قانون کار در راستای حمایت از کارگران و جلوگیری از سوء استفاده کارفرمایان در سال 1369، به تصویب رسید. در این قانون، کارفرما و کارگر، موظف به تنظیم قرارداد کار می باشند. بنابراین، قرارداد کار از جمله قراردادهای معین است که بین کارگر و کارفرما، برای حفظ حقوق کارگر و تنظیم روابط آنها در چارچوبی قانونی، منعقد می شود.
این قانون، یک قانون آمره است، لذا کارگر و کارفرما نمی توانند، خلاف آن، توافق کنند یا به عبارتی کارگر و کارفرما نمی توانند، درباره حقوق و مزایای کارگر، به کمتر از آنچه در قانون آمده است ، توافق کنند . در این قانون، انواع قرارداد کار ، ذکر شده که این حکم آمره بودن، در مورد همه آنها جاری است.
برای جلوگیری از مشکلات آتی برای کارفرما یا کارگر ، در قرار داد کاری باید همه ی مسائلی همچون نوع قرارداد ، نحوه ی کار، ساعات کاری، شب کاری ، روزکاری یا به طور کل نوبت کاری، زمان اتمام کار، حق بیمه و … ذکر شود. ساعت کاری برای کارهای عادی و بدون سختی به صورت روزانه 8 ساعت می باشد اما کارهایی که دارای سختی و زیان بار هستند حداکثر 6 ساعت در روز حق کار دارند. همچنین کارهای سخت باید مزایای دیگری نیز داشته باشند. مسئله ی دیگر این است که قرار داد کاری باید در چهار نسخه تنظیم شود. یک نسخه برای کارفرما، یک نسخه برای اداره کار، یک نسخه برای شورای اسلامی و نسخه دیگر برای کارگر. مسئله ی دیگر این است که کارفرما به دلیل تضمین حسن انجام کار، باید از کارگر سفته ای دریافت کند. در این سفته و در جایی از این قرارداد باید درج شود که این سفته به دلیل حسن انجام کار گرفته شده است.
برخی از کارفرمایان از قراردادهای پیش فرض استفاده می کنند، اما باید به این مسئله توجه داشت که شرایط کار در همه جا یکسان نیست و شرایط کار باید در قراردادها به صورت کامل آورده شود تا کارگر نیز از حق و حقوق خود و از مزایا و اطلاعات دیگر خود مطلع شود. از آنجا که دیوان عدالت اداری تنها از فیش بانکی می تواند صحت پرداخت حق و حقوق را تشخیص دهد، کارفرما تنها می تواند از طریق بانک حقوق کارگر را پرداخت کند. بنابراین کارفرمایان باید در این مورد دقت داشته باشند تا از مشکلات ممکن جلوگیری کنند.
از جمله مسائلی که در یک قرار داد کاری باید بیان شود عبارت است از:
- ذکر نام و مشخصات طرفین.
- تاریخ استخدام و تنظیم قرارداد.
- محل انجام تعهدات شغلی.
- تعیین حقوق و مزایا.
- تعیین تعهدات هر یک از طرفین.
- مشخص کردن تضمیناتی که کارفرما از کارمند می گیرد.
- نوع قرارداد.
- مدت زمان اعتبار قرارداد.
- شیوه ی پرداخت حقوق.
- مشخص نمودن میزان مرخصی‌ها و روزهای استراحت در مدت قرارداد.
تنظیم قراردادهای پرسنلی دائم و موقت:
قرارداد کار در سه نوع منعقد می گردد:
- قرارداد کار موقت
- قرارداد کار غیر موقت
- قرارداد کار معین
قرارداد کار از عقود رضایی به شمار می آید یعنی تشریفات خاصی لازم نیست تا یک قرارداد منعقد شود و حتی می تواند این قراردادها شفاهی باشد.
پیشنهاد می‌شود مقاله سنوات را مطالعه کنید
قرارداد کار باید علاوه بر مشخصات کارگر و کارفرما حاوی همه نکات زیر باشد:
- نوع کار
- حقوق یا مزد
- تاریخ عقد قرارداد
- محل انجام کار
- مدت قرارداد
- موارد دیگر بسته به نوع کار و نحوه فسخ قرارداد.
و اما به توضیح انواع قرارداد که عناوین آن قبلا ذکر شد می پردازیم.
قرارداد کار موقت:
این نوع قراردادها بر طبق چیزی که از نام آنها نیز قابل درک است، موقت بوده و تاریخ شروع و پایان مشخصی دارند. معمولا پیش از اتمام قرارداد، یک جلسه بین نیروی کار و کارفرما منعقد شده و طرفین قرارداد، در رابطه با ادامه همکاری تصمیم‌گیری می‌کنند. با این وجود اگر تاریخ اتمام قرارداد فرا برسد، هیچ توافق دیگری صورت نگیرد و کارگر هم‌چنان به کار خود ادامه دهد، کارگر می‌تواند ادعا کند که قرارداد به‌صورت شفاهی تمدید شده است.
قرارداد با مدت غیر موقت:
این قرارداد برای کارهایی منعقد می شود که مستمر هستند و نوع قرارداد به عبارتی دائم است البته در گذشته به جای “غیر موقت ” از کلمه ” دائم” برای این نوع قرارداد استفاده می شد اما با توجه به اینکه این قرارداد با وجود موقت نبودن باز هم محدود به وقایعی مثل از کار افتادگی ، فوت و… می باشد امروزه به تشخیص مرجع مسئول از لفظ “غیر موقت ” برای آن استفاده می شود.
به عنوان مثال کارگری که در کارگاه کار می کند و قرارداد او بدین شکل است که اولا زمان مشخصی برای آن تعیین نشده و دوما دستمزد به صورتی مثل دستمزد روزانه یا ماهانه تعیین شده است ، یک کارگر دائم است .
قرارداد کار معین:
قرارداد کار برای انجام کار معین از انواع قرارداد کار است که در آن، طرفین برای انجام یک کار مشخص و معین با یکدیگر قرارداد امضا می‌کنند. در این حالت پس از انجام کار تعیین‌شده و اتمام آن، کارفرما هزینه اعلام‌شده را به نیروی کار پرداخته و قرارداد مابین آنها خاتمه می‌یابد.
این قرارداد نیز مشابه قرارداد غیر موقت از انواع قراردادهای کاری است و امکان فسخ یک‌طرفه آن وجود ندارد. برای مثال شهرداری گروهی را برای ساخت یک دیوار استخدام کرده و این موضوع به‌صورت مشخص در قرارداد آنها ذکر شده است. در پایان ساخت دیوار، قرارداد به‌صورت طبیعی به‌اتمام خواهد رسید. انجام یک پروژه برنامه‌نویسی، طراحی یک سایت، ساخت یک ساختمان و... همه از نوع قرار داد کار معین خواهند بود.
