با توجه به ماده 1 قانون مالیات های مستقیم، زیرمجموعه های زیر از درآمدها مشمول مالیات هستند:

• هر فرد حقیقی و حقوقی موظف به پرداخت مالیات بر اموال و املاک خود می‌باشد. این مالیات بر اساس بند دوم ماده اول قانون مالیات‌های مستقیم برای املاک و اموال واقع در داخل کشور محاسبه و باید پرداخت شود.
• طبق ماده ۱۰ قانون مالیات های مستقیم، تمام اشخاص حقیقی ایرانی که در ایران زندگی می کنند، برای درآمدهای داخلی و خارجی مشمول مالیات هستند. به عبارت دیگر، افراد مذکور باید برای درآمدهایی که از داخل و خارج از کشور کسب می کنند، مالیات پرداخت کنند.
• تمامی افراد حقیقی خارج از ایران که در داخل کشور درآمد دارند، موظف به پرداخت مالیات می باشند.
• همه شرکت‌ها و سازمان‌های حقوقی، نسبت به تمام درآمدهای داخلی و خارجی خود، مشمول مالیات هستند.
• اشخاص حقیقی و حقوقی غیرایرانی که در ایران فعالیت می‌کنند، نسبت به درآمدهایی که در داخل کشور بدست می‌آورند یا به عنوان مقدمه برای واگذاری امتیازات، آموزش دادن، کمک‌های فنی، واگذاری فیلم سینمایی و حق نمایش درآمدی کسب می‌کنند، مشمول مالیات می‌شوند.

باب دوم – مالیات بر دارایی

با توجه به قانون مالیاتی، همه مالکین اشخاص حقیقی و حقوقی مالک املاک مانند ویلاها، باغات، زمین ها، ساختمان های تجاری، اداری و غیرمسکونی، برای ارزش این املاک و همچنین فرزندان تحت تکلف خود، مشمول مالیات سالانه هستند. با این حال، مالکین یک منزل مسکونی شخصی، مشمول مالیات نمی شوند. در صورتی که مالکان املاک بیش از یک ملک داشته باشند، باید بر اساس قانون تعیین شده مالیات پرداخت کنند.

تا مبلغ 20.000.000 ریال معاف

‌تا مبلغ 40.000.000 ریال نسبت به مازاد 200.000.00 ریال به نرخ 2%

‌تا مبلغ 60.000.000 ریال نسبت به مازاد 40.000.000 ریال به نرخ 3%

‌تا مبلغ 80.000.000 ریال نسبت به مازاد 60.000.000 ریال به نرخ 4%

‌تا مبلغ 100.000.000 ریال نسبت به مازاد 80.000.000 ریال به نرخ 6%

‌نسبت به مازاد 100.000.000 ریال به نرخ 8%

به منظور تعیین مالیات سالانه املاک، فقط قیمت ارزش معمولی مطابق با ماده 64 می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

پیشنهاد می کنیم، مقاله قانون مالیات های مستقیم را مطالعه کنید

تبصره 1: بر اساس این تبصره، خانه های ویلایی و قشلاقی، و همچنین ساختمان های واقع در سواحل دریای خزر نیز به عنوان املاک، مشمول مالیات سالانه هستند. با این حال، اگر این خانه ها و ساختمان ها، به عنوان منزل مسکونی شخص استفاده شود، مشمول این مالیات نخواهند بود.

تبصره 2: املاکی که متعلق به شرکت‌های وابسته به دولت، شرکت‌های تعاونی، و یا سفارت‌خانه‌ها هستند، مشمول مالیات نمی‌شوند. البته در مورد شرکت‌های وابسته به دولت، فقط سهم مالکیت دولت، مشمول مالیات نمی‌باشد.

تبصره 3: موارد زیر در مورد تسهیلات بانکی و وام های دریافتی از صندوق های قرض الحسنه برای خرید و یا احداث املاک قابل توجه می باشد:

• املاکی که به منظور تولید صنعتی، کشاورزی، دامی و همچنین امور فرهنگی، آموزشی، ورزشی، بهداشتی، درمانی، نگهداری معلولین، هتل، متل، مسافرخانه، مهمانسرا، مهمانپذیر، سینما، تماشاخانه و مؤسسات دوبلاژ فیلم در زمان بهره برداری و خانه‌های سازمانی کارگری و کارمندی، سردخانه و املاکی که به دلیل احکام قضایی یا دلایل دیگر ممنوع المعامله می‌باشند، مشمول مالیات نمی‌شوند.

• تنها در زمان انتقال مالکیت ملک، مشمول مالیات نمی باشید.

• اگر یک املاک دارای پروانه ساختمان باشد، از تاریخ صدور پروانه تا دو سال پس از خاتمه ساخت بنا، مشمول مالیات نمی باشد. به عبارت دیگر، اگر املاکی در این بازه زمانی به فروش برسند، مشمول مالیات نمی شوند.

• تمام افراد حقیقی و حقوقی و همچنین اشخاصی که به عنوان نماینده قانونی عمل می‌کنند، موظف به تهیه و ارائه اظهارنامه برای املاکی که مشمول تکلف شده‌اند، از جمله املاکی که متعلق به فرزندانشان هستند، می‌باشند.
• ممیز مالیاتی مسئول بررسی اظهارنامه مالکان ملک مشمول مالیات است و پس از بررسی و استعلام، ارزش ملک را مشخص کرده و مبلغ مالیات را محاسبه می‌کند.
• مسئولین مالیاتی موظفند برای املاکی که در منطقه‌ای قرار دارند که مالک آن‌ها در خارج از این منطقه مقیم است، با در دست داشتن رونوشت اظهارنامه‌های دریافتی، ارزش مالی این املاک را تعیین کنند و آنها را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند.
• مستغلات مسکونی واقع در مراکز استان ها و شهرهای با جمعیت بیشتر از یک صد هزار نفر، در صورت خالی بودن از سکنه به مدت بیش از شش ماه، مشمول مالیات می‌شوند.
• اگر ملک خالی از سکنه باشد و مالک آن در محدوده قرار نداشته باشد، در این مدت زمان مشمول مالیات نمی باشد. به عبارت دیگر، اگر ملک در محدوده حوزه ممیز مالیاتی باشد و خالی از سکنه باشد، در این مدت زمان مالیات نمی باید پرداخت شود.
• هر سال، مودیان مالک مستغلات مشمول مالیات باید اظهارنامه مالیاتی خود را به اداره امور مالیاتی ارائه دهند.
• اگر دو یا چند مستغلات مشمول مالیات در محدوده یک حوزه مالیاتی باشد، مودی می‌تواند برای همه آن‌ها یک اظهارنامه مالیاتی ارائه دهد.
• در صورتی که مالک محل سکونت خود را خالی نگه دارد، به این معناست که از آن محل به صورت دائمی استفاده نمی کند و هیچ شخصی در آنجا سکونت ندارد، بنابراین این ملک در این شرایط مشمول مالیات نمی باشد.

بر اساس ماده 2 قانون مالیات های مستقیم، موارد ذکر  شده در ذیل مشمول مالیات نمی باشند:

• وزارتخانه ها و موسسات دولتی

• دستگاه‌هایی که به وسیله دولت، تامین بودجه می‌شوند.

• شهرداری‌ها و دهیاری‌ها. البته توجه داشته باشید که مالیات معاف این املاک از زمانی می باشد که به شهرداری ها و دهیاری ها واگذار شده باشد و برای قبل از آن، باید مالیات مشمول را پرداخت کنند.