جامعه، "اطلاعات" را به عنوان یك كالا و مالكیت آن را درحكم یك دارایی در نظرمی گیرد.اقتصاددانان تمایل دارند كه اطلاعات را به شیوه ای یكسان،همانند دارایی‌های فیزیكی حساب كنند؛ ولی هیچ رشته دانشگاهی، یك الگوی پذیرفته شده ای را برای یك چنین طرزتلقی به ما ارائه نداده است.رشته ها به گونه ای متفاوت به اطلاعات توجه می كنند و توسعه نظامهایی برای سنجش اطلاعات ازكالاهای فیزیكی دشوارتراست.نظام قیمت گذاری برای تعیین ارزش اطلاعات به كاررفته است،ولی آیا این بهترین مفهوم را می رساند؟
مفهوم ارزش گذاری:
برخی مفاهیم – مثل مفهوم زمان – به دلیل استفاده‌ی روزمره و گاهی بیش از حد، معنای واقعی خود را از دست می‌دهند. در رابطه با عبارت ارزش گذاری نیز که به خصوص در ارتباط با استارتاپ‌ها به فراوانی استفاده می‌شود، قبل از آن که به جزییات روشهای آن بپردازیم، بهتر است با مفهوم دقیق ارزش گذاری بیشتر آشنا شویم.
در علوم مختلف تعاریف زیادی برای مفهوم «ارزش» وجود دارد. اما هنگامی که در علوم مالی و اقتصادی از ارزش سخن می‌گوییم، منظور ارزش فعلی یک دارایی یا کسب و کار است. ارزش فعلی می‌تواند نشان دهنده‌ی ارزش ذاتی، ارزش اقتصادی، ارزش منصفانه (Fair value) یا ارزش بازار (Market value) باشد. هر یک از این عبارات در علوم مالی معنای دقیق خود را دارند:
- ارزش ذاتی به معنای ارزش واقعی یک شرکت، با در نظر گرفتن ارزش تمام دارایی‌های مشهود و نامشهود آن است که از طریق تحلیل بنیادین (Fundamental analysis) به دست می‌آید.
- ارزش اقتصادی حداکثر ارزش یا قیمتی است که خریداران یا سرمایه‌گذاران برای یک دارایی یا شرکت قائل می‌شوند و حاضر به پرداخت آن هستند.
- ارزش منصفانه گاهی اوقات با عبارت ارزش بازار جایگزین می‌شود. این دو عبارت مفاهیم بسیار نزدیکی به هم دارند اما تفاوت‌هایی جزئی میان آن دو وجود دارد. ارزش منصفانه، قیمتی منطقی از دیدگاه فعالان بازار و مورد توافق فروشنده و خریدار است، به شرطی که هر دو طرف با تمایل و آگاهی کامل حاضر به معامله شده باشند.
- ارزش بازار قیمتی است که در بازار بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
روشهای بدیل اندازه گیری دارایی / بدهی:
روشهای مختلف اندازه گیری دارایی و بدهی بر اندازه گیری خاصه های مختلف ( روشهای متفاوت ) دارایی و بدهی تاکید دارد. در مورد ارزش گذاری دارایی ها خاصه هایی که میتوان استفاده کرد عبارتند از :
- بهای تمام شده تاریخی
- بهای جایگزین (ارزش ورودی)
- ارزش بازار/ خالص ارزش فروش (ارزش خروجی)
- ارزش خروجی مورد انتظار
- ارزش فعلی جریان های نقدی مورد انتظار
گاهی اوقات از 5 روش نام برده شده ، با نام ارزش جاری یاد می شود ولی هر یک از 5 روش ، شکل های مختلفی از ارزش جاری است .
بهای تمام شده تاریخی:
بهاي تمام شده تاريخي: در يک نظام مبتني‌بر بهاي تمام شده تاريخي، داراييها و بدهيها به ارزش زمان تحصيل اندازه‌گيري مي‌شود و اين ارزش معمولاً بهاي تحصيل است. بدين‌ترتيب، بهاي تمام شده تاريخي داراي دو خاصيت مهم است. خاصيت اول مبتني بودن آن برمعاملات است و خاصيت دوم اين است كه بهاي تمام شده تاريخي بيانگر ارزش جاري در زمان تحصيل است.
ارزش جاري: در يک نظام حسابداري مبتني‌بر ارزش جاري، داراييها و بدهيها به طور منظم تجديد اندازه‌گيري مي‌شود تا تغييرات در ارزش آنها همزمان با وقوع و نه صرفاً به هنگام تحقق (كه در نظام بهاي تمام شده تاريخي معمول است) ثبت شود.
پیشنهاد می‌شود مقاله مهندسی مالی را مطالعه کنید
بهای جایگزین (ارزش ورودی):
معادل وجه نقدی است که اگر یک دارایی یا خدمات در زمان حال قرار بود خریداری شود ، باید پرداخت می شد . اگر چه بهای جایگزین و بهای تمام شده تاریخی در زمان خرید با هم برابر هستند ، اما به احتمال زیاد این مبلغ در سالهای بعد یکسان نخواهد بود . مثلا ارزش یک دارایی 20 سال قبل معادل 200000 ريال بوده است . در سال اول مبلغ بهای تمام شده تاریخی وبهای جایگزین با هم برابر 200000 ريال می باشد . در حال حاضر هر چند که بهای تمام شده تاریخی همان 200000 ريال است ولی ارزش جایگزین آن ، معادل قیمت روز (سال جاری ) مثلا 280000 ريال است .
ارزش بازار / خالص ارزش فروش (ارزش خروجی) :
عبارت است از بهای فروش (بعد از کسر تخفیفات تجاری ولی قبل از تخفیفات مربوط به تسویه حساب) پس از کسر:
- مخارج برآوردی تکمیل
- مخارج برآوردی بازاریابی ، فروش و توزیع
ارزش خروجی مورد انتظار:
مجموع جریان های نقدی آتی تنزیل نشده مربوط به فروش یا تبدیل یک دارایی می باشد . در این روش ریسک ارزش زمانی پول نادیده گرفته می شود . به طور مثال اگر ما یک فقره چک دریافتی یکساله فاقد سود تضمین شده 150000 ريالی در اختیار داشته باشیم که تاریخ سر رسید آن یک سال بعد باشد ، ارزش خروجی مورد انتظار ما به ازای این طلب ، همان مبلغی است که انتظار داریم در تاریخ سر رسید دریافت کنیم ، یعنی همان 150000 ريال .
ارزش گذاری سهام شرکت های بورسی:
سرمایه گذاران و تریدرهایی که در بازار بورس فعالیت می‌کنند باید از مهارت ارزش گذاری سهام بهره ببرند. اساسا، ارزش گذاری سهام روشی است که طبق آن ارزش ذاتی (یا ارزش نظری) یک سهم مشخص می‌شود. اهمیت ارزش گذاری سهام از این واقعیت نشات می‌گیرد که ارزش ذاتی یک سهم در قیمت فعلی آن نمود پیدا نمی‌کند. سهامداران و سرمایه گذاران با اطلاع از ارزش ذاتی یک سهم می‌توانند تشخیص دهند که آیا یک سهم ارزش خرید یا فروش در قیمت فعلی را دارد یا نه.
ارزش فعلی جریان های نقدی مورد انتظار:
رین روش مشابه ارزش خروجی مورد انتظار می باشد با این تفاوت کهدر این روش ریسک وارزش زمانی پول در نظر گرفته می شود و مبلغ قابل دریافت تنزیل گردیده و در حساب ها ثبت می شود . مثلا در مورد سنددریافتی که سود تضمین شده 10% دارد ومبلغ آن در سر رسید یک سال بعد 100000 ريال باشد، دارای ارزش فعلی 90909 =(110÷100000) خواهد بود . این مبلغ 90909 ريالی یعنی اینکه با درنظر گرفتن ارزش زمانی پول ، جریان نقدی ورودی که سال بعد دریافت خواهد شد ، امروز 90909 ريال است.
برای محاسبه ارزش فعلی جریان های نقدی آینده می توانیم از رابطه P=F/〖(1+i)〗^n استفاده کنیم، که در این رابطه
=F ارزش آتی P= ارزش فعلی i= نرخ سود n= تعداد سالهای مورد انتظار باقی مانده تا سر رسید
مثلا در مثال قبل فرض کنید سررسید سند دریافتی 2 سال بعد است، در اینصورت مبلغ تنزیل شده فعلی فعلی با مبلغ تنزیل شده برای سال قبل ( سال اول ) تفاوت دارد و به صورت زیر محاسبه می شود:
F= 100000 n= 2 i = 10% ؟ = P
P=100000/〖(1+10%)〗^2 82644
پس متوجه شدیم که هر چه فاصله سال وصول مبلغ و زمان حال بیشتر باشد، ارزش فعلی تنزیل شده مبلغ قابل دریافت کمتر خواهد شد. در مثال مطرح شده ارزش فعلی 100000 ريال با نرخ 10% در سال اول 90909 ريال و در سال دوم 82644 ريال است.
