مهندسی مالی راهکار جدیدی است که برای حل مسائل و مشکلات مالی شرکت‌ها، کاربرد دارد. از این شیوه برای کاهش ریسک و افزایش ارزش شرکت‌ها استفاده می‌شود. هدف مهندسی مالی دگرگونی و توسعه اقتصاد جهان با ارائه و ابداع ابزارها و راهکارهای جدید مالی است. با احترام به شما در این مقاله دانسته‌هایمان راجع به مهندسی مالی را در اختیارتان قرار می‌دهیم.

مهندسی مالی چیست

مهندسی مالی علم طراحی و به‌کارگیری ابزارها، روش‌ها و راهکارهای خلاقانه و نوآورانه برای حل مشکلات است. در واقع مهندسی مالی، دانش کنترل ریسک مالی به وجود آمده از نوسانات اقتصادی است. این نوسانات می‌تواند ناشی از تغییر شرایط اقتصادی، تورم، قوانین و مقررات مالیاتی و غیره باشد.

مهندسی مالی دامنه گسترده‌ای از علوم مختلف را در برمی‌گیرد. به عبارت بهتر این رشته دانش تبدیل نظریه‌های مالی به روش‌های کاربردی و عملیاتی است. از مهندسی مالی برای کنترل و بررسی ریسک مالی شرکت‌ها استفاده می‌شود.

به چه کسی مهندس مالی گفته می‌شود

 به کسی که علاوه بر شناخت موضوعات دانش مالی در زمینه ها وگرایش های متفاوت، با زمینه های جدید در زمینه ی عملی مالی آشنایی پیدا کرده است و. همچنین بالا بردن قدرت تجزیه تحلیل مسائل کاربردی با استفاده از تحقیقات موردی و آشنایی با اصول و مبانی مالی در هر کشوری را درک و تجزیه و تحلیل می کند مهندس مالی گویند. رشته مهندسی مالی با استفاده از ادغام چند علوم متفاوت مثل ریاضیات کاربردی، علوم رایانه و فناوری اطلاعات، مدیریت مالی و ریسک، ریاضیات مالی، و… در اصطلاح رایانه‌ای مالی را تعریف می‌کند که نیازمندی های مالی همه افراد را به صورت کاملا علمی و تخصصی مرتفع می سازد.

تفاوت عملکرد مهندسین مالی با تحلیل گران اقتصادی

تحلیلگران اقتصادی اقدام به بررسی و ارزیابی اطلاعات موجود بازار باهدف مدیریت ریسک می‌کنند؛ اما مهندسان مالی روش‌های نوآورانه‌ای همراه با ابزارها الگوهایی برای کاهش یا از بین بردن ریسک در بازار ارائه می‌دهند

 مهندسین مالی و تحلیل گران اقتصادی

نقش های مهندس مالی

5 نقش مهم مهندسی مالی

معاملات آربیتراژ (Arbitrage): معاملات آربیتراژ به روش‌هایی اطلاق می‌شود که بر تفاوت قیمت یک محصول مشابه در بازارهای گوناگون تمرکز داشته و از این طریق سودآوری می‌کند. این قبیل معاملات، بیش‌تر در حوزه اوراق بهاردار و مبادلات الکترونیکی در دنیای مدرن انجام گرفته و ریسک ناشی از تغییرات احتمالی قیمت را کاهش می‌دهند. با کمک مهندسی مالی، تعادل آربیتراژ امکان‌پذیر بوده و نتیجه امر به همگن‌سازی عمومی اقتصاد منجر خواهد شد.

امور مالی شرکتی (Corporate Finance): امور مالی شرکتی در اصل، بخشی از فرآیند مالی است که بر تامین و تخصیص منابع، ساختارهای سرمایه و عملکردهایی تمرکز دارد که با هدف ایجاد و بهبود ارزش برای سهام‌‌داران شرکت‌ها انجام می‌گیرد. مهندسی مالی از طریق ایجاد تعادل میان دارایی‌ها و بدهی‌های کوتاه مدت و طولانی مدت و ارزیابی دقیق آن‌ها به مدیریت سرمایه و بهبود روند ارزش‌آفرینی کمک می‌کند.

تجزیه و تحلیل و مدیریت ریسک (Risk Analysis): مدیریت ریسک به معنای تجزیه و تحلیل سیستماتیک فرآیندهای مالی و به‌کارگیری روش‌هایی است که خطرات ناشی از سرمایه‌گذاری را به میزان قابل قبولی کاهش می‌دهند. استفاده از تکنیک‌های مهندسی مالی به شکل قابل توجهی در تخمین‌پذیری، شناسایی فاکتورها و ارائه طرح‌های احتمالی برای مدیریت بحران تاثیرگذار خواهد بود.

اقتصاد رفتاری (Behavioral Finance): اقتصاد رفتاری به عنوان یکی از موثرترین تکنیک‌های علمی در شناسایی و تجزیه و تحلیل رفتار بازارهای مالی کاربرد دارد. در این میان، استفاده از روش‌های مهندسی مالی با برقراری ارتباط معنادار میان پارامترهای یاد شده می‌تواند به بهبود مدیریت و تامین منابع کمک کند.

ایجاد محصولات مالی ساختاریافته و ابزارهای مالی سفارشی: محصولات مالی ساختار یافته را می‌توان ترکیبی از مشتقاتی دانست که غالبا توسط بانک‌ها ایجاد شده و با هدف برآورده کردن نیازهای خاص سرمایه‌گذاران ارائه می‌شوند. از این جمله می‌توان به اوراق‌بهادار اشاره کرد. استفاده از روش‌های مبتنی بر مهندسی مالی می‌تواند در مدیریت اوراق بهادار، بهینه‌سازی سبد سهام، افزایش احتمال نقدشوندگی در بازار سرمایه و بسیاری موارد دیگر تاثیرگذار باشد. 

مهندسی مالی ترکیبی از علوم مختلف

مهندسی مالی رشته‌ای است که از ترکیب چندین رشته دیگر مهندسی و علوم مالی به وجود آمده است. مهندسی مالی با رشته‌های زیر در ارتباط است:

1. ریاضیات
2. علوم کامپیوتر
3. فناوری اطلاعات
4. اقتصاد
5. مدیریت مالی
6. دانش آمار

هدف از پرورش کارشناسان مدیریت امور مالی

• تلاش برای کاهش هزینه های مالی
• تضمین دسترس بودن کافی بودجه
• برنامه ریزی برای معاملات، سازماندهی و کنترل فعالیت های مالی مانند تهیه و استفاده از بودجه

این مدیریت یک عملکرد ارگانیک در هر تجارت است. هر سازمان برای بدست آوردن منابع، انجام فعالیت های تولید و سایر فعالیت های تجاری، پرداخت غرامت به تأمین کنندگان و غیره نیاز به امور مالی دارد.

در امور مالی همه چیز مربوط به پول نقد است. از آنجا که کلیه معاملات تجاری به طور مستقیم یا غیرمستقیم شامل پول نقد می شود، امور مالی مربوط به هر کاری است که توسط تجارت انجام می شود.

با تاریخچه مهندسی مالی آشنا شوید

مهندسی مالی رشته تازه متولدشده‌ای است. این رشته اولین بار توسط بانک‌های لندن در سال ۱۹۸۰ ایجاد شد.

استفاده از افراد متخصص در بانک‌های لندن نیز برای افتتاح واحد مدیریت ریسک، آن‌ها را به‌سوی ایجاد مهندسی مالی هدایت کرد. راهبردهای جدید برای مدیریت ریسک‌های مالی و به‌دنبال آن حفاظت از اوراق بهادار، دامنه رشته مهندسی مالی را جهانی کر. نوسانات نرخ ارز و نرخ بهره که در بازار اوراق بهادار نیز تأثیر داشت در گسترش این رشته سهم بسزایی داشت.

ژوزف شومپیتر Hoseph Schumpeter تأثیرگذارترین اقتصاددان قرن بیستم بود که نظریه‌های زیادی در مهندسی مالی ارائه داد. اصطلاح تخریب سازنده واژه کلیدی بود که ژوزف شومپیتر در حوزه مالی وارد کرد.

مهندسی مالی در ایران

واژه مهندسی مالی در ایران از قدمت زیادی برخوردار نیست و به تبع آن هنوز شناخت کافی از این رشته، توانایی‌ها و کارکردهای این رشته در بازار سرمایه، شرکت‌های بیمه، بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ کشور وجود ندارد که امید است با توجه به نیاز روز افزون بازار سرمایه به این رشته و استقبال مراکز دانشگاهی کشور از آن و برگزاری دوره های متعدد رسمی و غیر رسمی  تحت عنوان مهندسی مالی، این رشته نیز هرچه سریعتر جایگاه خود را در ایران همچون سایر نقاط دنیا بیابد.

در ایران لزوم مهندسی مالی و تطبیق آن با موازین شرع اسلام است که اهمیت آن را بیشتر کرده است. ضمن آن که برای مدیریت مالی باید مهر تأیید شورای فقهی نیز بر آن بخورد. اصول حاکم بر مهندسی مالی باید با قوانین سازمان بورس اوراق بهادار نیز مطابقت داشته باشد.

4 زمینه اصلی مهندسی مالی

تمرکز اصلی مهندسی مالی در این موارد است:

1. مدیریت ریسک
2. تثبیت قیمت‌ها
3. کنترل ریسک و قیمت بر اساس نیازها و خواسته‌های خریداران و فروشندگان
4. ایجاد اطمینان در معاملات با نرخ تعیین‌شده

 مهارت‌های لازم برای مهندسین مالی

مهارت‌های لازم برای مهندسین مالی

مهندسین مالی علاوه بردانش های گفته شده برای موفقیت در کار باید مهارت‌های زیر را بیاموزند.

• شناخت ریسک
• اندازه‌گیری ریسک
• تعیین انواع نتایج مدیریت شرکت‌ها

انواع ابزارهای مالی جدید در بازار را بشناسید:

بروز ابزارهای مالی جدید، ضرورت استفاده از مهندسی مالی را در کسب و کارها بیشتر کرد، این ابزارها شامل:

• سهام
• اوراق قرضه
• وجوه بلاتکلیف در بازارهای مالی
• سایر فعالیت‌های سودآور

مزیت های مهندسی مالی

7 مزیت مهندسی مالی که باید بدانید:

1. هدف مهندسی مالی حفاظت مجموعه اوراق بهادار در مقابل شرکت‌های مالی کشورهای دیگر است.
2. هدف دیگر مهندسی مالی شناسایی فرصت‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری است.
3. با استفاده از مهندسی مالی می‌توانید بستر مناسبی برای رشد بازار سرمایه و بورس ایجاد نمایید.
4. هدایت سرمایه‌ها به سمت فرصت‌های سازنده اقتصادی، هدف اصلی مهندسی مالی است.
5. مهندسی مالی ابزاری برای کاهش و مدیریت ریسک است.
6. یکی از مهم‌ترین اهداف مهندسی مالی، تحلیل و ارزیابی مالی مؤسسات صنعتی و بازرگانی است
7. با استفاده از مهندسی مالی می‌توان از فناوری پیشرفته محاسباتی و اطلاعاتی در بازارهای مالی و تحلیلی استفاده کرد

از مهندسی مالی در چه شرکت‌هایی می‌توان استفاده کرد

از فنون مهندسی مالی می‌توان برای این موارد استفاده کرد

• بانک‌های تجاری برای سرمایه‌گذاری
• مؤسسات کارگزاری بورس و سهام
• شرکت‌های بیمه و
• واحدهای خزانه‌داری

کاربردهای مهندسی مالی

با کاربردهای مختلف مهندسی مالی آشنا شوید:

1. کاربرد مهندسی مالی در معاملات آربیتراژ Arbitage

آرمیتاژ روشی است که با تمرکز کردن بر تفاوت قیمت یک محصول در بازارهای متفاوت به دنبال سودآوری بیشتر است. از این روش بیشتر در حوزه اوراق بهادار و مبادلات الکترونیکی استفاده می‌شود تا ریسک ناشی از تغییرات احتمالی قیمت به حداقل برسد.

Corporate Finance) .2) امور مالی شرکت‌ها

با استفاده از مهندسی مالی در امور مالی شرکت‌ها می‌توان، میان دارایی و بدهی‌های کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت و ارزیابی دقیق آن‌ها مدیریت کرد و ارزش آفرینی بیشتری ایجاد کرد. استفاده از مهندسی مالی باعث تأمین و تخصیص منابع و ساختارهای سرمایه و عملکردهای متمرکز می‌شود که منتهی به ایجاد و بهبود ارزش برای سهامداران شرکت‌ها است.

Behavioral Finance) .3) اقتصاد رفتاری

اقتصاد رفتاری مؤثرترین تکنیک علمی برای شناسایی, تجزیه تحلیل و ارزیابی رفتار در بازارهای مالی است. با استفاده از روش‌های مهندسی مالی می‌توان ارتباط معناداری میان پارامترهای گفته شده ایجاد کرد و برای بهبود مدیریت و تأمین منابع کمک کرد.

 کاربردهای مختلف مهندسی

4. تجزیه و تحلیل و مدیریت ریسک

سرمایه‌گذاران به دنبال روش‌های هستند که ریسک سرمایه‌گذاری را به حداقل برسانند. با استفاده از فن‌های مهندسی مالی می‌توان سیستم‌ها و فرایندهای مالی را تجزیه و تحلیل کرد و فاکتورها و ارائه طرح‌های احتمالی برای مدیریت بحران را شناسایی کرد.

5. ایجاد محصولات مالی ساختاریافته و ابزارهای مالی سفارشی

با استفاده از روش‌های مهندسی مالی می‌توان اوراق بهادار سبد سهام و غیره را به‌گونه‌ای مدیریت کرد که احتمال نقد شوندگی آن در بازار سرمایه به حداکثر برسد.

6. سفته‌بازی

منظور از سفته‌بازی خرید کالا یا اوراقی است که انتظار افزایش سود آن می‌رود. یا فروش کالاهایی که انتظار می‌رود کاهش قیمت داشته باشند.

7. پوشش خطر

هر نهادی که در معرض خطر قرار بگیرد با استفاده از این ابزار برای حذف و یا کاهش خطر اقدام می‌کند.

8. قیمت‌گذاری

9. مدیریت اعتبار

10. فناوری و معاملات الگوریتمی

11. مدیریت سبد سهام

پیشنهاد می کنیم،  مقاله پیگیری و استعلام کد اقتصادی را مطالعه کنید

انواع ابزارهای مالی در مهندسی مالی را بشناسید

• ابزار های مالکیت:
  نشان دهنده مالکیت بخشی از یک سازمان و مربوط به حقوق صاحبان سهام است.
  متداول‌ترین نوع این ابزارها سهام عادی شرکت‌ها است. قرارداد ها نیز از این ابزار ها هستند.

• ابزارهای بدهی: 
  نشان‌دهنده وامی است که صاحبان سازمان از اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌گیرند؛ همانند وام‌های عادی و اوراق قرضه که خود شامل اوراق بهادار با درآمد ثابت (اوراق قرضه) و اوراق بهادار با درآمد متغیر (اوراق مشارکت) است.

• ابزار های مشتقه:
  بیشتر برای از بین بردن ریسک بازار طراحی شده‌‌اند و با استفاده از ارزش دیگر اوراق بهادار در بازار، مشتق می‌شوند.

•  ابزارهای ترکیبی:
  ترکیبی از مواردگفته شده هستند که می‌توان به اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام اشاره کرد.

• ابزارهای فیزیکی: 
  محصولات یا تولیدات‌ فیزیکی که در بازار کالا خرید و فروش می‌شوند، محصولاتی هستند که‌ ارزش آنها ذاتی در خود آنهاست. مثل ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد غذایی، نفت و غیره.

• ابزارهای مالی: 
  محصولات یا تولیدات مالی که در بازارهای مالی معامله می‌شوند، عبارتند از محصولاتی که ارزش آنها ذاتی در خود آنها نیست؛ بلکه وابسته‌ به جریانات نقدی است که در آینده برای دارندگان خود ایجاد می‌کنند.

3 ویژگی مهندسی مالی برای مدیران

1. با استفاده از مهندسی مالی می‌توان دارایی‌ها و بدهی‌ها و چگونگی ساختاربندی آن‌ها را در یک بنگاه اقتصادی مدیریت کرد.
2. با استفاده از مهندسی مالی می‌توان انواع ریسک‌هایی که کسب و کار را تهدید می‌کند شناسایی و اندازه‌گیری کرد.
3. مشخص کردن نتایج حاصل از مدیریت شرکت، کاربرد دیگر مهندسی مالی است.

کارکرد مهندسی مالی در اقتصاد خرد و کلان

• در اقتصاد خرد از مهندسی مالی، برای ایجاد راه‌های بهتر برای رفع نیازهای جامعه استفاده می‌شود.
• افزایش سودآوری نیز هدف دیگر مهندسی مالی در اقتصاد خرد است.
• یافتن روش‌هایی برای تأمین و تخصیص منابع کمیاب
• یافتن راه‌هایی برای بهبود این منابع

کارکرد مهندسی مالی در بانک‌ها

• با استفاده از مهندسی مالی می‌توانید به صورت علمی بانک‌ها را مدیریت کنید.
• تجزیه و تحلیل انواع ریسک در نظام بانکی داری
• کمک به توسعه و رشد نظام پولی کشور
• مدیریت سهام‌های خریداری شده توسط سرمایه‌گذاران
• مدیریت اعتبارات و منابع بانکی

 کارکرد مهندسی مالی

کارکرد مهندسی مالی در تولید محصولات جدید

شروع و ابداع هر کار نیاز به بررسی و تجزیه تحلیل و ارزیابی مسائل مربوط و آن را دارد. تولیدات محصولات مالی نوآورانه نیز با توجه به قوانین هر کشور نیاز به بررسی و مهندسی مالی دارد. مراحل این کار را با هم بخوانیم:

• مهندسی مالی انواع تولیدات را بررسی کرده
• محصولات جدید را قیمت‌گذاری کرده
• مدیریت ریسک و محصولات جدید را بر عهده می‌گیرد.