مالیات بر ارزش افزوده صادرات و واردات کالا و خدمات (مالیات VAT)، نوعی مالیات غیرمستقیم است که برای استفاده از اجناس، خدمات و فعالیت‌ها اعمال میشود. این مالیات در حال حاضر در 140 کشور دنیا اجرا میشود. در ایران، نخستین تلاش برای تدوین لایحه مالیات VAT در دهه ۱۳۶۰ انجام شد و به مجلس ارائه شد، اما به دلایلی تصویب نشد. سرانجام در خرداد ماه سال ۱۳۸۷ مصوب و یک ماه بعد به وزیر امور اقتصادی ابلاغ شد. این مالیات بر ارزش افزوده برای صادرات و واردات اجناس در نواحی خاص اقتصادی نیز قابل اجراست.
کلیات و تعریف ها:
مالیات صادرات و واردات، نوعی از مالیات ارزش افزوده بوده که صادرکنندگان و واردکنندگان کالا یا خدمات، ملزم به پرداخت آن می باشند. میزان این مالیات، به طور کلی، 9 درصد بوده که در مورد صادرات، به شرط رفع تعهدات ارزی، مسترد خواهد شد.
مالیات ها، به طور کلی، به دو گروه مالیات های مستقیم و غیر مستقیم، تقسیم می شوند. منظور از مالیات های مستقیم، مالیاتی است که از درآمد و دارایی افراد و به طور مستقیم گرفته شده و پرداخت کننده آن، مشخص است. مانند مالیات عملکرد و مالیات بر اجاره ملک.
مالیات های غیر مستقیم، مالیات هایی هستند که به کالاها و خدمات مصرفی تعلق گرفته و دارای یک پرداخت کننده مشخص نمی باشند. مالیات بر ارزش افزوده، نمونه بارز این مالیات ها هستند.
یکی از اقسام مالیات بر ارزش افزوده، مالیات صادرات و واردات می باشد. منظور از صادرات، صدور کالا یا خدمات، به خارج از مرزهای کشو بوده و واردات نیز به معنی وارد کردن کالا یا خدمات، به مرزهای گمرکی کشور یا مناطق آزاد تجاری و صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی می باشد.
معافیت صادرات کلا و خدمات:
ماده 13: ارائه اجناس و کالاهای مختلف و خدمات برای خارج از کشور از درگاه های قانونی خروجی مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نمی باشد و پس از عرضه، عوارض پرداختی برای آن ها با تاییدیه خروجی صادر شده از گمرک (برای کالا) و سندها و دفاتر مثبته بازگردانده می شود.
نحوه محاسبه مالیات واردات کالا:
مجموع چند فاکتور مهم، مالیات بر واردات هر کالا را تعیین می‌کند. در اظهارنامه گمرکی، مقدار مالیات بر واردات کالا به این صورت محاسبه میشود.
- محاسبه مبلغ ارزی کالا یا همان میزان ارزش گمرکی کالا. این مقدار با هزینه بیمه جمع میشود.
- ضرب تعرفه گمرکی در ارزش گمرکی کالا طبق قانون واردات.
- جمع حقوق گمرکی کالا با ارزش آن جهت تعیین عوارض و ضرب در 9 درصد.
- جمع حقوق گمرکی کالا با ارزش آن جهت تعیین مالیات و ضرب در 4 درصد طبق قانون مالیات‌های مستقیم.
- حقوق گمرکی، مالیات و عوارض کالا برابر با مبلغ پرداختی به گمرک.
- جمع تمامی موارد ذکرشده شده (حقوق گمرکی، مالیات کالا، عوارض گمرک و تعیین مبلغ پرداختی به گمرک توسط واردکننده)
سایر قوانین:
ماده 34: پرداخت کنندگان مالیات طبق این قانون ملزم به استفاده از اسناد، مدارک و سایر فاکتورهای مرتبط، دستگاه های صندوق و سایر لوازم و روش های مراقبت که اداره امور مالیاتی مشخص می کند هستند. مدارک مرتبط باید توسط مودیان به مدت ده سال حفظ شده و در صورت درخواست بازرسان به آن ها ارائه شود.
کالاهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده
مالیات اجناس و خدمات:
ماده 38 قانون مالیات بر ارزش افزوده:
نرخ عوارض شهرداری ها و دهیاری ها در رابطه با کالا و خدمات مشمول این قانون، علاوه بر نرخ مالیات موضوع ماده (۱۶) این قانون، به شرح زیر تعیین می گردد:
الف- کلیه کالاها و خدمات مشمول نرخ صدر ماده(۱۶) این قانون، یک و نیم درصد(۵/۱%)
ب- انواع سیگار و محصولات دخانی، سه درصد(۳%)
ج- انواع بنزین و سوخت هواپیما، ده درصد (۱۰%)
د- نفت سفید و نفت گاز، ده درصد (۱۰%) و نفت کوره پنج درصد(۵%)
تبصره1- واحدهای تولیدی آلاینده محیط زیست که استانداردها و ضوابط حفاظت از محیط زیست را رعایت نمینمایند. طبق تشخیص و اعلام سازمان حفاظت محیط زیست (تا پانزدهم اسفند ماه هر سال برای اجراء در سال بعد). همچنین پالایشگاه های نفت و واحدهای پتروشیمی. علاوه بر مالیات و عوارض متعلق موضوع این قانون مشمول پرداخت یک درصد (1%) از قیمت فروش به عنوان عوارض آلایندگی میباشند. حکم ماده (17) این قانون و تبصره های آن به عوارض آلایندگی موضوع این ماده قابل تسری نمیباشد.
واحدهایی که در طی سال نسبت به رفع آلایندگی اقدام نمایند. با درخواست واحد مزبور و تایید سازمان حفاظت محیط زیست از فهرست واحدهای آلاینده خارج میگردند. در این صورت. واحدهای یادشده از اول دوره مالیاتی بعد از تاریخ اعلام توسط سازمان مزبور به سازمان امور مالیاتی کشور. مشمول پرداخت عوارض آلایندگی نخواهندشد.
واحدهایی که در طی سال بنا به تشخیص و اعلام سازمان حفاظت محیط زیست به فهرست واحدهای آلاینده محیط زیست اضافه گردند. از اول دوره مالیاتی بعد از تاریخ اعلام توسط سازمان محیط زیست مشمول پرداخت عوارض آلایندگی خواهند بود.
عوارض موضوع این تبصره در داخل حریم شهرها به حساب شهرداری محل استقرار واحد تولیدی و در خارج از حریم شهرها به حساب تمرکز وجوه موضوع تبصره (2) ماده (39) واریز میشود. تا بین دهیاری های همان شهرستان توزیع گردد.
تبصره2- در صورتی که واحدهای تولیدی به منظور ارتقاء مهارت و سلامت کارکنان خود مراکز آموزشی و ورزشی ایجاد کرده و یا در این خصوص هزینه نمایند. با اعلام وزارت کار و امور اجتماعی میتوانند ده درصد (10%) عوارض موضوع بند (الف) این ماده را تا سقف هزینه صورت گرفته درخواست استرداد نمایند. در صورت تایید هزینه های مزبور توسط سازمان امور مالیاتی کشور. وجوه مربوط قابل تهاتر یا استرداد حسب مقررات این قانون خواهدبود.
پیشنهاد می کنیم، مقاله ثبت نام الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده را مطالعه کنید
نقش دیگر ضوابط و قانون های مربوطه و مورخه اجراء:
ماده 52: از تاریخ اجرای مقررات مربوطه، تصحیح موادی از آیین‌نامه برنامه سوم گسترش بازرگانی، اجتماعی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران لغو شده است. همچنین، وضعیت دریافت مالیات و سایر مبالغ از تولیدی‌ها، عرضه‌کنندگان خدمات و اجناس وارداتی تصویت شده در سال 1381 و اصلاحیه‌های بعدی آن باطل شده است. همچنین، ضوابط ویژه و عمومی مخالف با وصول هر نوع عوارض غیر مستقیم و مالیات برای واردکنندگان و تولیدکنندگان اجناس و عرضه‌کنندگان خدمات باطل شده و وصول هر نوع عوارض غیر مستقیم از تولیدی‌ها و واردکنندگان اجناس و عرضه‌کنندگان خدمات، غیرقانونی است. البته، برخی موارد به استثنای این مقررات هستند:
- آیین نامه های مرتبط با گسترش اقتصادی، بازرگانی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
- آیین نامه عوارض مستقیم تصویب شده در اسفند ماه سال 1366 و اصلاحیه های بعدی.
- آیین نامه وضعیت سازمان نواحی آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی ایران، تصویب شده در تاریخ 7 شهریور 1372.
- آیین نامه ایجاد و سازمان دهی نواحی خاص بازرگانی جمهوری اسلامی ایران، تصویب شده در تاریخ 5 آذر 1384.
- آیین نامه و ضوابط رفت و آمد وسایل نقلیه خارجی، تصویب شده در تاریخ 12 تیر 1373.
- مالیات بزرگ راه ها و مالیات طبق ماده 12 ضوابط جابجایی و تردد اجناس خارجی از خاک جمهوری اسلامی ایران، تصویب شده در تاریخ 26 اسفند 1374.
- آیین نامه مربوط به شیوه فراهم کردن هزینه های اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و اتاق تعاون، تصویب شده در تاریخ 11 آبان 1372 و اصلاحات بعد از آن.
