تولید به هنگام Just in time (JIT) یک روش مدیریت موجودی است که در آن طوری برنامه‌ریزی میشود که مواد اولیه، کالاها و نیروی کار درست موقع نیاز در دسترس باشند. تولید بهنگام یک نظام فلسفی و مدیریت ژاپنی است که تولید را با دارا بودن مواد مناسب با کیفیت و کمیت صحیح در محل صحیح ودر زمان صحیح درنظر می‌گیرد. استفاده صحیح از نظام JIT منجر به افزایش کیفیت بهره‌وری و اثربخشی، ارتباطات بهتر و کاهش هزینه‌ها و اتلاف‌ها خواهد شد. این روش شرایطی را برای شرکت به وجود می‌آورد که بتواند تقاضای مشتری را به سرعت و به صورت موثر برآورده سازد. این سیستم سیستم فرآیندی است که حذف اتلاف‌ها به وسیله بهبود مداوم شرایط برای تکمیل وساده کردن روش‌ها ورویه‌ها برای ایجاد ارزش افزوده را هدف قرار داده و تمرکز بر روی این مفاهیم در عمل به معنی شکست فرآیند سنتی است.
چرا سیستم تولید به هنگام just in time مفید است؟
فضای کمتری که مورد نیاز است
با JIT شما یک چرخش سریعتر از مواد را دارید که در آن شما به انبار یا فضای ذخیره سازی زیادی برای ذخیره کالا احتیاج ندارید. این در نهایت میزان فضای ذخیره سازی مورد نیاز یک سازمان را برای اجاره یا خرید کاهش می دهد. این امر باعث می شود بودجه را به موارد مهم تری اختصاص دهید.
سرمایه گذاری های کوچک تر
مدیریت موجودی JIT یک روش ایده آل برای تأسیسات تولیدی کوچک است که بودجه لازم برای خرید یکباره مواد را ندارند.
حذف/کاهش ضایعات
چرخش سریعتر موجودی باعث جلوگیری از منسوخ شدن کالاها و درنتیجه موجب کاهش ضایعات می شود. گرچه مزایای این روش بسیار است ، اشکالاتی نیز در آن وجود دارد. در ادامه به برخی از معایب JIT اشاره شده است. معایب ساخت Just-in-Time شامل موارد زیر است:
خطر تمام شدن موجودی کالا
با تولید JIT شما موجودی بسیار کمی دارید.شما مقدار موجودی را بر اساس پیش بینی تقاضای خود پایه گذاری می کنید و اگر این پیش بینی نادرست باشد ، با مشکل مواجه خواهید شد.. این یکی از رایج ترین موضوعات مربوط به تولید برای کارخانه هایی است که از روش هایی مانند JIT و ناب استفاده می کند.
پیشنهاد میشود مقاله حسابداری تولید را مطالعه کنید
چرا سیستم های قدیمی بهای تمام شده just in time باعث کاهش سود میشود؟
سیستم های قدیمی که حسابهای کالای درجریان ساخت و کالای ساخته شده را دارا بودند برگرفته از این تفسیر بود که موجودی یک سپر حفاظتی برای شرایط نامساعد اقتصادیست که امکان دارد خط تولید با وقفه مواجه شود ولی این نظریه باعث افزایش هزینه های تولید و به دنبال آن افزایش بهای تمام شده و کاهش سود خواهد شد.
ولی مدیران موفق شرکتهای بزرگ بر این باورند که با کاهش هزینه های تولید میتوانند سود خود را افزایش دهند که با کاهش موجودی نگهداری شده این مورد امکان پذیر است. در سیستم تولید به هنگام توجه به خرید مواد اولیه با کیفیت از نکات بسیار مهم است تا بتوان از خسارات احتمالی کمبود مواد جلوگیری نمود.
تاکنون چه شرکت هایی این سیستم را استفاده کرده اند؟
شرکت تویوتا ژاپن اولین شرکت پیاده کننده این سیستم بود بعد از آن شرکتهای جنرال موتورز و فورد در آمریکا و نیز شرکت تولیدی مجیک آن را پیاده سازی کردند و همچنین شرکت ایران خودرو به صورت محدود از این سیستم بهره گرفته است. ولی تقریبا یکسال از عرضه خودروهای شرکتهای تولید کننده خودرو در ایران میگذرد و هنوز بسیاری از مردم ما در حال بازپرداخت اقساط وام هایی هستند که برای خرید خودرو دریافت کرده بودند. آن هم خودرو هایی که بدون توجه به تقاضا تولید شده بود و بهای تمام شده اش با هزینه های گزاف انبارداری، افزایش داشت. این نمونه ایی بارز از عدم توجه و پیاده سازی این سیستم بهینه تولید است.
سیستم حسابداری تولید به هنگام just in time
وقتی واحد تولیدی از سیستم JIT استفاده می‌کند ، سیستم هزینه‌یابی ساده میشود ، حساب کنترل مواد حذف می‌گردد و چون مواد وارده مستقیماً در حساب کار در جریان ثبت میشود ، لذا به‌جای حساب کار در جریان از حساب جدیدی به نام حساب مواد و موجودی در جریان استفاده می‌گردد و درنتیجه عملیات ثبت دفتری کاهش می‌یابد.
به دلیل اینکه انبار وجود ندارد ، درخواست و صدور مواد موضوعیت ندارد و سایر فعالیت‌هایی که در سیستم هزینه‌یابی سنتی برای گردش مواد الزامی است در سیستم JIT حذف میشود.کارت هزینه‌ی سفارش را از فرآیند تولید حذف می‌نماید. این واحد های تولیدی به‌جای پیجویی هزینه‌ها از تکنیک هزینه‌یابی تعویقی استفاده می‌کنند. این تکنیک در سیستم JIT به معنی تعیین قیمت تمام‌شده‌ی کالای ساخته‌شده بعد از تکمیل ، بدون ثبت تفصیلی تخصیص هزینه‌ها به کالای در جریان ساخت دوایر تولیدی است.
