حسابرسی بیمه تامین اجتماعی به عهده موسسه حسابرسی تامین اجتماعی است. این موسسه در سال ۱۳۷۲ تاسیس شده است و وابسته به سازمان تامین اجتماعی است. در سایت سازمان تامین اجتماعی موضوع فعالیت موسسه به شرح زیر ذکر شده است:

تامین نیازهای اساسی سازمان تامین اجتماعی اعم از بخشها و واحدهای تابعه در زمینه حسابرسی داخلی، بازرسی و ارائه خدمات مالی و مشاوره مدیریت وهچنین تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی مورد نیاز آنها، شامل امور مالی و حسابداری امور مشاوره مالیاتی، مدیریت و بیمه ای، رسیدگیهای ویژه، طراحی نظامهای اطلاعاتی مدیریت، انجام مطالعات و تحقیقات در امور مالی،‌اقتصادی و سرمایه گذاری، انجام امور انحلال و تصفیه، نظارت بر شرکتها، انجام حسابرسی در امور بیمه ای و غیره.

حسابرسی بیمه تامین اجتماعی 

به طورکلی رسیدگی به اسناد کارفرمایان و دفاتر قانونی شرکت‌هایی که دارای پرونده در تأمین اجتماعی هستند و کد کارگاهی دارند توسط موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی را «حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی» می‌نامند. در این حسابرسی، اسنادمالی کارگاه‌ها که مرتبط با حساب‌های هزینه‌ای هستند مورد بررسی قرار می‌گیرند تا از پرداخت حق بیمه توسط کارفرما مطمئن شوند. حسابرسی بیمه معمولاً در دوره‌های چند ساله انجام می‌گیرد و تمرد از آن طبق قانون مجازاتی را به همراه خواهد داشت.

مراحل حسابرسی بیمه

حسابرسی بیمه از ارسال مدارک اولیه آغاز می‌شود و طی 6 مرحله به صدور نتیجه حسابرسی می‌رسد. در این بخش می‌توانید این موارد را مشاهده نمایید:

• ارسال مدارک اولیه

• ارسال مدارک به تامین اجتماعی

• ارسال حکم حسابرسی

• تکمیل کاربرگ‌ها

• بازرسی از دفاتر قانونی

• صدور نتیجه حسابرسی

مدارک لازم برای حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست؟

بر اساس ماده ۴۷ قانون تامین اجتماعی که مرجع اصلی حسابرسی بیمه تامین اجتماعی به شمار می‌رود. بازرسان موسسه حسابرسی می‌توانند تقریبا کلیه مدارک مالی مجموعه را در حسابرسی تامین اجتماعی مورد بررسی قرار دهند. این مدارک عبارتند از:

• کاربرگ‌های حسابرسی بیمه؛
• صورت حقوق و مزایا؛
• برگه‌های تشخیص و قطعی مالیاتی؛
• صورت‌های مالی؛
• دفاتر قانونی؛
• اسناد مالی؛
• لیست کارکنان فیش‌های پرداخت حق بیمه؛
• اسامی بازنشستگان و احکام بازنشستگی؛
• تراز ۴ ستونی کل و معین و تفصیلی؛
• قراردادها و مفاصا حساب‌های مربوطه.

به طور کلی هر اطلاع مالی دیگری که به هزینه‌کردهای مجموعه مرتبط باشد.

پیش حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست؟

پیش حسابرسی بیمه تامین اجتماعی دقیاقا مشابه حسابرسی بیمه ای می باشد که بصورت غیر رسمی صورت می گیرد. در این پیش حسابرسی تمامی مراحل حسابرسی انجام می گیرد ولی قبل از حسابرسی تامین اجتماعی جهت رسیدگی و جلوگیری از وضع جرایم احتمالی ناشی از حسابرسی صورت می گیرد. هر چند در صورت صدور برگه بدهی باز امکان تعدیل مبالغ جریمه اقدام نمود ولی پیش حسابرسی می تواند تا حدود زیادی از جرایم وارده جلوگیری نماید. شرکت هایی که اقدام به پیش حسابری می کنند با بررسی مدارک و سرفصل ها و مشاوره در زمینه انعقاد قرادادها در ثبت و اعتراض شکایات و شرکت در جلسات هیئت ها می توانند سازمان ها را همراهی نمایند. 

آشنایی با ماده 28 و 38 قانون تأمین اجتماعی و نقش آن در حسابرسی بیمه

دو ماده 28 و 38 قانون تأمین اجتماعی در واقع اساس کار حسابرسی بیمه را مشخص می‌کنند. بر اساس ماده 28 قانون تأمین اجتماعی که منابع در آمد سازمان را مشخص می‌کند، حق بیمه به میزان ‌سی درصد مزد یا حقوق است که هفت درصد آن به عهده ‌بیمه شده و بیست درصد به عهده کارفرما و سه درصد به وسیله ‌دولت تأمین خواهد شد. درحال حاضر حق بیمه سهم کارفرما با احتساب بیمه بیکاری به بیست و سه درصد افزایش یافته است.

از طرفی، ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی؛ کلیه کارفرمایان و پیمانکاران تحت عضویت سازمان تأمین اجتماعی را مکلف می‌سازد که علاوه بر بیمه کردن کارکنان خود، نسبت به بیمه نمودن نیروهای مربوط به پروژه‌های مناقصه‌ای و قراردادی نیز اقدامات لازم را انجام دهند. به این ترتیب موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی با استناد به این دو ماده قانونی باید از پرداخت حق بیمه توسط کارفرمایان مطمئن شود.

مدارک لازم برای حسابرسی بیمه تامین اجتماعی

مدارک لازم برای حسابرسی تامین اجتماعی شامل مدارک آخرین سال مالی ملاک محاسبات و حسابرسی قرار گیرد. مدارک شامل کلیه مدارک مالی می شود که در زیر به جز بیان می کنیم. 
۱-    کاربرگ های حسابرسی بیمه 
۲-    صورت حقوق و مزایا
۳-    برگه های تشخیص و قطعی مالیاتی 
۴-    صورت های مالی 
۵-    دفاتر قانونی 
۶-    اسناد مالی
۷-     لیست کارکنان فیش های پرداخت حق بیمه
۸-     اسامی بازنشستگان و احکام بازنشستگی ایشان،
۹-     تراز ۴ ستونی کل و معین و تفصیلی، 
۱۰-    قراردادها و مفاصا حسابهای مربوطه 
 
و تمامی مدارکی که مرتبط با حسابرسی بیمه می باشد باید جهت حسابرسی آماده کرد. لازم است تمامی مدارک بصورت طبقه بندی شده و کامل در اختیار بازرسان قرار بگیرد. تمامی همکاری لازم را می بایست با بازرسان انجام دهید چرا که در صورت ایجاد ابهام و یا سو تفاهم بار مالی زیادی برای سازمان دارد. 
با توجه به اینکه دوره های ۱۰ ساله برای حسابرسی در نظر گرفته شده است و حجم پروندها و دفاتری که باید مورد بررسی قرار بگیرد، زیاد است و مستلزم زمان طولانی برای رسیدگی به اسناد وجود دارد . در شرکت های دولتی حسابرسی بصورت ده ساله می باشد و بازرسان سازمان  هر ده سال با مراجعه به دفاتر قانونی اقدام به حسابرسی بیمه می کنند. در شرکت های خصوصی این حسابرسی بصورت سالانه انجام می شود.  بنابراین مدارک اخرین سال مالی ملاک قرار می گیرد. در صورتی که شرکت های خصوصی مانند دولتی حسابرسی ده ساله می شدند  ممکن بود در پایان ده سال با عدد بزرگی که پرداخت ان ،  مشکل ایجاد می کند، همراه شوند . لذا اینکه مالیات حقوق و دستمزد و سایر مخارج برای شرکت های خصوصی سنگین می باشد.  با توجه به بخشنامه ای که در سال ۱۳۹۷ با شماره   ۴۴۰/۹۷/۱۰۰۰ به استثنا هایی در این زمینه می پردازد. که در ادامه به آن می پردازیم:
•    در صورتی که اشخاصی ادعای سابقه و یا دستمزد داشته باشند 
•    در خواستهایی که مستند به آراء مراجع قضایی و شبه قضایی و شرکتهای در حال تصفیه از سوی واحدهای اجرایی ارائه می‌گردد
•    در مورادی که مستنداتی دال بر رعایت نشدن مفاد قانونی من جمله ماده ۳۸ که در ان به اعلام نکردن مبلغ واقعی حقوق اشاره شده است. 
در تمامی موارد بالا درخواست بازرسی از دفاتر همراه مستندات با تشخیص مدیر عامل صورت می گیرد. که بررسی مدارک زودتر از موعد مقرر ختم می شود. 

 پیشنهاد میشود مقاله فرآیند حسابرسی تامین اجتماعی از دفاتر قانونی چگونه انجام می‌شود؟ را هم مطالعه کنید

تفاوت‌های حسابرسی تامین اجتماعی و حسابرسی مالیات چیست؟

تفاوت اصلی حسابرسی بیمه تامین اجتماعی با حسابرسی مالیات به این صورت است که در حسابرسی مالیاتی، بازرسی در بخش درآمدهای یک شرکت یا بنگاه اقتصادی صورت می‌گیرد. ولی در حسابرسی تامین اجتماعی، هزینه‌های مرتبط به کار را در نظر می‌گیرند و با بقیه درآمد‌ها و هزینه‌ها کاری ندارند.

بنابراین در حسابرسی بیمه و بازرسی، دفاتر قانونی کلیه اسناد و مدارکی مورد بررسی قرار می‌گیرد که به هزینه‌های شرکت ارتباط دارد. در این حسابرسی‌ها موارد مربوط به استفاده از کار و اشتغال و نیروی انسانی در نظر گرفته می‌شود و حق بیمه آنها دریافت می‌گردد.

وظایف موسسه حسابرسی تامین اجتماعی چیست؟

موسسات حسابرسی با بر عهده داشتن حسابرسی بیمه تامین اجتماعی به عنوان تخصصی ترین موسسه حسابرسی به فعالیت مشغول هستند. که این حسابرسی در کنار ارائه خدمات مشاوره ای بیمه و مالیاتی همراه می باشد. موسسات حسابرسی طبق انچه در بالا مطابق با مفاد قانونی بیان شد، وظیفه بسیار مهم جهت رعایت حقوق بیمه ای افراد شاغل بر عهده دارند که در ادامه به مهمترین ان ها اشاره می کنیم:
۱-    رسیدگی به دفاتر قانونی 
۲-    رسیدگی مدارک مرتبط با لیست بیمه ای و مالیاتی شرکت ها 
۳-    رعایت حقوق بیمه ای کارکنان سازمان ها 
۴-    بررسی قراردادها، پرداخت های کارمزدی و صورتحساب ها 
۵-    اطمینان از اجرا و پیاده سازی قوانین تامین اجتماعی در قراردادها و مناقصات توسط کارفرمایان و پیمانکاران 
در نهایت اصلی ترین هدف این موسسات حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، رعایت عدالت و حمایت از تمامی کارکنان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی می باشد
در خاتمه شرکت حسابداری میزان می تواند شما را در تمامی مراحل فوق از جمع آوری مدارک برای  حسابرسی بیمه تامین اجتماعی تا صدور نتیجه نهایی همراهی کند. امید به اینکه بتوانیم در تمامی مراحل مالی همراه شما باشیم. 

حسابرسی بیمه تامین اجتماعی توسط چه کسی انجام می‌شود؟

سازمان تامین اجتماعی حسابرسی بیمه را به موسسه حسابرسی تامین اجتماعی واگذار کرده است. این موسسه بر مبنای بخشنامه‌های جدید درآمد با شماره‌های 11، 1/11، 2/11 و 3/11 (موجود در سایت تامین اجتماعی) نسبت به انجام عملیات حسابرسی اقدام و اطلاعات لازم جهت تعیین بدهی کارفرما را به شعبه بیمه مربوطه ارسال می‌کند. برابر قانون کارفرمایان مکلفند دفاتر و مدارک لازم را در اختیار بازرس سازمان قرار دهند. بازرسان سازمان می‌توانند از تمام یا قسمتی از دفاتر و مدارک مذکور رونوشت یا عکس تهیه و برای کسب اطلاعات لازم به هر یک از رؤسا و کارگران کارگاه مراجعه نمایند.

نکته: عملیات بازرسی از دفاتر قانونی، همواره در محل شرکت انجام نمی‌شود؛ بلکه گاهی با اخذ اسناد و مدارک شرکت و در محل موسسه حسابرسی صورت می‌گیرد.

جرائم عدم همکاری با ماموران حسابرسی تامین اجتماعی چیست

در صورت عدم همکاری کارفرما در هر یک از مراحل حسابرسی بیمه، جریمه‌ای به وی تعلق می‌گیرد. این جرائم عبارتند از:

• عدم تسلیم مدارک به حسابرس: هرگاه کارفرما یا نماینده او

1- از انجام اقدامات بازرسی جلوگیری نمایند

2- از ارائه دفاتر و مدارک یا رونوشت اطلاعات خودداری کنند

3- به حسابرس اجازه تهیه عکس‌های مورد نیاز از اطلاعات (در صورت لزوم) را ندهند؛ یا از ارائه عکس‌های مورد نیاز به وی خودداری نمایند

مشمول جریمه نقدی خواهد شد. (ماده 102 قانون تامین اجتماعی)

• عدم ارسال و پرداخت حق بیمه: هرگاه کارفرما

1- در تمام یا برخی از ماه‌های سال مالی صورت مزد و حقوق و حق بیمه کارکنان خود را به سازمان ارسال نکرده باشد

2- مطابق با قانون حق بیمه کارکنان یا پیمانکاران خود را پرداخت نکند

میزان مطالبات بیمه‌ای به صورت علی‌الراس تعیین و از کارفرما مطالبه و وصول می‌شود. (ماده 40 قانون تامین اجتماعی)

• عدم پرداخت بدهی در زمان مقرر: کارفرما برای پرداخت بدهی تعیین شده از سوی سازمان تامین اجتماعی یک ماه مهلت دارد؛ در صورت عدم پرداخت بدهی پس از این مدت، جریمه‌ای به میزان 2% بابت هر ماه دیرکرد به وی تعلق می‌گیرد.

نکته: در صورتی که کارفرما قبل از صدور اجراییه نسبت به پرداخت بدهی اقدام نماید مشمول 40% تخفیف در جریمه‌ها می‌شود.

مفاصا حساب تامین اجتماعی چیست؟

بر اساس قوانین تامین اجتماعی (ماده 37 و 38)، تسویه‌حساب نهایی تعهدات پیمانکاران در قبال سازمان تامین اجتماعی، مفاصا حساب نامیده می‌شود؛ بدهی مفاصا حساب به میزان مبلغ ناخالص کارکرد قرارداد پیمانکاری می‌باشد.

مراحل اعتراض به حسابرسی بیمه تامین اجتماعی

در مورادی که کارفرما از صدور نتیجه حسابرسی رضایت نداشته باشد مراتب اعتراض خود را می تواند طی مراحل زیر بپیماید.

1.  اعتراض توسط کارفرما 
2. تعیین تاریخ توسط سازمان 
3. رسیدگی هیئت بدوی 
4. رسیدگی هیئت تجدید نظر
5. پذیرش یا اعتراض
6. ابلاغ رای هیئت 
7. صدور رای نهایی 
8.  ارجاع به دیوان عدالت کاری

همانطور که در بالا به آن اشاره شد شرکت ها و موسساتی هستند که در زمینه اعتراض به رای حسابرسی به شما مشاوره می دهند و می توانند در هیئت ها همراه شما باشند. 

 پیشنهاد میشود مقاله حسابرسی تامین اجتماعی از دفاتر قانونی چگونه انجام می‌شود؟+ مثال را هم مطالعه کنید

راهکار مدیریت هزینه‌های مفاصا حساب

به این ترتیب حسابداران شرکت با محاسبه تقریبی بدهی، بر اساس گزارش بیمه، قادر به مدیریت هزینه‌های مجموعه خواهند بود. با مطالعه مثال زیر با روش محاسبه این برآورد تقریبی آشنا خواهید شد.

مثال

جدول زیر از گزارش بازرسی دفاتر قانونی و مدارک شرکت بهار استخراج شده است.

همان‌گونه که در جدول مشاهده می‌کنید لیستی که به سازمان ارائه نشده شامل 3 بخش است؛ حقوق و مزایا، قرارداد دستمزدی و قرارداد دستمزدی و مصالح. مطابق بخشنامه 11/3 تامین اجتماعی، به هر یک از موارد یاد شده ضریبی جهت برآورد بدهی بیمه تعلق می‌گیرد.

بر اساس ضرایب فوق، بدهی شرکت بهار  به صورت زیر برآورد می‌شود:

3,000,000 = 30% * 10,000,000

9,500,233 = 16.67% * 56,990,000

17,045,980 = 7.78% * 219,100,000

مبلغ بدهی بیمه بابت گزارش حسابرسی         29,546,213 =3,000,000 +9,500,233 +17,045,980

این مبلغ با بدهی برآوردی سازمان تامین اجتماعی در اعلامیه مطابقت دارد.

چه هزینه‌هایی مشمول کسر حق بیمه تامین اجتماعی هستند؟

کلیه وجوه پرداختی به افراد بابت انجام فعالیت‌های اقتصادی مجموعه، مشمول کسر حق بیمه می‌باشد؛ با این شرط که این پرداخت‌ها رسما در فیش حقوقی کارکنان ثبت شود. این وجوه به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

• وجوه پرداختی به اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد مفاصا حساب تامین اجتماعی بر حسب ماهیت کار و خدمات ارائه شده؛ مشروط بر اینکه بابت اجرای قراردادهای مقاطعه‌کاری (پیمانکاری) موضوع ماده 38 قانون باشد.
• وجوه مذکور در قراردادهای کار؛ قراردادی که موضوع عملیات آن توسط شخص مجری به تنهایی انجام پذیرفته و دارای تبعیت دستوری باشد.
• قراردادهای مقاطعه‌کاری که فاقد مشخصات گزینه فوق بوده و موضوع عملیات منحصرا توسط شخص و به تنهایی انجام گرفته باشد.

پیشنهاد میشود مقاله اعتراض به حسابرسی بیمه را هم مطالعه کنید 

چه هزینه‌هایی مشمول کسر حق بیمه نیست؟

بر اساس بخشنامه 11/3، کلیه وجوه پرداختی به کارکنان به استثناء موارد ذیل مشمول کسر حقاست:

• بازخرید ایام مرخصی (در حدود مقرر در ماده 64 قانون کار)
• هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریت، مشروط به ارائه مستندات و مدارک مثبته
• کمک هزینه عائله‌مندی (حق اولاد) حداکثر تا میزان قابل پرداخت مطابق ماده 86 قانون
• حق همسر به کارکنان در موسسات مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت و جایگزین آن‌ها
• عیدی و پاداش پایان سال مطابق قانون کار
• پاداش افزایش تولید
• پاداش نهضت سوادآموزی
• کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری
• حق شیر و حق تضمین (کسر صندوق)
• خسارات اخراج و مزایای پایان کار (حق سنوات)
• شاغلین تحت پوشش سایر صندوق‌های بیمه و بازنشستگی دولتی (در صورت ارائه مستندات و مدارک مثبته)