی کنند. بنابراین هر وقت مشاهده کردید که حسابرس، عدم اظهار نظر اعلام کرده است، بند اظهارنظر حسابرس با جمله: «به نظر این موسسه» آغاز نمی‌شود.
عدم اظهارنظر:
به دليل اساسي بودن آثار احتمالي موضوعات توصيف شده در بند مباني عدم اظهارنظر، اين مؤسسه نتوانسته است شواهد حسابرسي كافي و مناسب براي اظهارنظر را كسب كند و در نتيجه، اظهارنظر نسبت به صورتهاي مالي ياد شده، امكانپذير نيست.
نکته مهم: اینکه بر اثر چه موضوعی چه اظهارنظری صادر شود، بیشتر از همه چیز متاثر از قضاوت حسابرس است. مثلا ممکن است گزارش یک شرکت بر اثر بند محدودیت در رسیدگی مشروط شده و همین بند در گزارش شرکت دیگری به عدم اظهارنظر حسابرس بیانجامد.
تاثیر نوع گزارش حسابرسی بر شرکت و ارکان راهبری:
از این رو مدیریت سعی در هر چه بهتر بودن گزارش حسابرس دارد. اگر واحد تجاری قصد شرکت در مناقصه دولتی داشته باشد معمولا یکی از الزامات آن ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده است. در صورت وجود نکات عمده تحریف یا ابهام در گزارش حسابرسی ممکن است بر تصمیم گیری واحد دولتی اثرگذار باشد.
پیشنهاد میشود ادامه این مطلب را در مقاله نحوه استفاده از گزارش حسابرس در امور حسابداری (قسمت سوم) مطالعه کنید
