تاسیسات گردشگری از واحد هایی که به منظور ارائه خدمات و کسب سود، برای پذیرایی، اقامت و خدمات مسافرتی به مسافران یا میهمانان، تشکیل شده اند و این خدمات بر اساس قوانین و مقررات مربوط به تاسیسات گردشگری می باشد. این تاسیسات در ایران تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به فعالیت خود می پردازند. که از مهمترین تاسیسات گردشگری می توان از هتل ها، آپارتمان ها، میهمان پذیر ها و دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی نام برد.
منظور از تأسیسات گردشگری چیست؟
آیین‌نامه ایجاد و اصلاح در پاسخ به سوال «تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی چیست»، تاسیسات گردشگری را واحدهای اقامتی، خدماتی، پذیرایی، فرهنگی و تفریحی معرفی می‌کند که پس از دریافت مجوز لازم از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و رعایت قوانین و مقررات، مجاز به فعالیت در سطح کشور هستند. این واحد‌ها، متناسب با نوع کاربری، استاندار‌ها و میزان سرمایه‌گذاری، دارای متراژ و وسعت متفاوتی هستند. نکته‌ای که باید توجه کنید این است که همه تاسیسات گردشگری نام برده شده در این آیین‌نامه، دارای قوانین تقریباً مشابهی در نحوه دریافت پروانه بهره‌برداری و مدیریت تاسیسات گردشگری هستند که در ادامه به جزئیات آن خواهیم پرداخت.
انواع تاسیسات گردشگری:
پس از تعریف تاسیسات گردشگری، نوبت به شناخت انواع تاسیسات گردشگری می‌‌رسد. این تاسیسات در آیین‌نامه ایجاد و اصلاح به ۱۶ دسته مختلف تقسیم میشود که عبارتند از:
۱. هتل، متل و مهمانپذیر
۲. مراکز اقامتی خود پذیرایی شامل هتل آپارتمان‌ها، زائرسراها و خانه مسافرها
۳. اقامتگاههای بومگردی و اقامتگاههای سنتی
۴. مراکز تفریحی و سرگرمی گردشگری
۵. مجتمع‌ها، اردوگاه‌ها و محوطه‌های گردشگری
۶. مراکز گردشگری سلامت از قبیل مجتمع‌های سلامت تندرستی و آب درمانی و هتل بیمارستان
۷. محیط‌ها و پارک‌های طبیعت گردی و گردشگری روستایی و عشایری
۸. مراکز گردشگری ساحلی و دریایی
۹. واحدهای پذیرایی و انواع غذاخوری‌های منفرد بین راهی موجود
۱۰. تاسیسات اقامتی و پذیرایی واقع در مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی
۱۱. واحدهای پذیرایی واقع در پایانه (ترمینال) فرودگاه‌ها، پایانه های مسافربری زمینی برون شهری، دریایی و ریلی
۱۲. واحدهای پذیرایی واقع در پایانه‌های مسافری مرزی کشور
۱۳. سفره‌خانه‌های سنتی
۱۴. مناطق نمونه گردشگری
۱۵. دهکده‌های سلامت
۱۶. دفاتر یا شرکت‌های خدمات مسافرتی و جهانگردی
تأسیسات برخوردار از معافیت قبل از اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴
قبل از اصلاح ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۹۴ (اعلامی به‌موجب بخشنامه شماره ۲۰۰/۹۴/۲۸ مورخ ۱۳۹۴/۳/۱۶)، تبصره ۳ مادة مذکور مقرر می‌داشت: «کلیة تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی دارای پروانه بهر‌برداری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هر سال از پرداخت پنجاه درصدِ مالیات متعلق، معاف هستند». بنابراین تقریباً تمام مؤسسات بالا (با اندکی تغییرات نسبت به مصوبه ۶۸)، هر سال از پرداخت نصفِ مالیات متعلق، معاف بودند.
تأسیسات برخوردار از معافیت پس از اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴
در سال ۹۴ اما ماده ۱۳۲ جدید، جایگزین ماده ۱۳۲ سابق شد و تغییرات نسبتاً زیادی در اشخاص مشمول معافیت ایجاد کرد. حکم ماده ۱۳۲ جدید از این قرار است که درآمدهای خدماتی هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری اشخاص حقوقی غیردولتی که از تاریخ ۱/۱/۱۳۹۵ برای آنها پروانه بهره‌برداری صادر شده است، از تاریخ شروع بهره‌برداری به مدت پنج سال و در مناطق کمترتوسعه‌یافته به مدت ۱۰ سال، با نرخ صفر مشمول مالیات است. بنابراین این ماده، برای برخورداری از معافیت مالیاتی، چند شرط گذاشته است.
قید اولِ برخورداری از معافیت آن است که ماده بالا گفته است «هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری» و نه همة تأسیسات گردشگری. این مراکز طبق «بند د ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی تبصره ۲ ماده ۱۳۲ق.م.م مصوب ۲۱/۱۱/۱۳۹۴ هیئت وزیران» عبارت‌اند از: «هتل، متل، مهمانپذیر، هتل آپارتمان، زائرسراها و خانه‌مسافرها، اقامتگاههای بومگردی و اقامتگاههای سنتی، مجتمع‌ها و اردوگاه‌های گردشگری، هتل‌بیمارستان، تأسیسات اقامتی واقع در مجتمع‌های خدمات رفاهی بین‌‌راهی، دهکده‌های سلامت». بنابراین معافیت مزبور شامل صرفاً این تأسیساتی که ذکر شد میشود و نه همه تأسیسات گردشگری.
پیشنهاد میشود مقاله حسابداری مجتمع مسکونی را مطالعه کنید
قید دوم در مورد نوع شخصیت صاحبان این مراکز است که باید در قالب «شخص حقوقی غیردولتی» باشد؛ بنابراین بطورمثال اگر شخصی حقیقی مانند آقای ابتهاج، مالک اقامتگاه بومگردی در شهر رشت باشد، مشمول معافیت ماده ۱۳۲ نمی‌باشد. ثانیاً اگر صاحب هر یک از مراکز بالا، شخص حقوقی باشد ولی خصوصی نباشد باز هم مشمول معافیت نمی‌شود؛ بنابراین برای برخورداری از این معافیت، صاحب هتل یا مهمانپذیر یا اقامتگاه بومگردی و … هم باید شخص حقوقی باشد و هم غیردولتی (خصوصی). قید سوم هم آن است که معافیت مزبور صرفاً شامل درآمدهای خدماتی این اشخاص میشود و درآمدهای این مراکز که به طریقی غیر از ارائه خدمت حاصل شده باشد، مشمول معافیت نمی‌شود.
تکلیف سایر تأسیسات گردشگری چه میشود؟
«بند ر ماده ۱۳۲ جدید» می‌گوید کلیه تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی که «قبل از ۱۳۹۵/۱/۱ مجوز خود را از سازمان مربوطه (سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) دریافت نموده‌اند»، تا ۶ سال (سال ۱۴۰۰) از پنجاه درصدِ مالیات بر درآمد ابرازی معاف‌اند.
معافیت خاص دفاتر گردشگری و زیارتی:
براساس «بند ز ماده ۱۳۲ جدید»: «صد درصدِ (۱۰۰%) درآمد ابرازیِ دفاترِ گردشگری و زیارتیِ دارای مجوز از مَراجعِ قانونیِ ذی‌ربط كه از محلِ جذبِ گردشگران خارجی یا اعزام زائر به عربستان، عراق و سوریه تحصیل شده باشد، با نرخ صفر مالیاتی مشمول مالیات میباشد»؛ بنابراین دفاتر گردشگری و زیارتی مزبور اولاً از معافیت ۱۰۰ درصدی برخورداند و ثانیاً این معافیت به لحاظ زمانی نامحدود است (مگر اینکه قانون در سال‌های بعد تغییر کند).
شرایط لازم جهت احراز و اعمال معافیت گردشگری:
-اخذ پروانه بهره برداری تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی قبل از ۱۳۹۵/۱/۱
-ابراز درآمد حاصل از تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی (درآمدهای پنهان شده مشمول این معافیت نمی گردد).
-معافیت قابل تسری به درآمد حاصل از واگذاری تأسیسات مذکور نخواهد بود.
-درآمد حاصل از اعزام گردشگر به خارج از کشور، مشمول این معافیت نمی باشد.
-تسلیم اظهارنامه، دفاتر قانونی و اسناد و مدارک حسابداری در مواعد مقرر قانونی.
-نوع مالکیت تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی مذکور، از حیث شخصیت حقیقی یا حقوقی و همچنین خصوصی، تعاونی، دولتی و عمومی غیر دولتی تاثیری در اعمال معافیت ندارد.
چند نکته پایانی:
الف: دوره برخورداری اشخاص مشمول معافیت، مستقر در مناطق ویژه اقتصادی یا شهرک‌‌های صنعتی هفت سال و در صورت استقرار مناطق ویژه اقتصادی و شهرک‌‌های صنعتی در مناطق کمترتوسعه‌یافته به مدت سیزده سال میباشد.
ب: کاملاً بدیهی است که شرط برخورداری از معافیت‌های ذکرشده، دریافت مجوز فعالیت یا بهره‌برداری از سازمان یا اداره مربوطه است (ماده ۱۳۲).
پ: مالیات با نرخ صفر در صورتی به اشخاص مشمول تعلق می‌گیرد که تکالیف مربوط به نگهداری اسناد و دفاتر و ارسال اظهارنامه مالیاتی را انجام دهند؛ در غیراینصورت تمام مالیات متعلقه از آنها اخذ خواهد شد (بند ت ماده ۱۳۲)
ت: معافیت‌های مذکور شامل درآمدهای کتمان‌شده نمی‌شود؛ بنابراین اگر احراز شود که اشخاص مشمول معافیت، درآمدهای خود را کتمان می‌کنند، مالیات این درآمدها از آنها گرفته میشود (بند ژ ماده ۱۳۲).
