طبق ماده یک قانون مالیاتهای مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی که در داخل کشور با فعالیت اقتصادی، خدماتی و غیره درآمد کسب می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات هستند. مالیات بر حقوق از نظر حجم، ثبات، کارایی و سهولتی که در وصول دارد از اهمیت بسزایی برخوردار است.
موارد معاف از مالیات حقوق ۱۴۰۲:
مالیات حقوق یکی از انواع مالیات های بر درآمد است که جزء مالیات های مستقیم به شمار می رود و بر اساس نسبت معینی از درآمد کارمند محاسبه می شود. بیمه و مالیات حقوق از جمله کسورات قانونی هستند که کارفرما باید از حقوق دریافتی کارگر کسر کند.
هر ساله هیئت دولت میزان مالیات حقوق را تعیین کرده و باید به حساب وزارت اقتصاد و دارایی واریز گردد. معافیت از پرداخت مالیات حقوق از جمله امتیازاتی است که سازمان مالیات برای حقوق‌بگیران در نظر گرفته است. البته در برخی موارد نیز نیاز به پرداخت مالیات نیست و معاف از مالیات هستیم که این موارد برای سال ۱۴۰۲ عبارت اند از:
- میزان معافیت سالانه ای که از جانب دولت تعیین شده است برای سال ۱۴۰۲ معادل ۱۲۰ میلیون تومان است.
- هزینه های مربوط به سفر و فوق العاده مأموریت
- عیدی و پاداش پرداختی در پایان سال به کارگران به میزان یک دوازدهم معافیت سالانه
- حقوق مرخصی استفاده نشده، سنوات، حقوق بازنشستگی و غیره که در زمان بازنشستگی یا ازکارافتادگی به وراث یا حقوق گیرنده پرداخت می شود موارد معاف از مالیات هستند.
- حقوق کارکنان نیروهای مسلح
- مزایای پرداختی غیرنقدی به کارکنان که ارزش آن ها معادل دو دوازدهم معافیت سالانه باشد.
- دو هفتم از هزینه های درمان شامل بیمه تکمیلی کارمند، افراد خانواده و تأمین اجتماعی وی.
مالیات بر درآمد حقوق، چه مواردی را در بر میگیرد؟
بر اساس مفاد جز 5 بند الف تبصره 12 قانون بودجه سال 1402، مالیات بر درآمد حقوق، شامل مجموع موارد مندرج در احکام کارگزینی و شامل موارد زیر خواهد بود:
- حق شغل
- حق شاغل
- فوق العاده مدیریت
- فوق العاده مستمر و غیرمستمر
- کارانه
- سایر پرداختی‌ها به استثنا عیدی پایان سال
سازمان مالیاتی بر اساس بخشنامه شماره 200/99/58 مورخ 99/8/14 وجوهی که بابت بن کارگری، حق مسکن، حق اولاد و سایر مزایای شاغل پرداخت می‌شود، از پرداخت مالیات معاف نموده بود؛ اما در پاسخ به این پرسش که آیا بن کارگری و حق مسکن در سال 1402مشمول معافیت مالیاتی هستند؟ باید بگوییم: مطابق بند فوق از احکام بودجه 1402، موارد فوق اعم از کمک هزینه مسکن و اقلام مصرفی خانوار (بن) که در حکم کارگزینی یا قرارداد کاری کارکنان درج می‌شوند، مشمول پرداخت مالیات هستند.
آیا حق اولاد مشمول بیمه و مالیات است؟
یکی دیگر از مزایای کاری، حق اولاد است که به عنوان کمک هزینه نگهداری و پرورش فرزند به افراد پرداخت می‌شود. کارگران و کارمندانی که مشمول قوانین تامین اجتماعی هستند، میتوانند حق اولاد را به طور ماهانه همراه با سایر مزایا دریافت نمایند. نحوه محاسبه حق عائله مندی یا حق اولاد در سال ۱۴۰۲ معادل با سه روز حداقل مزد مصوب برای هر فرزند است. حال باید دید که این مبلغ هم مشمول بیمه می‌شود یا خیر؟ طبق قانون حق اولاد و عائله مندی مشمول بیمه نیست. با این حال در صورتی که حق اولاد در فیش حقوقی پرداخت گردد، حق اولاد مشمول مالیات بر حقوق می‌گردد.
کدام پرداختها مشمول کسر مالیات حقوق هستند؟
مطابق بند ب تبصره 12 قانون بودجه 1402، کلیه پرداختهای مشابه حقوق و دستمزد، هزینه اجتناب ناپذیر هستند؛ در نتیجه مشمول کسر مالیات با نرخ مالیات حقوق 1402(جز 5 بند الف تبصره 12 قانون بودجه) به صورت ماهانه خواهند بود.
از جمله این پرداختها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- حق التدریس
- حق الزحمه
- ساعتی
- حق نظارت
- پاداش شوراهای حل اختلاف
موارد معاف از مالیات حقوق:
موارد معاف از مالیات حقوق به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- موارد مذکور در ماده 91 ق.م.م
- معافیت دو هفتم حق بیمه سهم کارگر
معافیت های مالیات حقوق بر اساس ماده 91 ق.م.م
مطابق ماده 91 ق.م.م، درآمدهای حقوق به شرح زیر مشمول معافیت مالیات حقوق هستند:
- روسا و اعضای ماموریت‌های سیاسی خارجی در ایران و روسا و اعضای هیات‌های نمایندگی فوق‌العاده دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل و همچنین روسا و اعضای هیات‌های نمایندگی سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن در ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و موسسات مزبور در صورتی که تابع دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند.
- روسا و اعضای ماموریت‌های کنسولی خارجی در ایران و همچنین کارمندان موسسات فرهنگی دول خارجی نسبت درآمد حقوق دریافتی از دول متبوع خود به شرط معامله متقابل.
- کارشناس خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک‌های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دول خارجی و یا موسسات بین‌المللی به ایران اعزام می‌شوند، نسبت به حقوق دریافتی آنان از دول متبوع یا موسسات بین‌المللی مذکور.
- کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگری ها و نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران در صورتی که دارای تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند به شرط معامله متقابل.
- حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده.
- هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل.
- مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار میگیرد.
- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن.
- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعا معادل یک دوازدهم.
- خانه‌های سازمانی که با اجازه قانونی در اختیار ماموران کشوری گذارده می‌شود.
- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما یا به وسیله حقوق‌بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.
- مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم.
- درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.
سقف معافیت مالیاتی ۱۴۰۲ ناشی از حقوق:
این درصد برای حقوق های بین ۱۴ تا ۲۳ میلیون تومان به ۱۵ درصد می رسد. مالیات حاصل از دریافت حقوق ۲۳ تا ۳۴ میلیون تومانی نیز ۲۰ درصد است.
پیشنهاد می‌شود نحوه ثبت مالیات بر درآمد (عملکرد) را مطالعه کنید
جدول نرخ مالیات بر حقوق سال 1402:
طبق مقررات جز 5 بند الف تبصره ۱۲ قانون بودجه سال 1402کل کشور، مالیات بر درآمد حقوق سالیانه در سال 1402با نرخ زیر محاسبه می‌شود:
| از مبلغ (ريال) | تا مبلغ (ريال) | نسبت به مازاد | نرخ مالیات |
| 1 | 672,000,000 | — | معاف |
| 672,000,001 | 1,800,000,000 | 672,000,000 | 10% |
| 1,800,000,001 | 3,000,000,000 | 1,800,000,000 | 15% |
| 3,000,000,001 | 4,200,000,000 | 3,000,000,000 | 20% |
| 4,200,000,001 | بیش از 4,200,000,000 | 4,200,000,000 | 30% |
جدول نرخ مالیات حقوق سالانه برای سال 1402
از آنجا که مالیات بر درآمد حقوق به صورت ماهیانه محاسبه و دریافت می‌شود، جدول نرخ مالیات بر درآمد حقوق به صورت ماهیانه عبارت است از:
| حداقل درآمد در ماه (ريال) | حداکثر درآمد در ماه (ريال) | نسبت به مازاد | نرخ مالیات متعلق |
| 1 | 56,000,000 | — | معاف |
| 56,000,001 | 150,000,000 | 56,000,000 | 10% |
| 150,000,001 | 250,000,000 | 150,000,000 | 15% |
| 250,000,001 | 350,000,000 | 250,000,000 | 20% |
| 350,000,001 | بالاتر از 350,000,000 | 30% |
جدول نرخ مالیات حقوق ماهانه برای سال 1402
مثال معافیت مالیات حقوق در سال 1402:
در سال 1402معافیت مالیات حقوق برای کارکنان، ماهیانه 5,600,000 تومان در نظر گرفته شده است. در واقع کارکنان با هر حقوقی از پرداخت مالیات برای 5,600,000 تومان از درآمد خود معاف هستند. مازاد بر این رقم در چهار مرحله و با نرخ مالیات متفاوت، مشمول پرداخت مالیات است. برای آشنایی با نحوه محاسبه مالیات حقوق و استفاده از معافیت مالیات حقوق به مثال زیر دقت نمایید:
مثال : اگر درآمد مشمول مالیات کارمندی ماهیانه 16 میلیون تومان باشد، 5,600,000 تومان آن از پرداخت مالیات معاف و او برای 10,400,000 تومان آن مالیات می‌پردازد.
| درآمد مشمول مالیات این کارمند | 10,400,000 = 5,600,000 – 16,000,000 |
مثال محاسبه معافیت مالیات حقوق:
به این ترتیب مالیات قابل پرداخت ماهانه او بر اساس نرخ طبقه بندی شده مالیات به صورت زیر محاسبه می‌شود:
| شرح (تومان) | نحوه محاسبه | مبلغ قابل پرداخت (تومان) |
| مالیات طبقه اول از 5,600,000 تا 15,000,000 با نرخ 10% | 9,400,000 = 5,600,000 – 15,000,000 940,000 = 10% * 9,400,000 | 940,000 |
| مالیات طبقه دوم از 15,000,000 تا 16,000,000 با نرخ 15% | 1,000,000 = 15,000,000 – 16,000,000 150,000 = 15% * 1,000,000 | 150,000 |
| مجموع مالیات قابل پرداخت ماهانه | 1,090,000 = 150,000 + 940,000 | 1,090,000 |
مثال نحوه محاسبه مالیات حقوق در سال 1402
بخشنامه معافیت مالیات حقوق سال 1402:
یکی از بخشنامه های مهم سازمان امور مالیاتی که هرساله ابلاغ می شود ، بخشنامه معافیت مالیاتی حقوق بگیران است . این بخشنامه از این جهت دارای اهمیت است که حسابداران یک سازمان به منظور محاسبه ی درست و صحیح میزان مالیات حقوق کارکنان به مفاد مندرج در آن نیاز دارند . در همین رابطه سازمان امور مالیاتی کشور بخشنامه ی معافیت مالیاتی حقوق بگیران برای سال ۱۴۰۲ را به شرح زیر ابلاغ نمود :
” با توجه به احکام بند (و) تبصره ۱۲ و بند (ص) تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور سقف معافیت مالیاتی موضوع ماده ۸۴ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی سال ۱۳۹۴ در سال ۱۴۰۲ مبلغ یک میلیارد و دویست میلیون (۱،۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال است . مجموع درآمد اشخاص حقیقی که تحت عناوینی از قبیل حقوق و مزایا ( به استثنای عیدی و کارانه اعضای هیأت علمی بالینی تمام وقت جغرافیایی و پزشکان متخصص بالینی تمام وقت جغرافیایی ) مقرری یا مزد، حق شغل، حق شاغل، فوق العاده ها، اضافه کار، حق الزحمه، حق مشاوره، حق حضور در جلسات، پاداش، حق التدریس، حق التحقیق، حق پژوهش و کارانه اعم از مستمر با غیر مستمر که به صورت نقدی و غیر نقدی از یک یا چند منبع در بخش دولتی و یا غیر دولتی تحصیل می نمایند چه از کارفرمای اصلی و یا غیر اصلی پس از کسر بخشودگی، معافیت و سایر مشوق های مقرر در قانون مالیات های مستقیم و سایر قوانین به نرخ های زیر مشمول مالیات می باشد :
بخشنامه مالیات حقوق 1402
سوالات متداول:
1) معافیت مالیاتی عیدی در سال 1402چقدر است؟
مبلغ این مالیات، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین شده و از میزان عیدی کارمندان و کارگران کسر می‌شود. طبق تصمیمات اخذ شده، در سال 1402 به عیدی‌های تا پنج میلیون و ششصد هزار تومان مالیاتی تعلق نمی‌گیرد.
نکته:
مبنای محاسبه عیدی و پاداش سالانه کارگران در کارگاه‌هایی که طرح طبقه‌بندی مشاغل دارند، مزد گروه و پایه یا مزد مبنا و در واحدهای فاقد طرح طبقه‌بندی، مزد ثابت یعنی مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل خواهد بود.
2) پاداش های پرداختی طول سال مشمول معافیت یک دوازدهم است؟
خیر. حتی اگر در طول سال چندین پاداش به کارگر پرداخت شود، تنها پاداش پایان سال و عیدی پرداختی مشمول این معافیت است.
3) معافیت سالانه مزایای غیرنقدی در سال 1401 چه میزان است؟
براساس فرمول و محاسبات ارائه شده، میزان معافیت مالیاتی مزایای غیر نقد در سال 1402 برابر با 20 میلیون تومان است.
کلام آخر:
یکی از مهم‌ترین چالش‌های حسابداران در تهیه لیست حقوق و دستمزد، محاسبه و کسر معافیت مالیات حقوق کارکنان است. زیرا از سویی باید در حفظ منافع کارمندان بکوشد؛ از سوی دیگر، حافظ منافع مجموعه و کارفرما باشد. در واقع لغزش در این مورد امری دو سر باخت است زیرا با به خطر افتادن منافع هر یک از طرفین، مجموعه اقتصادی متضرر خواهد شد.
