در نظام اقتصادی هر کشور قوانین بسیار زیادی وجود دارد که باعث ایجاد نظم در آن جامعه می‌شود. از جمله مهم‌ترین قوانین می‌توان به مالیات اشاره کرد. مالیات را می‌توان یک نوع پرداخت الزامی تعریف کرد که به موارد متفاوتی تعلق می‌گیرد. در واقع مردم وظیفه دارند مالیات برای استفاده از امکانات و توانمندی‌های یک کشور پرداخت کنند تا از این مبلغ در راستای توسعه و پیشرفت و سایر هزینه‌های آن جامعه استفاده شود.

همچنین می‌توان گفت مالیات سهم دولت از فعالیت‌های اقتصادی است که در آن کشور انجام می‌شود تا بتواند هزینه خدمات و امکاناتی که برای شهروندان خود ایجاد می‌کند را بپردازد. در این مطلب می‌خواهیم به یکی از مهم‌ترین قوانین مالیاتی یعنی ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم بپردازیم، پس با ما همراه باشید.

ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم چیست؟

یکی از مهم‌ترین قوانین مالیاتی در داخل از کشور، ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم است. بر طبق این قانون، مالیات افراد بر اساس درآمد آن‌هاست و به صورت پلکانی افزایش پیدا می‌کند. از این ماده در محاسبه مالیات بر اجاره و مالیات اتفاقی استفاده می‌شود. 

نحوه محاسبه ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم :

یک نظام مالی کارآمد باید بیشترین نفع را به جامعه و کشور برساند. این به معنی است که دولت باید تمام آنچه به عنوان مالیات دریافت می‌کند را برای پروژه‌های مردمی سرمایه گذاری کند. همچنین در یک نظام مالیاتی کارآمد باید نرخ مالیات به‌گونه‌ای در نظر گرفته شود که مالیات پرداختی متناسب با حقوق افراد باشد. این بدان معنی است که افراد ثروتمند باید مالیات بیشتری نسبت به سایر افراد بپردازند.

نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای است به شرح زیر تعیین می‌شود:

1. درآمد تا نرخ پانصد میلیون ریال یا معادل ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان به ازای هر سال مشمول پرداخت ۱۵% مالیات خواهد بود.
2. نسبت به مازاد پانصد میلیون (۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال تا میزان یک میلیارد (۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست درصد 
3. نسبت به مازاد یک  میلیارد (۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال درآمد مشمول مالیات سالانه به نرخ بیست و پنج درصد 

نکته : به ازای هر ده درصد (۱۰%) افزایش درآمد ابزاری مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابزاری مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ‌های مذکور کاسته می‌شود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.

سازمان مالیاتی به موجب تصویب‌نامه شماره 77899/ت‌59727‌ه‍ مورخ 1401/5/9، نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی (مشاغل، املاک اجاری و …) طبقه اول را به مبلغ 2,000,000,000 ريال و نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی (مشاغل، املاک اجاری و …) طبقه دوم را به مبلغ 4,000,000,000 ريال افزایش داد.

نکته:

لازم به ذکر است که نرخ های ماده ۱۳۱ به صورت سالانه است. به عبارت دیگر، نرخ های جدول ماده ۱۳۱ برای درآمد مشمول مالیات سالیانه مودی اعمال و مالیات مورد نظر محاسبه و مطالبه می‌شود. بعضی حسابداران به اشتباه مبلغ مشمول مالیات ماهانه را به جای مبلغ مشمول سالانه با نرخ های این ماده محاسبه می‌کنند؛ که منجر به بروز مشکلاتی برای مودی می‌شود. زیرا ممکن است مودی متهم به کتمان درآمد شود.

 پیشنهاد میشود مقاله آشنایی با تفاوت مالیات تکلیفی و مالیات عملکرد را  هم مطالعه کنید

کاربرد جدول ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم

از جدول ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم و نرخ‌های ذکر شده در آن جهت موارد زیر استفاده می‌شود:

• محاسبه میزان مالیات اعمال شده برای اشخاص حقیقی (طبق ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم)

• محاسبه میزان مالیات اعمال شده برای اجاره املاک اشخاص حقیقی ( موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم)
• محاسبه میزان مالیات اعمال شده برای اجاره املاک اشخاص حقیقی ( موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم)

لازم به ذکر است که مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی نیز با استفاده از جدول بالا و طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم محاسبه می‌شود. مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی نیز با نرخ‌های مقرر در ماده ۱۳۱ ق.م.م محاسبه می‌گردد. 

نکات تبصره ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم

سازمان مالیاتی برای تشویق مودیان به ابراز دقیق و شفاف درآمد خود، در تبصره ماده ۱۳۱ قانون مالیات ها، معافیتی برای مودیان در نظر گرفته است.

مطابق تبصره ماده ۱۳۱ به ازای هر ده درصد افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص حقیقی موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ‌های مذکور در جدول ماده ۱۳۱ مالیات کاسته می‌شود. 

جدول ماده 131 قانون مالیاتهای مستقیم بر اساس نرخهای جدید این ماده قانونی (مصوب 1401/5/9) به شرح زیر است:

جدول ماده 131 قانون مالیاتهای مستقیم با نرخهای مصوب سال 1401

مثال نحوه محاسبه ماده ۱۳۱ مالیات

سوال: اگر درآمد مشمول مالیات آقای محبی (پس از کسر معافیتها و هزینه‌ها) در سال 1401 معادل 4,500,000,000 ريال باشد، مالیات بر درآمد آقای محبی را برای عملکرد 1401 محاسبه نمایید.

جواب:  مالیات بر درآمد آقای محبی بر اساس نرخهای جدید ماده 131 قانون مالیاتها به شرح زیر محاسبه می‌شود:

شرایط معافیت از قانون ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم 

ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم معافیت از مالیات را برای تمامی اشخاص حقیقی مشخص کرده است. در واقع مبنای این قانون میزان درآمد تا سقف خاصی است. در صورتی که درآمد سالیانه فرد کمتر از سقف مشخص شده باشد از پرداخت مالیات معاف خواهد شد.

قانون و سقف ذکر شده برای اشخاص حقیقی و در واقع صاحبان مشاغل و همچنین درآمد اجاره صدق می‌کند. در هنگام استفاده از این معافیت مالیاتی الزامی است که به دو نکته توجه شود:

1. معافیت مالیاتی ذکر شده تنها برای اشخاص حقیقی که صاحبان مشاغل هستند اعمال می‌شود و برای حقوق بگیران اجرایی نخواهد شد.
2. سقف این معافیت هر سال توسط قانون بودجه مشخص و اعلام می‌شود. به طور معمول سقف این معافیت از سقف مالیات بر در آمد حقوق کمتر خواهد بود.

معافیت مالیاتی مشاغل و حقوق برای سال‌های  1400 و 1401 به صورت زیر اعلام شده است:

شرط برخورداری از این تخفیف، تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام شده است. این اظهارنامه‌ها عبارت

1.اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی 

2.اظهارنامه اجاره املاک

3.اظهارنامه مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی یا حقوقی

 نکته

منظور از تسویه در تبصره ماده ۱۳۱، صرفا پرداخت بدهی مالیاتی قطعی شده سال قبل (سال پایه) بوده و این موضوع قابل تسری به بدهی‌های قطعی شده سال‌های قبل از سال پایه نیست.

همچنین بر اساس بخشنامه 200/96/158سازمان مالیاتی، در صورتی که مالیات تشخیصی سال قبل در مهلت مندرج در نظر اکثریت اعضای شورای عالی مالیاتی به شرح فوق به قطعیت نرسیده باشد، صرفا می‌بایست مالیات اظهارنامه در مهلت مورد نظر پرداخت شده باشد.

بر اساس صورتجلسه مورخ 1396/10/03 شورای عالی مالیاتی، منظور از درآمد ابرازی مشمول مالیات به صورت زیر محاسبه می‌شود:

یکی از موارد کاربرد جدول ماده ۱۳1 قانون مالیاتها، در محاسبه مالیات بر درآمد اجاره است؛ اما آیا نرخ محاسبه مالیات اجاره برای همه مالکان بر اساس نرخ ماده ۱۳1 است؟ پاسخ این سوال خیر است؛ در واقع نرخ مالیات بر درآمد اجاره بر اساس شخصیت مالک تعیین می‌شود:

 مالک شخص حقیقی باشد؛ مالیات بر درآمد اجاره با نرخ جدول ماده 131 محاسبه می‌شود.

مالک شخص حقوقی باشد؛ مالیات بر درآمد اجاره با نرخ ثابت 25% (موضوع ماده 105 ق.م.م) محاسبه و مطالبه می‌شود.

 نکته

ماخذ دریافت مالیات بر درآمد اجاره، کل اجاره بها طی سال، پس از کسر 25% جهت هزینه تعمیرات است.

فایل اکسل محاسبه مالیات ماده ۱۳1 قانون مالیات های مستقیم

می توانید فایل اکسل فرموله شده محاسبه مالیات ماده ۱۳1 را از طریق فرم زیر دریافت نمایید. در این فایل با وارد نمودن درآمد مشمول مالیات (پس از کسر معافیت‌ها) و همچنین کسر هزینه‌ها، مالیات محاسبه شده را مشاهده خواهید کرد.

دانلود جدول محاسبه ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم

نتیجه

در این مطلب به شرح ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم پرداختیم و نرخ‌های مصوب شده توسط این قانون را ذکر کردیم. همچنین تبصره‌های مربوط به این ماده را نیز شرح دادیم. امیدواریم با خواندن این مطلب اطلاعات خوبی در خصوص مالیات و از جمله ماده ۱۳۱ کسب کرده باشید.