مالیات، به عنوان یک هزینه مالی الزامی، به وسیله دولت برای تامین هزینه های مختلف عمومی و دولتی، از افراد حقیقی و حقوقی به عنوان مالیات دهنده، برای تامین هزینه های عمومی و حفظ منافع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، اجباری است. در واقع، مالیات یک بخش از درآمد و یا ثروت افراد است که دولت برای تامین هزینه های عمومی، حفظ منافع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، از آن به وسیله قانون برای تمام شهروندان، جمع می کند. به همین منظور، شهروندان موظفند برای حفظ دوام، قوام جامعه و بهبود خدمات دولتی، بهای این خدمات را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند.

بیشتر کشورها به منظور تأمین نیازهای مالی عمومی و کارکردهای دولتی، از سیستم مالیاتی استفاده می‌کنند. در واقع، گرفتن مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی، باعث انتقال ثروت از خانوارها به دولت می‌شود.

در اقتصاد، پایه مالیاتی هر چیزی است که نرخ مالیات بر آن اعمال می‌گردد. در نظام مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر کالاها و خدمات تعیین می‌شود. با این حال، معافیت برخی از کالاها و خدمات دامنه این نظام را محدودتر می‌کند. هر چه پایه مالیاتی و نرخ مالیات بیشتر باشد، درآمد مالیاتی دولت نیز بیشتر خواهد بود.

پایه مالیاتی در ایران:

به طور کلی پایه مالیاتی در ایرن را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:

• درآمد: مانند درآمد مشاغل، حقوق، شرکت ها و…
• دارایی : مانند مالیات نقل وانتقال، املاک، ارث و…
• مصرف : مالیات بر ارزش افزوده

پیشنهاد می کنیم، مقاله مالیات مستقیم چیست را مطالعه کنید

هدف از گرفتن مالیات

هدف از گرفتن مالیات:

با استفاده از منابع مالی، دولت می‌تواند وظایف و کارکردهای مختلف را به نحوی انجام دهد که به رشد و پیشرفت جامعه کمک کند. به عنوان مثال، این امکانات مالی به دولت اجازه می‌دهد تا از طریق مالیات و تعهدات دیگر درآمدها، از تأمین امنیت عمومی، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، رفاه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و همچنین بسیاری از وظایف دیگری که به دولت برعهده است، مراقبت کند. وظایف اصلی دولت شامل:

• حفظ استقلال کشور به وسیله تأمین وسایل و تجهیزات دفاعی، اداره نیروهای نظامی و انتظامی و بهبود قابلیت های دفاعی، از مهمترین وظایف دولت است.

• توسعه و ایجاد راه‌های حمل و نقل و ارتباطی

•  تأمین نیازهای بهداشتی، آبی، برقی، مخابراتی و وسایل ارتباطی جمعی،

•  تامین و ارائه آموزش به طور کلی است. این وظیفه شامل فراهم کردن زیرساخت های لازم برای آموزش، تامین مالی برای آموزشگاه ها و دانشگاه ها، طراحی و اجرای برنامه های آموزشی مختلف و توسعه مهارت های حرفه ای است.

• تامین امنیت بین افراد، فرآیند تامین قوه قضاییه و برقراری دستگاه قضائی،

• تأمین نیازهای عمومی افراد جامعه شامل تأمین امکانات بهداشتی، آب، برق، ارتباطات، حمل و نقل و آموزش به طور کلی است

• تامین زیرساخت‌های اقتصادی در جهت پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور.

• ایجاد مراکز پژوهشی و تحقیقاتی ، این مراکز برای توسعه علم و فناوری، افزایش سطح دانش و آموزش و پشتیبانی از نوآوری و خلاقیت در کشور بسیار مهم هستند.

• تامین امکانات و شرایط لازم برای دسترسی به خودکفایی در علوم و فنون، صنعت و کشاورزی.

• تأمین خدمات اجتماعی برای رسیدن به اهدافی مانند تأمین اجتماعی، بازنشستگی، بیکاری، پیری و ناتوانی برای کار و ...

استفاده از پایه مالیاتی در تعیین درآمد مشمول مالیات:

پایه مالیاتی در هر دسته از مشاغل و باتوجه‌به موقعیت شغلی برای مشخص شدن درآمد مشمول مالیات به کار می‌رود. این مفهوم از راه علی‌الراس، ملاک اعمال ضریب مالیاتی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات قرار می‌گیرد. مالیات علی‌الراس درواقع نوعی مالیات است که بر مبنای اسناد و مدارک محاسبه می‌شود. از آنجایی‌که تعیین هزینه‌های مودی در روش محاسبه علی‌الراس ممکن نیست، از ضرایب مالیاتی برای این کار استفاده می‌شود.

 به‌طورکلی، موارد زیر برای تعیین درآمد مشمول مالیات مورداستفاده قرار می‌گیرد:

• خرید سالانه
• فروش سالانه
• درآمد ناویژه
• میزان تولید کارخانه‌جات
• جمع مبالغ دریافتی بابت حق‌التحریر، حق‌الزحمه و باطل کردن تمبر برای دفاتر رسمی

علاوه‌بر موارد بالا، کمیسیون تعیین ضرایب برای تشخیص محاسبه درآمد مشمول مالیات، عوامل دیگری را هم در نظر می‌گیرد. این ضرایب مالیاتی همان ارقامی هستند که به‌عنوان منبع اصلی نرخ مشخص مالیات شناخته می‌شوند.

ضرایب پایه مالیاتی :

هر سال، یک کمیته متشکل از نمایندگان سازمان امور مالیاتی، بانک مرکزی و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به همراه نمایندگان نظام پزشکی، برای بررسی مجدد ضرایب پایه مالیاتی مخصوص مختلف حرفه‌ها تشکیل می‌شود. این کمیته بر اساس شرایط اقتصادی و فعلی کشور، نرخ مالیات را برای هر حرفه و شغل مشخص می‌کند. پس از تصویب نرخ‌های جدید توسط کمیته، سازمان امور مالیاتی با تهیه جدول ضرایب مالیاتی و اعلام آن به مشاغل مربوطه، این تصمیمات را به عمل می‌آورد.

این نرخ‌ها، به عنوان معیار و ماخذ اصلی برای تعیین میزان مالیات در هر دسته شغلی و بر اساس درآمد حاصل از آن شغل، استفاده می‌شوند.

پیشنهاد می کنیم، مقاله مالیات شرکت های زیان ده را مطالعه کنید