طبق ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی که در داخل کشور با فعالیت اقتصادی، خدماتی و غیره درآمد کسب می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات هستند. مالیات بر حقوق از نظر حجم، ثبات، کارایی و سهولتی که در وصول دارد از اهمیت بسزایی برخوردار است.
معافیت مالیات بر درآمد حقوق در سال 1401 چقدر است؟
مطابق جز 5 بند الف تبصره 12 قانون بودجه سال 1401، سقف معافیت مالیاتی سالانه موضوع ماده 84 ق.م.م، معادل 672,000,000 ریال تعیین شده است. همچنین نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی برای مجموع موارد مندرج در احکام کارگزینی به شرح زیر است:
- نسبت به مازاد ششصد و هفتاد و دو میلیون (672,000,000) ریال تا یک میلیارد و هشتصد میلیون (1,800,000,000) ريال، ده درصد (10%)
- نسبت به مازاد یک میلیارد و هشتصد میلیون (1,800,000,000) ريال تا سه میلیارد (3,000,000,000) ريال، پانزده درصد (15%)
- نسبت به مازاد سه میلیارد (3,000,000,000) ريال تا چهار میلیارد و دویست میلیون (4,200,000,000) ريال، بیست درصد (20%)
- نسبت به مازاد چهار میلیارد و دویست میلیون (4,200,000,000) ريال به بالا، سی درصد (30%)
مالیات بر درآمد حقوق، چه مواردی را در بر میگیرد؟
بر اساس مفاد جز 5 بند الف تبصره 12 قانون بودجه سال 1401، مالیات بر درآمد حقوق، شامل مجموع موارد مندرج در احکام کارگزینی و شامل موارد زیر خواهد بود:
- حق شغل
- حق شاغل
- فوق العاده مدیریت
- فوق العاده مستمر و غیرمستمر
- کارانه
- سایر پرداختی‌ها به استثنا عیدی پایان سال
سازمان مالیاتی بر اساس بخشنامه شماره 200/99/58 مورخ 99/8/14 وجوهی که بابت بن کارگری، حق مسکن، حق اولاد و سایر مزایای شاغل پرداخت می‌شود، از پرداخت مالیات معاف نموده بود؛ اما در پاسخ به این پرسش که آیا بن کارگری و حق مسکن در سال 1401 مشمول معافیت مالیاتی هستند؟ باید بگوییم: مطابق بند فوق از احکام بودجه 1401، موارد فوق اعم از کمک هزینه مسکن و اقلام مصرفی خانوار (بن) که در حکم کارگزینی یا قرارداد کاری کارکنان درج می‌شوند، مشمول پرداخت مالیات هستند.
حق اولاد، بن و حق مسکن در سال ۱۴۰۱ مشمول مالیات
بر اساس احکام بودجه سال 1401، کلیه پرداختهای موجود در احکام کارگزینی مشمول پرداخت مالیات هستند.
حق اولاد، بن و حق مسکن در سال ۱۴۰۱، مشمول مالیات
کدام پرداختها مشمول کسر مالیات حقوق هستند؟
مطابق بند ب تبصره 12 قانون بودجه 1401، کلیه پرداختهای مشابه حقوق و دستمزد، هزینه اجتناب ناپذیر هستند؛ در نتیجه مشمول کسر مالیات با نرخ مالیات حقوق 1401 (جز 5 بند الف تبصره 12 قانون بودجه) به صورت ماهانه خواهند بود.
از جمله این پرداختها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- حق التدریس
- حق الزحمه
- ساعتی
- حق نظارت
- پاداش شوراهای حل اختلاف
موارد معاف از مالیات حقوق
موارد معاف از مالیات حقوق به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- موارد مذکور در ماده 91 ق.م.م
- معافیت دو هفتم حق بیمه سهم کارگر
معافیت های مالیات حقوق بر اساس ماده 91 ق.م.م
مطابق ماده 91 ق.م.م، درآمدهای حقوق به شرح زیر مشمول معافیت مالیات حقوق هستند:
- روسا و اعضای ماموریت‌های سیاسی خارجی در ایران و روسا و اعضای هیات‌های نمایندگی فوق‌العاده دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل و همچنین روسا و اعضای هیات‌های نمایندگی سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن در ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و موسسات مزبور در صورتی که تابع دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند.
- روسا و اعضای ماموریت‌های کنسولی خارجی در ایران و همچنین کارمندان موسسات فرهنگی دول خارجی نسبت درآمد حقوق دریافتی از دول متبوع خود به شرط معامله متقابل.
- کارشناس خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک‌های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دول خارجی و یا موسسات بین‌المللی به ایران اعزام می‌شوند، نسبت به حقوق دریافتی آنان از دول متبوع یا موسسات بین‌المللی مذکور.
- کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگریها و نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران در صورتی که دارای تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند به شرط معامله متقابل.
- حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده.
- هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل.
- مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار میگیرد.
- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن.
- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعا معادل یک دوازدهم.
- خانه‌های سازمانی که با اجازه قانونی در اختیار ماموران کشوری گذارده می‌شود.
- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما یا به وسیله حقوق‌بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.
- مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم.
- درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.
سقف معافیت مالیات حقوق سال 1401
سقف معافیت مالیات حقوق در سال 1401، به این معناست که اگر درآمد سالیانه یک فرد از مبلغ 672،000،000 ریال بیشتر باشد، باید برای مازاد بر آن، مطابق نرخ‌های ارائه شده در قانون بودجه برای مالیات بر درآمد حقوق، مبلغی از حقوق کارگر یا کارمند کسر و به عنوان مالیات حقوق به سازمان مالیاتی پرداخت شود.
از آنجا که حقوق کارگران و کارمندان، به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود، مالیات حقوق ماهیانه از تقسیم مبلغ فوق بر ۱۲ محاسبه شده و معیار پرداخت مالیات درآمد حقوق کارگران و کارمندان در ماه محسوب می‌شود.
نکته
مطابق بند پایانی جز 5 بند الف تبصره 12 قانون بودجه 1401، سقف معافیت مالیات سالیانه مستغلات اشخاص فاقد درآمد و مالیات بر درآمد مشاغل موضوع مواد 57 و 101 ق.م.م برای سال 1401 معادل مبلغ 396،000،000 ریال است.
پیشنهاد می‌شود نحوه ثبت مالیات بر درآمد (عملکرد) را مطالعه کنید
جدول نرخ مالیات بر حقوق سال 1401
طبق مقررات جز 5 بند الف تبصره ۱۲ قانون بودجه سال ۱۴۰1 کل کشور، مالیات بر درآمد حقوق سالیانه در سال 1401 با نرخ زیر محاسبه می‌شود:
| از مبلغ (ريال) | تا مبلغ (ريال) | نسبت به مازاد | نرخ مالیات |
| 1 | 672,000,000 | — | معاف |
| 672,000,001 | 1,800,000,000 | 672,000,000 | 10% |
| 1,800,000,001 | 3,000,000,000 | 1,800,000,000 | 15% |
| 3,000,000,001 | 4,200,000,000 | 3,000,000,000 | 20% |
| 4,200,000,001 | بیش از 4,200,000,000 | 4,200,000,000 | 30% |
جدول نرخ مالیات حقوق سالانه برای سال 1401
از آنجا که مالیات بر درآمد حقوق به صورت ماهیانه محاسبه و دریافت می‌شود، جدول نرخ مالیات بر درآمد حقوق به صورت ماهیانه عبارت است از:
| حداقل درآمد در ماه (ريال) | حداکثر درآمد در ماه (ريال) | نسبت به مازاد | نرخ مالیات متعلق |
| 1 | 56,000,000 | — | معاف |
| 56,000,001 | 150,000,000 | 56,000,000 | 10% |
| 150,000,001 | 250,000,000 | 150,000,000 | 15% |
| 250,000,001 | 350,000,000 | 250,000,000 | 20% |
| 350,000,001 | بالاتر از 350,000,000 | 30% |
جدول نرخ مالیات حقوق ماهانه برای سال 1401
مثال معافیت مالیات حقوق در سال 1401
در سال 1401 معافیت مالیات حقوق برای کارکنان، ماهیانه 5,600,000 تومان در نظر گرفته شده است. در واقع کارکنان با هر حقوقی از پرداخت مالیات برای 5,600,000 تومان از درآمد خود معاف هستند. مازاد بر این رقم در چهار مرحله و با نرخ مالیات متفاوت، مشمول پرداخت مالیات است. برای آشنایی با نحوه محاسبه مالیات حقوق و استفاده از معافیت مالیات حقوق به مثال زیر دقت نمایید:
مثال : اگر درآمد مشمول مالیات کارمندی ماهیانه 16 میلیون تومان باشد، 5,600,000 تومان آن از پرداخت مالیات معاف و او برای 10,400,000 تومان آن مالیات می‌پردازد.
| درآمد مشمول مالیات این کارمند | 10,400,000 = 5,600,000 – 16,000,000 |
مثال محاسبه معافیت مالیات حقوق
به این ترتیب مالیات قابل پرداخت ماهانه او بر اساس نرخ طبقه بندی شده مالیات به صورت زیر محاسبه می‌شود:
| شرح (تومان) | نحوه محاسبه | مبلغ قابل پرداخت (تومان) |
| مالیات طبقه اول از 5,600,000 تا 15,000,000 با نرخ 10% | 9,400,000 = 5,600,000 – 15,000,000 940,000 = 10% * 9,400,000 | 940,000 |
| مالیات طبقه دوم از 15,000,000 تا 16,000,000 با نرخ 15% | 1,000,000 = 15,000,000 – 16,000,000 150,000 = 15% * 1,000,000 | 150,000 |
| مجموع مالیات قابل پرداخت ماهانه | 1,090,000 = 150,000 + 940,000 | 1,090,000 |
مثال نحوه محاسبه مالیات حقوق در سال 1401
بخشنامه معافیت مالیات حقوق سال 1401
سازمان مالیاتی بر اساس بخشنامه شماره 200/1401/7 مورخ 1401/2/10 نرخ مالیات بر درآمد حقوق 1401 و همچنین معافیت مالیاتی سالانه حقوق را بر اساس جزء 5 بند الف و بند ب تبصره 12 قانون بودجه 1401 به شرح زیر ابلاغ نمود. بر این اساس اقلامی چون کمک هزینه مسکن و کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار که در حکم کارگزینی و یا قرارداد کارکنان درج می‌شوند، مشمول مالیات هستند؛ اما مواردی مانند ماموریت و ایاب و ذهاب و کمک هزینه مهدکودک معاف از مالیات محسوب می‌شوند.
بخشنامه مالیات حقوق 1401 صفحه اول
بخشنامه مالیات حقوق 1401 صفحه دوم
سوالات متداول
1) معافیت مالیاتی عیدی در سال 1401 چقدر است؟
بر اساس ماده 91 ق.م.م عیدی سالانه یا پاداش آخر سال، مجموعا تا میزان یک دوازدهم معافیت مالیاتی موضوع ماده 84 ق.م.م بدون در نظر گرفتن مدت کارکرد در طول سال از پرداخت مالیات معاف است. به این ترتیب، بر اساس معافیت مالیات حقوق در جدول حقوق 1401 ، عیدی تا سقف 5،600،000 تومان مشمول پرداخت مالیات نیست. اما مبالغ بیش از این مقدار مشمول پرداخت مالیات عیدی خواهند شد.
شیوه کار به این صورت است که عیدی و پاداش دریافتی (در هر دو بخش دولتی و خصوصی) به مجموع درآمدها اضافه و مشمول مالیات می‌شود. توجه نمایید به استناد ماده 84 ق.م.م معافیت مالیاتی باید بر مبنای درآمد سالانه کارکنان اعمال شود. به بیان دیگر، در صورتی که مجموع مبالغ دریافتی فرد از سقف معافیت سالانه درآمد کمتر باشد، هیچ یک از مبالغ دریافتی او مشمول پرداخت مالیات حقوق نیست.
| معافیت مالیاتی عیدی و پاداش پایان سال 1401 (ريال) | 56,000,000 = (1/12) * 672,000,000 |
معافیت مالیاتی عیدی پایان سال 1401
نکته
مبنای محاسبه عیدی و پاداش سالانه کارگران در کارگاه‌هایی که طرح طبقه‌بندی مشاغل دارند، مزد گروه و پایه یا مزد مبنا و در واحدهای فاقد طرح طبقه‌بندی، مزد ثابت یعنی مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل خواهد بود.
2) پاداش های پرداختی طول سال مشمول معافیت یک دوازدهم است؟
خیر. حتی اگر در طول سال چندین پاداش به کارگر پرداخت شود، تنها پاداش پایان سال و عیدی پرداختی مشمول این معافیت است.
3) معافیت سالانه مزایای غیرنقدی در سال 1401 چه میزان است؟
مطابق بند 12 ماده 91 ق.م.م مزایای غیرنقدی به میزان دو دوازدهم معافیت سالانه از پرداخت مالیات معاف هستند. از آنجا که میزان معافیت ماهانه حقوق در سال 1401 مبلغ 56،000،000 ریال است، میزان معافیت سالیانه مالیات سال 1401 به صورت زیر محاسبه می‌شود:
| سقف معافیت مزایای غیرنقدی در سال 1401 (ريال) | 112,000,000 = (2/12) * 672,000,000 |
معافیت مالیاتی مزایای غیرنقدی در سال 1401
بنابراین مزایای غیرنقدی دریافتی کارکنان در سال 1401، تا سقف 112،000،000 ریال از پرداخت مالیات معاف است.
کلام آخر
یکی از مهم‌ترین چالش‌های حسابداران در تهیه لیست حقوق و دستمزد، محاسبه و کسر معافیت مالیات حقوق کارکنان است. زیرا از سویی باید در حفظ منافع کارمندان بکوشد؛ از سوی دیگر، حافظ منافع مجموعه و کارفرما باشد. در واقع لغزش در این مورد امری دو سر باخت است زیرا با به خطر افتادن منافع هر یک از طرفین، مجموعه اقتصادی متضرر خواهد شد.
