مالیات بر ارزش افزوده، یکی از انواع مالیات غیرمستقیم و منابع درآمد دولت‌ها است. فرمول مالیات ارزش افزوده، بر اساس ارزش افزوده ایجاد شده در مراحل مختلف تولید یک کالا یا ارائه خدمت، تعیین می‌شود. در بین انواع مالیات شرکت ها، نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده چندان سخت نیست و این گونه است که مودیان، مالیاتی که پرداخت کرده‌اند را از مالیاتی که از خریدار گرفته‌اند کم می‌کنند و درنهایت مقدار باقی مانده را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امورمالیاتی کشور پرداخت می‌کنند.
مثال مالیات ارزش افزوده برای فعالیت های هم زمان
به عنوان مثال یک کارخانه تولیدکننده محصولات لبنی را در نظر بگیرید. در یک دوره مالیاتی اقدام به خرید مواد اولیه‌ای مانند شیر و شکر برای عرضه شیر، پنیر، ماست، کره و بستنی می‌نماید. فرض می‌کنیم این کارخانه مواد اولیه را از سایر مودیان ثبت نام شده در نظام ارزش افزوده خریداری می‌کند.
بررسی مواد اولیه
به این ترتیب فعالیت‌های انجام شده برای تولید این کارخانه به صورت زیر است:
- خرید شیر از دامداری به مبلغ 10 میلیارد ريال؛ معاف از ارزش افزوده
- خدمات کنترل کیفیت به مبلغ 1 میلیارد ريال؛ مشمول ارزش افزوده
- خرید پاکت‌های بسته بندی 5 میلیارد ريال؛ مشمول ارزش افزوده
- خرید شکر به مبلغ ۵۰ میلیارد ريال؛ معاف از ارزش افزوده
- خرید لوازم یدکی ماشین آلات تولیدی به مبلغ 2 میلیارد ريال؛ مشمول ارزش افزوده
مجموع کالاهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده برابر ۸ میلیارد ريال است؛ به این ترتیب اعتبار مالیاتی برابر با 720 میلیون ريال برای کارخانه لحاظ می‌شود.
بررسی فروش محصولات کارخانه پس از تولید و بسته بندی
میزان فروش محصولات این کارخانه پس از تولید و بسته‌بندی به صورت زیر است:
- فروش 20 میلیارد ريال شیر و پنیر؛ معاف از مالیات بر ارزش افزوده. به عبارت دیگر، بابت فروش شیر و پنیر نمی‌تواند ۹ درصد را از مشتریان اخذ نماید.
- فروش 20 میلیارد ریال سایر محصولات مانند کره، ماست و بستنی؛ مشمول ارزش افزوده. تولید کننده می‌تواند ارزش افزوده‌ای به میزان 1 میلیارد و 800 میلیون ريال از مشتریان دریافت نماید.
مبلغ قابل پرداخت برای تصفیه حساب با سازمان مالیاتی
مبلغ قابل پرداخت به سازمان مالیاتی = ارزش افزوده پرداختی – ارزش افزوده دریافتی
1,080,000,000 = 720,000,000 – 1,800,000,000
تجزیه و تحلیل روش حساب ارزش افزوده به صورت است؟
این کارخانه باید پس از تعیین کل مالیات‌ها و عوارض پرداختی و دریافتی، میزان استفاده از کالاها و خدمات خریداری شده برای تولید کالاهای معاف و مشمول را به صورت شفاف مشخص نماید.
پیشنهاد می شود مقاله سقف معافیت مالیاتی و افراد معاف از مالیات را مطالعه کنید
تعیین نسبت فروش محصولات مشمول به کل فروش
چنانچه امکان تخصیص مالیات بین محصولات مشمول و معاف نباشد، برای تعیین میزان فروش مشمول اقدام به نسبت گیری نماید؛ به این صورت که میزان فروش محصولات مشمول را به کل فروش خود در دوره مالیاتی تقسیم نماید.
- کل محصولات فروخته شده = 40 میلیارد ریال
- فروش محصولات مشمول مالیات بر ارزش افزوده = 20 میلیارد ریال
نسبت محصولات مشمول به کل محصولات : 1/2 = 40 ÷ 20
به این ترتیب تنها معادل ۱/۲ از مالیات‌ها و عوارض پرداختی بابت خرید مواد اولیه، به عنوان اعتبار مالیاتی قابل قبول است.
مثال مالیات ارزش افزوده برای شرکت های معاف از ارزش افزوده
بر خلاف عده‌ای از صاحبان کسب و کارها که مالیات بر ارزش افزوده را جدی نمی‌گیرند، برخی دیگر وسواس زیادی در این زمینه به خرج می‌دهند؛ به این صورت که بدون توجه به معاف بودن کسب و کارشان نسبت به ثبت نام و یا تکمیل و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده اقدام می‌کنند. اما این قبیل شرکت‌ها چگونه باید رفتار کنند؟
عملکرد شرکت های معاف از ارزش افزوده در برابر فاکتورهای خرید
گاهی برخی شرکت‌ها به تولید و عرضه کالاها و خدمات معاف از مالیات اشتغال دارند؛ اما ممکن است آنها برای مواد اولیه و مصرفی خود، مالیات و عوارض پرداخته باشند. در این گونه موارد شرکت‌ها باید مالیات و عوارض پرداخت شده را به مبلغ بهای تمام شده خود اضافه نمایند. همچنین سازمان مالیاتی ارزش افزوده پرداختی شرکت را به عنوان هزینه‌های قابل قبول می‌پذیرد.
نکته
در برخی موارد تصمیم گیرندگان این شرکت‌ها با هدف استرداد ارزش افزوده پرداختی برای مواد اولیه خود، برای شرکت اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده تکمیل و ارسال می‌کنند. در صورتی که بر اساس تبصره 2 ماده 8 قانون دایمی ارزش افزوده، مالیات و عوارض پرداختی برای مواد اولیه این شرکت‌ها قابل تهاتر یا استرداد نیست.
مثال مالیات ارزش افزوده برای کسب و کارهای خانگی
در سال‌های اخیر با قوت گرفتن کسب و کارهای غیرحضوری و با ظهور ویروس کرونا، بسیاری از نیروی کار به راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی روی آورده‌اند. در مطلب “آیا فریلنسر ها مشمول مالیات هستند؟” در زمینه مالیات مشاغل خانگی اطلاعاتی در اختیار شما عزیزان قرار دادیم. در این بخش قصد داریم شما را با مثالی ارزش افزوده برای کسب و کارهای خانگی را توضیح دهیم.
طبقه‌بندی مشاغل خانگی به چه صورت است؟
فعالیت در زمینه کسب و کارهای خانگی به سه صورت انجام می‌شود:
1- متقاضی تحت پوشش: فعالیتی که به صورت کارمزدی برای کارفرمای خارج از منزل انجام می‌شود.
2- متقاضی مستقل: فعالیتی که از آغاز تا عرضه به بازار توسط شخص به صورت آزادکاری انجام می‌شود.
3- پشتیبان: فعالیتی که به صورت مشارکتی با بنگاه‌های بالادستی یا تعاونی‌ها انجام می‌شود.
نحوه اخذ مجوز مشاغل خانگی
متقاضیان اخذ جواز تاسیس مشاغل خانگی باید دارای شرایط قانونی زیر باشند:
شرایط عمومی:
تابعیت جمهوری اسلامی ایران
حداقل بیست سال سن (برای اشخاص پشتیبان)
نداشتن سابقه کیفری مؤثر (برای افراد پشتیبان)
کارت پایان خدمت سربازی یا معافیت از آن (برای متقاضیان مرد)
اقامت در محل اجرای طرح کسب‌وکار خانگی (برای افراد مستقل)
شرایط اختصاصی:
حداقل پنج سال سابقه کاری مرتبط (برای افراد پشتیبان)
گواهی آموزش و مهارت در زمینه کاری مورد نظر
گواهی سلامت (برای متقاضیان رشته‌های مرتبط به مواد غذایی و بهداشتی)
تامین حداقل بیست درصد از سرمایه اولیه مورد نیاز (برای افراد پشتیبان)
داشتن ایده و ارائه طرح برای آغاز فعالیت
داشتن توانایی مدیریت به منظور اداره کسب‌وکار
ارزش افزوده کسب و کارهای خانگی به چه صورت است؟
به گفته معاون وزارت کار در مجلس چون مشاغل خانگی عرضه کالا و خدمات در منزل مسکونی انجام می شود و جزو کارهایی است که زنان خانه دار با سرمایه ای اندک راه اندازی می کنند از پرداخت مالیات و عوارض مالی و تجاری معاف هستند. دولت نیز با برنامه های حمایتی چون تامین وام اشتغال، تامین بیمه خویش فرما و نیز تعرفه های آب و گاز و برق، مشاغل خانگی را تشویق و حمایت می کنند.
سخن پایانی
برای یادگیری و آموزش مالیات بر ارزش افزوده باید با مراحل حسابرسی مالیاتی به خوبی آشنا باشید تا در صورت بروز مشکل و جرایم از آن پیشگیری نمایید. در آموزش غیرحضوری نحوه تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده با تمامی موارد مورد نیاز برای تهیه و تنظیم اظهارنامه، آشنا خواهید شد.
