در شرکت های تضامنی علاوه بر حساب سرمایه شرکاء حساب های دیگری نیز وجود دارد. علت وجود این حساب ها منع قانونی در تغییر حساب سرمایه شرکاء است که براساس قانون، هر تغییری در حساب سرمایه شرکاء بایستی در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد و همچنین در روزنامه رسمی آگهی شود.
شرکت های تضامنی علاوه بر حساب سرمایه شرکا دارای حساب های دیگری نیز می باشند. علت تفکیک این نوع حساب ها منع قانونی تغییر حساب سرمایه شرکا می باشد و عمدتا عملیات جاری یک شرکت تضامنی در حساب های زیر منعکس می شود:
- حساب سرمایه شرکا
- حساب جاری شرکا
- حساب برداشت شرکا
- حساب وام شرکا
- حساب اندوخته عمومی
حساب سرمایه شرکا:
به منظور ثبت سرمایه شرکا در دفاتر شرکت تضامنی دو روش وجود دارد:
روش ثابت:
حساب سرمایه شرکا در این روش معادل مبلغ درج شده در اساسنامه و مبلغ سرمایه‌گذاری شده توسط شرکا بستانکار خواهد شد. به دلیل اینکه در قانون تجارت هرگونه تغییرات در سرمایه دارای منع قانونی بوده و باید در اداره ثبت به تأیید و ثبت قانونی برسد حساب سرمایه شرکا باید به صورت مبلغی مشخص و ثابت در دفاتر قانونی سازمان ثبت و نگهداری خواهد شد. حال ممکن است تغییراتی به دلیل برداشت شرکا و یا سود و زیان در سرمایه شرکت ایجاد شود که باید در سایر حساب‌های موجود که به همین هدف ایجاد شده‌اند ثبت شوند.
نکته: این روش در کشورمان کاربرد وسیع تری دارد.
روش متغیر:
در این روش حساب سرمایه شرکا تنها شامل رقم ثابت مندرج در شرکت نامه نبوده و هر گونه برداشت اعم از نقدی و غیر نقدی، سهم سود و زیان، پاداش شرکا، حق الزحمه هر یک از شرکا در این حساب منظور می شود.
در برخی از کشور ها به علت این که شرکت تضامنی به صورت توافقی می باشد و در اداره ثبت شرکت ها به ثبت نمی رسد این روش کاربرد دارد. در ایران چون شرکت تضامنی باید در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد، لذا حساب سرمایه شرکا به روش ثابت نگه داری می شود.
حساب جاری شرکا:
زمانی تغییرات سرمایه شرکا منع قانونی داشته باشد (در روش ثابت)، جهت انجام برخی از مبادلات مالی فی مابین شرکا و شرکت، برای هر یک از شرکا حساب جاری جداگانه ای نگهداری می شود. برداشت سهم و زیان هر کدام از شرکا، در بخش بدهکار حساب جاری وی و سهم بهره سرمایه، سهم سود، حقوق و کمیسیون هر کدان از شرکا در بستانکار حساب جاری او ثبت می شود.
این نوع حساب، حسابی دائمی بوده و مانده آن از سالی به سال دیگر انتقال و محل نمایش آن در ترازنامه، میان بدهی ها و سرمایه شرکا است. به همین دلیل برای هر کدام از شرکا شرکت تضامنی در دفاتر حساب جداگانه ای تحت عنوان حساب جاری شرکا افتتاح می شود. بنابراین هر گونه برداشت، سهم سود و زیان، پاداش، بهره سرمایه هر کدام از شرکا و حقوق شرکا در این حساب منظور می شود.
چنان چه مانده این حساب بستانکار باشد شرکا قادرند از این حساب برداشت نمایند. اغلب حساب جاری شرکا به دلایل زیر در شرکت های تضامنی تشکیل می شود:
از آنجایی که عملیات مالی هر شریک با شرکت از حساب سرمایه او مجزا و جداشده است در نتیجه از حساب جاری شرکا به کار گرفته می شود. سهم سود شرکا در حساب جاری شرکا عرصه می شود و این سود به هر یک از شرکا تعلق دارد و در هر زمان که مایل باشند قادرند از حساب جاری خود برداشت کنند. با توجه به مسئولیت نامحدود شرکا در برابر طلبکاران لذا سرمایه شرکت وثیقه طلب بستکاران است.
یکی از ارکان اصلی شرکت تضامنی، سرمایه شرکت به شمار می رود. بنابراین در این صورت نمی تواند دچار افزایش یا کاهش شود. از آنجایی که از نظر قانون تجارت تغییر در سرمایه شرکا منع قانونی دارد، در نتیجه تغییرات شرکا بایستی در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد.
پیشنهاد می‌شود مقاله مجوز شرکتها را مطالعه کنید
حساب برداشت شرکا:
حساب برداشت حسابی است که به نام هر یک از شرکا در دفاتر افتتاح و برداشت شخصی (نقدی یا غیرنقدی) هر شریک در طی دوره مالی در بدهکار این حساب ثبت می شود.
این حساب یک حساب موقت بوده و در پایان دوره مالی، مانده آن به حساب جاری هر شریک منتقل می شود. میزان حداکثر حق برداشت هر شریک در شرکت نامه قابل پیش بینی می باشد.
چون برداشت شخصی هر شریک به منزله دریافت وام از شرکت است، لذا ممکن است نسبت به برداشت شرکا بهره ای در شرکت نامه در نظر گرفته شود.
مانده این حساب بدهکار بوده و در پایان دوره مالی چنان چه ثبت حساب سرمایه شرکا از روش ثابت استفاده شود و به حساب جاری شرکا و در صورتی که ثبت حساب سرمایه شرکا به روش متغیر باشد، به حساب سرمایه شرکا بسته می شود.
حساب وام شرکاء:
از آنجایی که افزایش سرمایه در شرکت های تضامنی براساس قانون منحصر به فرد صورت می گیرد و ممکن است تمام شرکا با افزایش سرمایه موافقت نکنند. بنابراین در زمانی که شرکا با کمبود نقدینگی روبه رو هستند می توانند وجوه نقد مورد نیاز شرکت توسط یکی از شرکا تامین شود.
در چنین زمانی شرکا به شرکت وام می دهند و هر ساله مبلغی به عنوان بهره از شرکت دریافت می کنند و نرخ بهره وام براساس توافق شرکا شرکت تضامنی مشخص می شود. این حساب یکی از حساب های پرداهتنی شرکت است. بهره ای که به وام تعلق می گیرد، در حساب وام شریک ثبت نمی شود. بلکه در حساب جداگانه و یا به حساب جاری آن شرکت منظور می شود. مبلغ بهره ای که شرکت بابت وام اعطایی به شرکت دریافت می کنند در حساب جاری شرکا ثبت می شود. بنابراین هزینه بهره پرداختی از طریق شرکت به خلاصه سود و زیان انتقال داده می شود.
حساب اندوخته عمومی:
در شرکت های تضامنی ممکن است هر ساله بخشی از سود سال جاری را به عنوان اندوخته عمومی ذخیره نمایند. در هنگام منظور نمودن اندوخته عمومی، حساب تقسیم سود بدهکار و حساب اندوخته عمومی بستانکار می گردد.
لازم به ذکر است که در هنگام خروج شریک و با ورود شریک جدید این اندوخته باید بین شرکا ذینفع تسهیم شود.
برگرفته از کتاب: حسابداری شرکت ها
مولفین: دکتر اسفندیار دشمن زیاری
حیدر فروغ نژاد
غلامرضا صفارزاده
ناشر: موسسه کتاب مهربان نشر
