صورتهای مالی سوابق مدونی هستند که اطلاعاتی در خصوص فعالیتهای مالی و شرایط یک کسب‌‌وکار یا سازمان ارائه می‌دهند. هدف از تجزیه و تحلیل صورت های مالی، بررسی اطلاعات مالی سازمان به مختصرترین و شفاف‌ترین شکل ممکن برای اعضای داخلی و خارجی سازمان است. در واقع تجزیه و تحلیل صورتهای مالی باعث میشود مدیران بتوانند فرصت ها و مشکلات مالی که شرکت با آن روبرو میشود را تشخیص داده و برنامه ریزی و کنترل به موقع و مناسبی داشته باشند. در این مطلب قصد داریم شما را با نحوه تجزیه و تحلیل صورتهای مالی در اکسل آشنا کنیم.
صورتهای مالی چیست؟
طبق بند 8 استاندارد حسابداری شماره 1، صورتهای مالی، ارائه ساختاریافته وضعیت مالی و عملکرد مالی واحد تجاری است. در واقع صورتهای مالی خلاصه‌ای از عملیات تامین مالی و فعالیتهای سرمایه‌گذاری یک واحد تجاری، در یک دوره زمانی مشخص است. این صورتها، بر اساس استانداردهای مشخص و منطبق با اصول حسابداری تهیه میشود. صورتهای مالی حاوی اطلاعات پرکاربرد برای تصمیمات سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان است.
هدف از تهیه صورت های مالی چیست؟
هدف از تهیه صورتهای مالی به شیوه های مختلفی مانند تهیه صورت های مالی در اکسل، ارائه اطلاعاتی درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی، جریانهای نقدی و انعطاف‌پذیری واحد تجاری است به نحوی که این گزارشها در تصمیم گیریهای استفاده‌کنندگان قابل استفاده باشد.
صورتهای مالی اساسی
مجموعه کامل صورتهای مالی اساسی جدید شامل موارد زیر است:
- صورت سود و زیان برای دوره
- صورت سود و زیان جامع برای دوره
- صورت وضعیت مالی به تاریخ پایان دوره
- صورت تغییرات در حقوق مالکانه برای دوره
صورت جریانهای نقدی برای دوره
صورت وضعیت مالی به تاریخ پایان دوره، نام جدید ترازنامه است.
تجزیه و تحلیل صورتهای مالی یعنی چه؟
فرایند تجزیه و تحلیل صورتهای مالی شرکت برای اهداف تصمیم گیری است. استفاده کنندگان برون سازمانی از آن برای درک سلامت کلی واحد تجاری و همچنین ارزیابی عملکرد مالی و ارزش تجاری استفاده می کنند. استفاده کنندگان درون سازمانی از آن به عنوان ابزاری نظارتی برای مدیریت امور مالی استفاده می کنند.
اهمیت تجزیه و تحلیل صورت های مالی
بنگاهها صورتهای مالی را برای تحقق تعهدات خود و همچنین کمک در تصمیم گیری استراتژیک خود آماده می کنند. بنابراین، مهارت تجزیه و تحلیل صورتهای مالی برای خواندن، مقایسه و تفسیر اطلاعات مالی برای تعیین سلامت و ثبات یک واحد تجاری بسیار مهم است. تجزیه و تحلیل صورتهای مالی با تعیین نقاط قوت و ضعف شرکت، به چگونگی به کارگیری منابع و تصمیم گیری تجاری کمک می کند.
در واقع صورتهای مالی نبض سلامت مالی شرکت هستند و با یادگیری روش‌های تجزیه و تحلیل صورتهای مالی، مدیران در می یابند که آیا شرکت قادر به پرداخت بدهی ها و هزینه ها و افزایش سرمایه‌گذاریها برای کسب و کار هستند یا خیر. تجزیه و تحلیل صورتهای مالی برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت در طول زمان و شناسایی روندهای عملکرد و همچنین برای ارزیابی اوراق بهادار صاحبان سهام شرکت، ارزیابی خطرات مالی و بررسی دقیق حسابها مفید است.
روش های تجزیه و تحلیل صورتهای مالی
1. تجزیه و تحلیل افقی
در این روش روند حسابها طی دو یا چند دوره مختلف بررسی میشود. تجزیه و تحلیل افقی از طریق محاسبه درصد تغییر و یا در صورتی که دوره بررسی بیش از دو دوره باشد از طریق محاسبه شاخص به دست می آید. مثلا تغییر دارایی ها یا سود یک شرکت نسبت به دوره قبل نوعی تجزیه و تحلیل افقی است. هر چه تعداد دوره های مقایسه بیشتر باشد نتیجه تجزیه و تحلیل افقی بهتر خواهد بود. دو روش برای تجزیه و تحلیل افقی وجود دارد:
1) سال اول را سال پایه قرار داده و سالهای بعد را نسبت به سال پایه در نظر بگیریم.
2) هر سال را نسبت به سال قبل از خود در نظر بگیریم.
2. تجزیه و تحلیل عمودی
بین بسیاری از اقلام صورت های مالی با یکدیگر رابطه ای وجود دارد، مثلا بین هزینه های فروش یا برگشت از فروش با فروش طی دوره یا بین دارایی های جاری نسبت به کل دارایی ها رابطه ای وجود دارد. موفقیت یک شرکت زمانی به حداکثر میرسد که ارتباط بین این اقلام شناسایی و در جهت یک ارتباط صحیح و منطقی هدایت شود. تجزیه و تحلیل عمودی، ارتباط بین اقلام صورتهای مالی را شناسایی میکند.
در تجزیه و تحلیل عمودی یک قلم مهم از صورت های مالی به عنوان ارزش پایه به کار رفته و سایر اقلام آن صورت نسبت به آن محاسبه و با آن مقایسه میشود.
در تجزیه و تحلیل عمودی صورت وضعیت مالی، مجموع دارایی ها، مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام معمولا صد در صد در نظر گرفته شده، هر یک از اقلام دارایی نسبت به مجموع دارایی ها و هر یک از اقلام بدهی و حقوق صاحبان سهام نسبت به مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام محاسبه میشود.
در صورت سود و زیان، فروش خالص معادل صد در صد در نظر گرفته شده سایر حسابها نسبت به آن سنجیده میشود.
3. تجزیه و تحلیل نسبت ها
بعد از مطالعه دقیق صورت ها و یادداشت های پیوست صورت های مالی، گام بعدی در تجزیه و تحلیل صورت های مالی، تجزیه و تحلیل نسبت های مالی است.
کاربرد نسبت های مالی: برای هر یک از جنبه های عملکردی شرکت میتوان از یک نوع نسبت استفاده کرد. تحلیل گران برای شناخت نقاط ضعف و قوت شرکت از این نسبت ها به عنوان یک ابزار متداول استفاده میکنند.
نکته
در مقاله تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی، نسبتها به همراه مثال شرکت گلبرگ در اکسل توضیح داده شده است.
پیشنهاد میشود مقاله صورت های مالی چیست و انواع آن کدامند؟ را مطالعه کنید
انواع نسبتهای مالی
نسبت های مالی معمولاً در چهار گروه زیر طبقه بندی شده اند:
1. نسبت های نقدینگی
توانایی و قدرت پرداخت شركت را در مورد پرداخت بدهی های كوتاه مدت اندازه گیری می كند.
انواع نسبتهای نقدینگی
1.1) نسبت جاری
1.2) نسبت آنی
1.3) نسبت وجه نقد
1.4) نسبت سرمایه در گردش به کل داراییها
2. نسبت های فعالیت
درجه كارآیی شركت را در به کارگیری منابعش اندازه گیری میکند.
انواع نسبت های فعالیت
2.1) نسبت گردش موجودی کالا
2.2) متوسط دوره ی گردش موجودی کالا
2.3) گردش کل دارایی ها
2.4) متوسط دوره وصول مطالبات
2.5) گردش حسابهای دریافتنی
3. نسبت های اهرمی یا بدهی
نسبت های اهرمی تامین نیازهای مالی از طریق ایجاد بدهی را نشان می دهد. این نسبت توانایی شرکت در پرداخت تعهدات بلندمدت را اندازه گیری میکند. این نسبت در واقع شاخص ریسک مالی شرکت میباشد.
انواع نسبتهای اهرمی
3.1) نسبت بدهی
3.2) نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام
3.3) ضریب مالکانه
3.4) ساختار سرمایه در مقابل مجموع داراییها (نسبت بدهی بلند مدت)
3.5) نسبت دفعات پوشش هزینه بهره
4. نسبت های سود آوری
میزان موفقیت شركت را دركسب سود و طریق تامین آن از محل درآمد ، فروش و سرمایه گذاری را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.
انواع نسبت های سود آوری
4.1) حاشیه سود خالص
4.2) حاشیه سود ناخالص
4.3)نرخ بازده سرمایه گذاری یا نرخ بازده دارایی ROI
4.4) بازده حقوق صاحبان سهام ( نرخ بازده ارزش ویژه)
4.5) سود هر سهم EPS
4.6) سود تقسیمی DPS
نکته
برای فهم بهتر دو مورد از صورت های مالی اساسی ( صورت وضعیت مالی و صورت سود و زیان ) را در قالب مثال زیر در اکسل به روش تجزیه و تحلیل افقی و عمودی انجام داده ایم.
مثال تجزیه و تحلیل افقی و عمودی
صورت وضعیت مالی (ترازنامه) و صورت سود و زیان سال 1397 و 1398 شرکت گلبرگ، در اکسل زیر درج شده است. مطلوب است: تجزیه و تحلیل این دو صورت مالی به روش افقی و عمودی.
نکته
برای تجزیه تحلیل افقی سال 1398 را نسبت به سال 1397 در نظر گرفته ایم. برای محاسبه درصد تغییر سال 98 به سال 97 به این صورت عمل میکنیم:
100% *سال 97 / ( سال 97 – سال 98 ) = تجزیه و تحلیل افقی
توجه کنید در فرمول به این دلیل از تابع if استفاده شده که اگر سال 97 داده بزرگتر از صفر داشته باشد شرط درست تابع، فرمول تجزیه و تحلیل افقی باشد و شرط نادرست تابع، عدد صفر را نشان دهد.
برای محاسبه درصد تغییر سال 98 به سال 97 در تجزیه و تحلیل عمودی صورت وضعیت مالی، به این صورت عمل میکنیم:
100% * جمع دارایی سال 98 / هر قلم از دارایی سال 98 = تجزیه و تحلیل عمودی دارایی
100% *جمع بدهی و حقوق صاحبان سهام سال 98/ هر قلم از بدهی یا حقوق صاحبان سهام سال 98 =تجزیه و تحلیل عمودی بدهی و حقوق صاحبان سهام برای محاسبه درصد تغییر سال 98 به سال 97 در تجزیه و تحلیل عمودی صورت سود و زیان، به این صورت عمل میکنیم:
100% * فروش سال 98 / هر قلم از داده های صورت سود و زیان سال 98 = تجزیه و تحلیل عمودی صورت سود و زیان
توجه کنید در فرمول تجزیه و تحلیل عمودی به این دلیل از تابع if استفاده شده که اگر سال 98 داده بزرگتر از صفر داشته باشد شرط درست تابع، فرمول تجزیه و تحلیل عمودی باشد و شرط نادرست تابع، عدد صفر را نشان دهد.
تجزیه و تحلیل افقی و عمودی صورت های مالی شرکت نمونه
با استفاده از نرم‌افزار اکسل میتوان به راحتی به تجزیه و تحلیل صورتهای مالی مانند تنظیم جدول ترازنامه، صورت سود و زیان، جریان وجوه نقد، فرم تایید صورتهای مالی، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، حسابها و اسناد دریافتی و … پرداخت که در این مقاله به برخی از آن‌ها اشاره کردیم.
اگر یک حسابدار موفق هستید، قطعاً به اکسل تسلط کامل دارید! همچنین اگر قصد دارید به یک حسابدار موفق تبدیل شوید، حتماً می‌بایست به نرم‌افزار اکسل، تسلط کامل پیدا کنید. امیدواریم با خواندن این مقاله اطلاعات خوبی درباره نحوه تجزیه و تحلیل صورتهای مالی در اکسل کسب کرده باشید
