کلمه مطالبه به معنای حساب بدهکاران و یا حساب های دریافتنی می باشد، ولی در معنای عام مطالبات شامل حساب های دریافتنی و اسناد دریافتنی می باشد. مطالبات تجاری در واقع، ادعاهای نسبت به نقد، کالاها و دارایی های غیر نقدی از دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی می باشد. این مطالبات با توجه به تاریخ وصول مورد انتظار، ممکن است که جاری و یا غیر جاری باشد. مطالبات تجاری معمولا حساب های دریافتنی می باشند و از طریق یک صورت حساب فروش و اسناد دریافتنی به وسیله اسناد تعهدی رسمی تایید می شوند.

حساب های دریافتنی و یا بدهکاران، آن دسته از مطالبات تجاری می باشند که مستند به اسناد تجاری نمی باشند و یا به بیان دیگر، مواردی که در حساب بدهکاران و یا حساب های دریافتنی ثبت می شود، برگرفته از فروش کالا و یا انجام خدمات به افراد و یا موسسات می باشد و در برابر آنها سفته، برات و یا سندی دریافت نشده است.

در واقع هر نوع طلبی که بدهکار در برابر آن سند معتبری به بستانکار نداده باشد، از نظر بستانکار حساب دریافتنی می باشد و حساب های دریافتنی جزء دارایی های جاری محسوب می شود.

انواع مطالبات:

مطبات تجاری به دو گونه می باشند:

مطالبات تجاری:

مطالبات تجاری به مطالباتی گفته می‌شود كه در راستای موضوع فعالیت اصلی موسسه به وجود می‌آیند. در موسسات خدماتی، مطالبات تجاری به دلیل ارائه خدمات به صورت نسیه و در موسسات بازرگانی و تولیدی به دلیل فروش نسیه كالا ایجاد می‌گردند.

به بیانی دیگر مطالبات تجاری، ادعاهایی نسبت به دارایی‌های نقد، کالاها و دارایی های غیر نقدی از دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی هستند. این مطالبات با توجه به تاریخ وصول مورد انتظار، امکان دارد که جاری یا غیر جاری باشند. معمولا مطالبات تجاری، حساب‌های دریافتنی هستند و از طریق یک صورت حساب فروش و اسناد دریافتنی به وسیله اسناد تعهدی رسمی تایید خواهند شد.

مطالبات غیر تجاری:

مطالبات غیر تجاری در خدمات حسابداری درآمدی است که شرکت از منابعی غیر از فروش منظم محصول یا خدمات دریافت می کند. مطالبات غیر تجاری نیز به عنوان دارایی های جاری طبقه بندی می شوند. اگر انتظار می رود پرداخت بیش از یک سال طول بکشد، می توان آنها را به دارایی های غیر جاری منتقل کرد.

شناخت درآمد و ارزشیابی

شناخت درآمد و ارزشیابی:

• شرایط معمولی
• حق برداشت
• ارزشیابی

ثبت و گزارشگری حساب های دریافتنی به صورت تخفیفات نقدی و برگشت از فروش و تخفیفات می باشد.

ثبت وگزارش اسناد دریافتنی به 3 روش بهره بردار یا سود تضمین شده، بدون بهره و تنزل شده می باشد.

تقسیم مطالبات از نظر امکان وصول و یا عدم وصول:

مطالبات از نظر امکان وصولو یا عدم وصول به سه دسته تقسیم می شود:

• حتمی الوصول: این مطالبات حتما وصول می شوند و عدم وصول آن ها صفر درصد می باشد.
• لاوصول: امکان وصول این مطالبات تقریبا صفر و نا ممکن می باشد.
• مشکوک الوصول: در وصول و یا عدم وصول این مطالبات شک و تردید وجود دارد.

مهمترین ذخیره ای که همیشه لازم و ضروری می باشد، ذخیره مطالبات مشکوم الوصول می باشد و با چهار روش ذکر شده در ذیل برآورده می شود:

• برآورد برمبنای خالص فروش های نسیه
• برآورد برمبنای مجموع فروش های نقد و نسیه
• برآورد بر مبنای درصدی از مجموع حساب های دریافتنی
• برآورد برمبنای تحلیل زمانی حساب های دریافتنی

محاسبه مطالبات مشکوک الوصول

روش های محاسبه مطالبات مشکوک الوصول:

محاسبه مطالباب مشکوک الوصول به روش های زیر امکان پذیر می باشد:

• روش درصدی از حساب های دریافتنی: در این روش در پایان دوره مالی، با توجه به سال های گذشته، درصدی از حساب های دریافتنی به عنوان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول اختصاص می یاید.
• روش درصدی از فروش های نسیه: در این روش درصدی از فروش های نسیه موسسه برای مطالبات مشکوک الوصول قرار داداه می شود.
• روش تجزیه سنی حساب های دریافتنی: در این روش عمر حسابهای دریافتنی مورد بررسی قرار می گیرد و وصول این مطالبات که دارای مدت زمان طولانی از سررسیدشان می باشند کم و ناممکن می باشد.
• روش بررسی موردی: بهترین روش برای محاسبه این مطالبات، تجزیه و تحلیل آن ها می باشد و برای هر کدام میزان مشخصی برای این مطالبات در نظر گرفته می شود.

پیشنهاد می کنیم، مقاله قانون سود و زیان انباشته را مطالعه کنید

نکات مهم مربوط به حسابداری مطالبات:

• حسابهای دریافتنی و یا بدهکاران، مطالبات واحد تجاری است که مستند به اسناد تجاری نمی باشد و برای طلب آن هیچ مدرک قانونی دریافت نشده است.
• حساب های دریافتنی تجاری، جزء مطالباتی هستند که رابطه مستقیم با عملیات عادی و مستمر واحد تجاری، از راه فروش نسیه کالاها و خدمات ایجاد می کند.
• حساب های دریافتنی غیر تجاری، مطالباتی مانند، فروش نسیه دارایی های ثابت و یا مطالبات برگرفته از فروش نسیه دارایی های ثابت و یا مطالبه از مدیران و کارکنان برای علی الحساب پرداختی می باشند که رابطه مستقیم با عملیات عادی و مستمر تجاری ندارند.
• حساب های دریافتنی با خالص ارزش بازیافتی، ارزیابی می شود.
• مطالبات سوخت شده باید جزء هزینه های عمومی و اداری در صورت سود و زیان طبقه بندی شود.
• در روش شناسایی مخصوص حسابهای دریافتنی واحد تجاری، تمامی حساب های دریافتنی واحد تجاری مورد بررسی قرار می گیرد و مطالبات مشکوک مشخص می شود و برای آن ها ذخیره در نظر گرقته می شود.