ادغام شرکت ها به این معنی است که دو یا چند شرکت در یک شرکت دیگر ادغام شود یا اینکه با ترکیب شدن با هم یک شرکت جدید ایجاد نمایند . نحوه ادغام شرکت ها به این صورت است که باید در جلسه مجمع عمومی فوق العاده تصویب شده و سایر مراحل قانونی آن ، از جمله تحویل مدارک لازم به ثبت شرکت ها و اداره امور مالیاتی انجام شود . در ادامه به بررسی این مقاله می پردازیم
ادغام شرکت ها و ترکیب اشخاص حقوقی
مفهوم ادغام شرکت ها از لحاظ مقررات مالیاتی به دو صورت ذیل میباشد:
الف- انتقال داراییها و بدهیهای یک یا چند شرکت به یک شرکت دیگر که از این پس شرکت موجود نامیده میشود، به طوری که شرکتهای ادغام شونده منحل میشوند، لیکن شرکت موجود نام و هویت خود را حفظ کرده و دارایی و بدهی آن به میزان جمع دارایی و بدهی شرکتهای ادغام شونده افزایش مییابد.
ب- انتقال داراییها و بدهیهای یک یا چند شرکت به شرکت ج دید، به طوری که شرکتهای ادغام شونده منحل شده و میزان دارایی و بدهی شرکت جدید معادل جمع داراییها و بدهیهای شرکتهای ادغام شونده خواهد بود.
نکات مالیاتی طبق ماده 111
طبق ماده (111) قانون مالیاتهای مستقیم ، شرکت هایی که با تاسیس شرکت جدید یا حفظ شخصیت حقوقی یک شرکت ، در هم ادغام یا ترکیب می شوند از لحاظ مالیاتی مشمول رعایت 7 نکته و اصل می باشند :
- تاسیس شرکت جدید یا افزایش سرمایه شرکت موجود تا سقف مجموع سرمایه های ثبت شده شرکتهای ادغام یا ترکیب شده ، از پرداخت دو در هزار حق تمبر موضوع ماده (48) این قانون معاف است .
- انتقال دارایی های شرکت های ادغام یا تر کیب شده به شرکت جدید یا شرکت موجود ، حسب مورد به ارزش دفتری ، مشمول مالیات مقرر در این قانون نخواهند بود .
- عملیات شرکتهای ادغام یا ترکیب شده در شرکت جدید یا شرکت موجود ، مشمول مالیات دوره انحلال موضوع بخش مالیات بر درآمد این قانون نخواهد بود .
- استهلاک دارایی های منتقل شده به شرکت جدید یا شرکت موجود ، باید بر اساس روال قبل از ادغام یا ترکیب ادامه یابد .
- هرگاه در نتیجه ادغام یا ترکیب ، درآمدی به هر یک از سهامداران در شرکت های ادغام یا ترکیب شده تعلق گیرد ، طبق مقررات مربوط مشمول مالیات خواهد بود .
- کلیه تعهدات و تکالیف مالیاتی شرکت های ادغام یا ترکیب شده ، به عهده شرکت جدید یا موجود حسب مورد می باشد.
- آیین نامه اجرای این ماده حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این اصلاحیه به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی و صنایع و معادن به تصویب هیات وزیران خواده رسید.
پیشنهاد می شود مقاله شرکت هایی که برای ثبت شدن مجوز میخواهند را هم مطالعه کنید
آیین نامه اجرایی اصل 7 ماده 111 ق.م.م
هیات وزیران طی شماره 27243/ت31042 ه- مورخ 8/9/1383 آیین نامه اجرایی موضوع فوق از ماده 111 را به شرح ذیل تصویب نمود :
ماده1– مفهوم ادغام شرکت ها از لحاظ مقررات مالیاتی به دو صورت ذیل می باشند
تبصره : ادغام شرکت ها به یکی از دو طریق مندرج در این ماده مشروط به آن است که مجوز قانونی آن تحصیل شده باشد .
ماده 2 – در صورت انتقال دارایی ها با بیش از قیمت دفتری به شرکت موجود یا شرکت جدید مازاد مشمول پرداخت مالیات می باشد.
ماده 3 – آخرین مدیران شرکت های ادغام یا ترکیب شونده ، مکلف اند ظرف یک ماه پس از اتخاذ تصمیم نهایی برای ادغام یا ترکیبی ، رونوشت صورتجلسات نهایی و فهرست اسامی شرکاء یا سهامداران و میزان سهم الشرکه یا سهام آنان و صورت داریی ها و بدهی ها را همراه گزارش یکی از اعضای جامعه حسابداران رسمی راجع به تعیین قیمت روز سهام یا سهم الشرکه در تاریخ مزبور به اداره دارایی مربوط تسلیم نمایند .
ماده4– تاریخ ادغام شرکت ها از نظر این آیین نامه ، تاریخ ثبت دارایی ها و بدهی های شرکت ادغام یا ترکیب شونده در دفاتر قانونی شرکت موجود و یا تاریخ ثبت شرکت جدید در اداره ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری می باشد.
ماده 5– مدیران شرکت موجود یا شرکت جدید مکلف اند ظرف یک ماه از تاریخ ادغام شرکت ها ، مستندات مربوط به تغییرات حاصل از ادغام یا ترکیب در شرکت موجود و یا ثبت شرکت جدید در اداره ثبت شرکتها و فهرست خلاصه انتقالات انجام شده ( شامل دارایی ها و بدهی ها ) و فهرست تعداد سهام یا میزان سهم الشرکه که در قبل از نقل و انتقال داریی ها و بدهی ها به هر یک از سهامداران یا شرکای شرکت های ادغام شونده تخصیص می یابد را همراه گزارش یکی از اعضای جامعه حسابداران رسمی راجع به تعیین بهای روز سهما یا سهم الشرکه شرکت موجود یا شرکت جدید به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند .
تبصره : اداره امور مالیاتی مکلف است پس از دریافت مدارک موضوع این ماده ، رونوشت مدارک یادشده را حسب مورد به ادارات امور مالیاتی مربوط به ادغام شرکت ها یا ترکیب شونده جهت اقدامات قانونی مووضع ماده 111 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم ارسال نمایند .
ماده6– مطابق مقررات اصل پنجم ماده 111 اصلاحی ق.م.م هر گاه در نتیجه ادغام شرکت ها موضوع این آیین نامه ، درآمدی به هریک سهامداران در شرکت های ادغام یا ترکیب شونده تعلق گیرد ، حسب قوانین و مقررات مربوط مشمول مالیات خواهند بود .
ماده 7– هزینه های مربوط به ادغام شرکت ها حسب مورد ، هزینه قابل قبول آنها محسوب می گردد.
ماده 8- عدم رعایت مقررات ماده 111 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم (مصوب 1380) و این آیین نامه حسب مورد موجب عدم شمول تسهیلات مووضع ماده قانونی یاد شده نسبت به ادغام شرکت ها شونده خواهد بود.
پیشنهاد می شود مقاله صفر تا صد مالیات شرکت تازه تاسیس را هم مطالعه کنید
شرایط و مراحل ادغام شرکت ها
- برای ادغام شرکتهای تجارتی، میزان مسولیت شرکا یا سهامداران نقش مهمی را ایفا می کند. مثلاً در شرکتهای سهامی، میزان مسولیت هریک از سهامداران تا مبلغ اسمی سهام متعلق به آنها می باشد.
- در خصوص شرکت با مسئولیت محدود نیز میزان مسئولیت شرکا تا مبلغ آورده ی نقدی و غیرنقدی می باشد. ادغام شرکتهای سهامی با هم نوع خود یا با شرکت با مسولیت محدود دیگر بعلت تطابق ماهیت صحیح بنظر می رسد.
- در خصوص ادغام شرکت ها با مسولیت محدود با شرکت سهامی:
هرچند نوع و ماهیت در شرکت متفاوت می باشد. اما به دلیل نزدیک بودن میزان مسولیت شرکا و سهامداران، ادغام این دو شرکت به لحاظ سایر شرایط بلااشکال است.
- در خصوص ادغام یک شرکت تضامنی با یک شرکت سهامی:
با توجه به این که نوع دو شرکت تفاوتهای اساسی در میزان مسولیت شرکا و ارکان تصمیم گیرنده دارند. اهداف دو شرکت تضامنی و سهامی غیرهم جنس می باشد. لذا ادغام این دو نوع شرکت بعید و بسیار دور از ذهن به نظر می رسد.
- ادغام شرکت سهامی خاص در شرکت سهامی عام:
با توجه به اینکه مقررار شرکت سهامی عام به نحوی کاملتر از نوع سهامی خاص می باشد. و مباحث حقوقی شرکت سهامی عام، تمامی موارد مربوط به شرکت سهامی خاص را پوشش می دهد. لذا ادغام این نوع شرکت سهامی در شرکت سهامی عام بلامانع تلقی می گردد اما عکس این موضوع، موجه به نظر نمی رسد.
- در لوایح پیشنهادی قانون تجارت نیز برای ادغام شرکت های تجارتی از یک نوع محدودیتی قائل نشده است.
ادغام شرکت سهامی خاص در شرکت سهامی عام و ادغام شرکت با مسولیت محدود در شرکت سهامی را امکانپذیر دانسته است. اما عکس آن ممکن نمی باشد.
- از جمله شرایط دیگر ادغام شرکتهای تجارتی، ارزیابی و تقویم دیون و دارایی های شرکتهای تجارتی و انتقال آن به شرکت ادغام پذیر است.
- یکی دیگر از شرایط خاص جهت ادغام شرکتهای تجارتی، در خصوص ادغام شرکتهای سهامی عام می باشد. در این خصوص علاوه بر شرایط بیان شده شرکت سهامی عام می بایستی، مجوز از سازمان بورس کسب نماید.
روشهای مختلف ادغام شرکت ها
حال که با شرایط و مراحل ادغام شرکت ها آشنا شدیم، انواع روشهای ادغام را بررسی خواهیم نمود.
ادغام افقی
ادغام شرکت ها به صورت افقی زمانی اتفاق می‌افتد که شرکتهای تولیدکننده یک محصول مشابه با هم ادغام شوند. در این وضعیت معمولا شرکتهای کوچکتر در شرکتهای بزرگتر ادغام میشوند. در این نوع از ادغام، شرکتها با هم رقیب هستند و برای کسب منافع بیشتر و کنار رفتن برخی از رقبا ادغام صورت می‌گیرد.
ادغام عمودی
شرکتهایی که در یک زنجیره مشغول به فعالیت هستند، با داشتن شرایط ادغام می‌توانند به شکل عمودی ادغام شوند. به طور مثال شرکت تولیدکننده با شرکت عرضه‌کننده ادغام شود. در این نوع از ادغام، هزینه شرکتها به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. به علاوه با حذف یک شرکت از زنجیره، سهم بیشتری از سود نصیب شرکت ادغام کننده میشود.
ادغام متجانس
برای مثال اگر یک شرکت تولیدکننده تلفن همراه باشد و شرکت دیگر لوازم جانبی آن را تامین کند. این دو شرکت به نوعی مکمل همدیگر هستند و ادغام آنها از نوع متجانس است. این نوع از ادغام نه تنها به نفع شرکتهاست بلکه مشتریان نیز از آن بهره می‌برند. شرکتهایی که به این نحو ادغام میشوند، می‌توانند فعالیت خود را علاوه بر تولیدات قبلی در زمینه های جدید گسترش دهند.
سخن پایانی
جهت ادغام شرکت ها دو یا چند شرکت در یک شرکت دیگر و یا ترکیب شدن با هم یک شرکت جدید باید در جلسه مجمع عمومی فوق العاده تصویب شده و سایر مراحل قانونی آن ، از جمله تحویل مدارک لازم به ثبت شرکت ها و اداره امور مالیاتی انجام شود
