شرکت نسبی یکی دیگر از انواع شرکت‌های تجاری بوده که موضوع آن نیز مربوط به امور تجاری است. احتمال می‌دهیم که کمتر اسم شرکت نسبی به گوشتان خورده باشد، زیرا شرکت سهامی خاص و شرکت با مسئولیت محدود از طرفداران بیشتری برخوردارند. اگر با شرکت نسبی آشنایی پیدا کنید ممکن است به این نتیجه برسید که این نوع شرکت به درد کسب و کارتان می‌خورد. ما در این مقاله می‌خواهیم به موضوع شرکت نسبی بپردازیم و ببینیم که این نوع شرکت اساسا چه هویتی دارد و شرایط و مدارک مورد نیاز برای ثبت آن به چه صورت است، بنابراین با ما همراه باشید.
شرکت نسبی چیست؟
یکی از انواع شرکت‌های تجاری، شرکت نسبی است. مواد قانون 183 تا 189 قانون تجارت به موضوع شرکت نسبی پرداخته است. تعریف شرکت نسبی در قانون تجارت شده به این صورت که بر اساس ماده 183 قانون تجارت «شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوصی بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته».
نام شرکت نسبی در واقع از میزان مسئولیت هر یک از اعضا به میزان سرمایه‌شان گرفته شده است، به این صورت که اگر شرکت نسبی منحل شود هر یک شرکا به نسبت سرمایه خود در مقابل کل بدهی‌های شرکت مسئولیت مدنی دارند.
به طور مثال اگر شخصی معادل 10 درصد از سرمایه شرکت را تامین کرده باشد در مقابل بدهی و قروض شرکت نیز مسئول 10 درصد آن است، مثلا اگر کلی بدهی شرکت معادل 100 میلیون تومان باشد فرد مربوطه در برابر 10 درصد کلی بدهی شرکت یعنی 10 میلیون تومان مسئولیت دارد و باید آن را پرداخت کند.
شرکت نسبی را می‌توان همانند شرکت تضامنی در نظر گرفت با این تفاوت که در شرکت تضامنی، اعضای شرکت به طور تضامنی در برابر بدهی‌های شرکت مسئولیت داشتند اما در شرکت نسبی به نسبت سرمایه آورده مسئول تادیه قروض است.
بر اساس ماده 186 قانون تجارت «اگر دارایی شرکت نسبی برای تأدیه تمام قروض شرکت کافی نباشد هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه که در شرکت داشته مسئول تأدیه قروض شرکت است».
شرکت نسبی و شرکت تضامنی را می‌توان انواع شرکت‌های شخصی به شمار آورد به این دلیل که شخصیت شرکا نقش عمده‌ای در ماهیت شرکت دارد. اگر فردی بخواهد به شرکای این شرکت اضافه شود حتما باید کلیه شرکا رضایت خود را اعلام کنند. شرکت نسبی تنها در ایران به رسمیت شناخته می‌شود و در کشورهای اروپایی و خارجی، شرکتی با این عنوان وجود ندارد.
پیشنهاد می شود بخوانید: آموزش ثبت تغییرات شرکت در سامانه
قوانین شرکت نسبی چیست؟
1- تعداد افراد مورد نیاز
طبق ماده 183 قانون تجارت، حداقل فرد مورد نیاز برای تشکیل شرکت نسبی دو نفر است.
2- میزان مسئولیت شرکا
همانطور که گفتیم، مسئولیت شرکا در برابر بدهی‌های شرکت به میزان سرمایه‌شان در شرکت است. نکته قابل توجه در شرکت نسبی این است اگر دارایی‌های شرکت کفاف ندهد، بدهکاران می‌توانند برای دریافت بدهی خود سراغ اموال شخصی شرکا بروند.
به این صورت که به ترتیب بر اساس ماده 186 و 187 قانون تجارت «اگر دارایی شرکت نسبی برای تادیه تمام قروض شرکت کافی نباشد هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه که در شرکت داشته مسئول تادیه قروض شرکت است» و همچنین «مادام که شرکت نسبی منحل نشده مطالبه قروض آن باید از خود شرکت به عمل آید فقط پس از انحلال طلبکاران می‌توانند با رعایت ماده فوق به فرد فرد شرکاء مراجعه کنند».
برای اینکه مشخص شود دارایی شرکت کفاف بدهی‌های آن را نمی‌دهد در اولین قدم باید شرکت منحل و تمام دارایی‌های آن نقد شود و به بدهکاران پرداخت شود. در صورتی که همچنان طلبی باقی بماند که وصل نشده باشد، طلبکاران شرکت این حق را دارند که علیه تک تک شرکا در دادگاه اقامه دعوی کنند.
3- موضوع شرکت نسبی
موضوع شرکت نسبی باید امور تجاری باشد و این یعنی نمی‌تواند شامل معاملات اموال غیرمنقول مانند ساختمان و زمین باشد. زیرا معاملات اموال غیرمنقول تجاری محسوب نمی‌شود.
4- اسم شرکت نسبی
بر اساس ماده 184 قانون تجارت «در اسم شرکت نسبی عبارت (شرکت نسبی) و لااقل اسم یک نفر از شرکاء باید ذکر شود - در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکاء نباشد بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده عبارتی از قبیل (و شرکاء) (و برادران) ضروری است».
بنابراین بر اساس این قانون می‌توان گفت که در اسم شرکت می‌توان اسم کلیه شرکا را ذکر کرد، در غیر این صورت بعد از ذکر نام‌های انتخابی، حتما باید عبارت «و شرکا» یا «و برادران» ذکر شود.
5- تشکیل شرکت و سرمایه آن
بر اساس ماده 118 قانون تجارت که در شرکت‌های تضامنی و نسبی حتما باید رعایت شود «شرکت نسبی وقتی تشکیل می‌شود که تمام سرمایه نقدی تادیه و سهم‌الشرکه غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد». همچنین در قانون هیچ اشاره‌ای به این موضوع که حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل شرکت نسبی چقدر است نشده است.
6- منافع شرکت
منافع در شرکت نسبی همانند مسئولیت شرکا در مقابل ضرر و بدهی‌های شرکت به میزان نسبت سرمایه بین آنها تقسیم می‌شود.
بر اساس ماده 119 قانون تجارت که در شرکت‌های تضامنی و نسبی حتما باید رعایت شود « در شرکت نسبی منافع به نسبت سهم‌الشرکه بین شرکاء تقسیم می‌شود مگر آنکه شرکتنامه غیر از این ترتیب را مقرر داشته باشد.».
7- انتقال سهم به دیگری
بر اساس ماده 123 قانون تجارت «در شرکت نسبی هیچ یک از شرکاء نمی‌تواند سهم خود را به دیگری منتقل کند مگر به رضایت تمام شرکاء».
8- اداره شرکت
عموما در شرکت نسبی، اداره شرکت توسط خود شرکا صورت می‌گیرد اما این امکان نیز وجود دارد که یک یا چند مدیر خارج از شرکا برای اداره شرکت انتخاب شود.
بر اساس ماده 120 قانون تجارت شرکا باید لااقل یک نفر از میان خود یا از خارج به سمت مدیری معین نمایند که حدود اختیارات آن در اساسنامه شرکت تعیین می‌شود.
شرایط لازم برای ثبت شرکت نسبی چیست؟
در مطالب بالا به شرایط شرکت‌های نسبی اشاره کردیم که در اینجا نیز به طور مختصر به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
- وجود حداقل دو نفر
- ذکر نام حداقل یک شریک و عبارت نسبی در اسم شرکت
- پرداخت کل سرمایه نقدی و تقویم و تسلیم سرمایه غیرنقدی
مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت نسبی
بر اساس ماده 95 قانون تجارت، زمانی یک شرکت را تاسیس شده می‌توان قلمداد کرد که آن شرکت به ثبت رسیده باشد.
برای ثبت شرکت نسبی برخی مدارک موردنیاز است که در ادامه آنها ذکر می‌کنیم:
- تهیه و ارایه دو نسخه تکمیل شده از شرکتنامه
- تهیه و ارایه دو نسخه تکمیل شده از تقاضانامه
- تهیه و ارایه دو نسخه تکمیل شده از اساسنامه
- ارایه وکالت‌نامه در صورتی که ثبت شرکت توسط وکیل انجام می‌شود
- تکمیل فرم تعیین نام
- ارایه مجوز از نهادها ومراجع مربوطه در صورتی که موضوع فعالیت شرکت نیاز به اخذ مجوز داشته باشد
- ارایه گوهی عدم سوپیشینه کلیه مدیران شرکت
- کپی برابر با اصل شناسنامه و کارت ملی (مدارک احراز هویت) کلیه شرکا، مدیران و هیات نظارت (در صورتی که تعداد شرکا بیش از 12 نفر باشد)
- ارایه دو نسخه صورتجلسه از مجمع عمومی موسسین و دو نسخه صورت جلسه هیات مدیره
مطالعه بیشتر: هزینه ثبت شرکت را اینجا بخوانید
نحوه ثبت شرکت نسبی چگونه است؟
پس از فراهم کردن مدارک مورد نیاز که در بخش قبل به آن پرداختیم مراحل ثبت قانونی شرکت نسبی به این صورت است:
1- فراهم کردن کلیه مدارک لازم
کلیه مدارک ذکر شده در بخش قبل را فراهم کنید و توجه داشته باشید که در صورت نقص مدارک، روند ثبت شرکت دچار وقفه خواهد شد.
2- انتخاب نام شرکت نسبی
با توجه به قوانینی که در مورد اسم شرکت باید رعایت شود 5 اسم پیشنهادی به ترتیب الویت برای شرکت انتخاب کنید.
3- ثبت اطلاعات در سامانه اداره ثبت شرکتها
پس از فراهم کردن مدارک و همچنین انتخاب نام‌های پیشنهاد برای شرکت به سایت irsherkat.ssaa.ir مراجعه کرده و باید قسمت «پذیرش درخواست تاسیس شخصیت حقوقی» را انتخاب کرده و بر روی گزینه شرکت نسبی کلیک کنید.
با انتخاب گزینه شرکت نسبی به صفحه جدیدی ورود پیدا می‌کنید که باید اطلاعات خواسته شده را در آن ثبت کنید. پس از تکمیل کادرهای خالیمنتظر تایید یا عدم تایید اطلاعات ثبت شده باشید که از سوی اداره ثبت شرکتها به شما اطلاع داده می‌شود. اگر در مدارک یا اطلاعات ثبت شده نقصی وجود داشته باشد جهت رفع آنها به شما اطلاع داشته می‌شود. در همین راستا، سامانه بر اساس اولویت یکی از اسم‌های پیشنهادتان برای شرکت را انتخاب می‌کند.
4- ارسال مدارک
اگر اطلاعات درج شده در سامانه مورد تایید قرار گرفت از تمام صفحات آن دو نسخه پرینت که به امضای کلیه اعضای شرکت رسیده باشد تهیه و به همراه تاییدیه نام شرکت، رسید پذیرش اینترنتی، گواهی عدم سوء‌پیشینه و دیگر مدارک مورد نیاز به اداره ثبت شرکتها ارسال کنید. کارشناسان مربوطه در اداره ثبت شرکتها مدارک ارسالی را مورد بررسی قرار می‌دهند و در صورت وجود نقص مدارک به شما اطلاع می‌دهند.
5- صدور ثبت شرکت
اگر مدارک ارسالی نقصی نداشته باشد و به تایید کارشناس اداره برسد، پیش‌نویس آگهی از سوی کارشناس اداره تهیه می‌شود تا آماده ثبت رسمی قرار بگیرد. متقاضی ثبت شرکت نسبی به صورت حضوری باید به اداره ثبت شرکتها مراجعه کند و احراز هویت شود.
6- چاپ آگهی در روزنامه رسمی
پس از تایید احراز هویت متقاضی و دریافت سند رسمی ثبت شرکت نسبی، فرد باید در آدرس https://www.rrk.ir یا روزنامه کثیرالانتشار اقدام به چاپ آگهی کند.
در اینجا مراحل ثبت شرکت نسبی به پایان می‌رسد.
حتما بخوانید: صفر تا صد ثبت شرکت با مسئولیت محدود؛ مراحل، هزینه و شرایط
