برای تحلیل درآمد هدف یک شرکت، تصمیم‌گیری برای تامین هزینه‌های تجاری و تشخیص محصولاتی که برای شرکت سودآور هستند، باید به حاشیه فروش مراجعه کرد. در این مطلب با تعریف دقیق‌تری از این مفهوم، فرمول محاسبه آن و اهمیت آن در تجارت آشنا خواهید شد
حاشیه فروش چیست:
حاشیه فروش اصطلاحی است که برای توصیف تفاوت بین قیمت فروش محصول و قیمت تمام شده آن استفاده می شود. این رقم را می توان به صورت درصد یا مقدار مطلق بیان کرد. حاشیه فروش یک معیار بسیار مهم برای مشاغل است، زیرا نشانه ای از سودآوری را ارائه می دهد. به عنوان مثال، اگر یک محصول دارای حاشیه فروش ۱۰ درصد باشد، به این معنی است که به ازای هر ۱ دلار محصول به فروش می رسد، شرکت ۱۰ سنت سود می کند. کسب و کارها باید اطمینان حاصل کنند که حاشیه فروش آنها به اندازه کافی بالا است تا هزینه های خود را پوشش داده و سود ایجاد کنند.
اگر حاشیه ها خیلی کم باشد، ماندن در تجارت یا غلبه بر هزینه های تجاری پیش بینی نشده می تواند چالش برانگیز باشد. راه های مختلفی برای افزایش حاشیه فروش وجود دارد. یکی از راه ها افزایش قیمت فروش محصولات است. راه دیگر کاهش قیمت تمام شده محصولات است، چه از طریق مذاکره بهتر با تامین کنندگان و چه از طریق یافتن راه هایی برای کارآمدی بیشتر در فرآیند تولید. کسب و کارها باید تعادلی بین حفظ حاشیه فروش بالا و رقابتی بودن در بازار ایجاد کنند. اگر قیمت ها خیلی بالا باشد، مشتریان به جای دیگری خواهند رفت. اگر قیمت ها خیلی پایین باشد، کسب و کارها ممکن است برای کسب سود با مشکل مواجه شوند.
مهم است که به یاد داشته باشید که حاشیه فروش تنها یک معیار است که کسب و کارها باید هنگام تصمیم گیری در مورد قیمت گذاری و سودآوری در نظر بگیرند. عوامل دیگری مانند هزینه های سربار تولید و تقاضای مشتری نیز در تعیین قیمت ها نقش دارند.
در نهایت، کسب و کارها باید از تمام اطلاعاتی که در اختیار دارند برای تصمیم گیری استفاده کنند که به آنها در دستیابی به اهداف مالی کمک کند.
روش محاسبه حاشیه فروش:
اگر جنسی قیمتی معادل 24 دلار داشته باشد و هزینه متغیری معادل 4 دلار داشته باشد، حاشیه فروش آن برابر است با 20 دلار برای محاسبه حاشیه فروش ابتدا لازم است سود سنتی را گرفته و لیست هزینه های ثابت و متغیر را تشکیل دهید. ممکن است در این مرحله برخی از هزینه ها معلوم نباشند پس خیلی هم کار ساده ای نیست.
هزینه های ثابت شامل هزینه های تجاری بوده و مهم نیست که شما چقدر محصول یا خدمات ارائه می دهید برای مثال اجاره مسکن و حقوق اداری جزو این دسته هستند. اما هزینه های متغیر به هزینه هایی اطلاق می گردد که مانند کمیسیون فروش و مواد مستقیم با مقدار تولیدی شما فرق دارد. ممکن است ما فکر کنیم هزینه های ثابت است در صورتی که جزو هزینه های متغیر قرار گیرد برای مثال ممکن است نیروی فروش افزایش پیدا کند و به یک هزینه متغیر تبدیل گردد. محاسبه درست این متغیر ها مهم ترین نکته در محاسبه حاشیه فروش می باشد.
پیشنهاد می‌شود مقاله حسابرسی داخلی چیست را مطالعه کنید
هزینه های ثابت شامل چه هزینه هایی هستند:
در دانش اقتصاد هزینه‌های پابرجا یا هزینه‌های ثابت (به انگلیسی: fixed costs) هزینه‌های تجاری شرکت تولیدی هستند که وابسته به میزان تولیدات کالا و خدمات آن شرکت نمی‌باشند. هزینهٔ پابرجا در اصل وابسته به زمان هستند نمونه‌هایی از این هزینه‌ها شامل حقوق کارمندان شرکت، اجارهٔ پرداختی توسط شرکت و غیره می‌باشند.
انواع هزینه‌های ثابت تجاری:
هزینه‌های ثابت در یک کسب و کار می‌تواند شامل انواع مختلفی باشد. برخی از این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:
- هزینه اجاره اجاره یا رهن
- حقوق و دستمزد
- حق بیمه
- پرداخت اجاره تجهیزات
- پرداخت اجاره خودرو
- هزینه سرویس تلفن
- و…
هزینه های متغیر شامل چه هزینه هایی هستند:
گروه دیگر از مخارج که در محاسبه حاشیه فروش مهم هستند را مخارج متغیر تشکیل می دهند که به صورت مستقیم و غیر مستقیم بوده و باید منجر به سود دهی شوند. از جمله می توان ساخت محصول و یا فروش خدمات و … اشاره نمود. مخارج متغیر معمولا تابعی از تعداد محصولاتی که به فروش می رسد و خدماتی که ارائه می شود، می باشد.
وقتی تولیدات بالا برود هزینه های متغیر نیز زیادتر می شوند و وقتی تولیدات کاهش یابد، هزینه های متغیر نیز کاهش می یابند. وقتی هزینه های متغیر خیلی زیاد شوند به این معنا است که شرکت توانایی کار با سود کم تر را دارد این در حالی است که مخارج ثابت نیازمند سود بسیار بالای شرکت می باشند. از جمله مخارج متغیر می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- مواد اولیه ای که در تولید کالا استفاده می شود.
- تدارکاتی که برای تولیدات مورد مصرف قرار می گیرد.
- هزینه های پرداختی به کارکنان که آن را با عنوان واحد کار می شناسیم.
- هزینه هایی که به طور ساعتی به کارکنان پرداخت می گردد که آن را با نام دستمزد قابل پرداخت می شناسیم.
- هزینه ای که برای فروش محصولات به فروشنده پرداخت می گرد که به آن کارمزد می گویند.
- هزینه های مربوط به ارسال و انتقال کالا برای مشتری که همان هزینه های حمل و نقل هستند.
- مقدار خدمات رفاهی مانند آب و برقی که برای تولید یک کالا مصرف می شوند.
روش استفاده شرکت ها از حاشیه فروش:
برای مثال می تواند محصولات را کم و زیاد نمود و یا قیمت گذاری رو آن ها را عوض کرد. از مهم ترین و متداول ترین کاربردهای حاشیه فروش می توان به مقایسه محصولات اشاره نمود که به ما کمک می کند محصولات مختلف را با هم مقایسه نموده و برخی را حفظ و برخی را حذف نماییم.
اهمیت حاشیه فروش در تجارت:
همان طور که گفتیم حاشیه فروش می تواند به تصمیم گیری مدیران کمک زیادی کند. که این مساله را در بالا بررسی کردیم و با تعیین حاشیه فروش که مثبت است یا منفی در تجارت نقش خود را ایفا می نماید. وقتی حاشیه روش محصولی منفی شود به این معنا است که ادامه دادن به ساخت و یا معامله با آن محصول برای شرکت به هیچ وجه عاقلانه نیست. این در حالی است که مفهوم حاشیه فروش برعکس این مورد می باشد.
تفاوت حاشیه فروش و حاشیه سود:
حاشیه فروش و حاشیه سود دو معیار کلیدی هستند که کسب و کارها برای اندازه گیری سودآوری خود از آنها استفاده می کنند. هر دو معیار نشان می‌دهند که یک شرکت در هر فروش چقدر سود می‌برد، اما در نحوه محاسبه این رقم متفاوت است. حاشیه فروش به سادگی کل درآمد فروش را می گیرد و بهای تمام شده کالای فروخته شده (COGS) را کم می کند.
این عدد نشان دهنده سود خالصی است که یک شرکت در هر فروش قبل از در نظر گرفتن سایر هزینه ها به دست می آورد. از سوی دیگر، حاشیه سود ناخالص، تمام هزینه های یک شرکت را در نظر می گیرد، نه فقط بهای تمام شده کالای فروخته شده را.
برای محاسبه حاشیه سود ناخالص، کل درآمد فروش را می گیرید و بهای تمام شده کالای فروخته شده و همچنین تمام هزینه های دیگر مانند بازاریابی، اداری و اجاره را کم می کنید.
تفاوت اصلی بین حاشیه فروش و حاشیه سود ناخالص این است که حاشیه فروش فقط بهای تمام شده کالای فروخته شده را در نظر می گیرد، در حالی که حاشیه سود ناخالص تمام هزینه ها را در نظر می گیرد. این بدان معنی است که حاشیه سود ناخالص معیار دقیق تری برای سودآوری است.
خطاهای رایج در محاسبه حاشیه فروش:
ممکن است عده بسیاری در هنگام محاسبه فروش دچار اشتباه شوند. منشا اشتباهات در محاسبه حاشیه فروش عدم شناخت هزینه های متغیر و هزینه ثابت و جا به جا کردن آن ها به جای هم است. به اعتقاد نایت برخی از متغیر های وجود دارند که آن ها را شبه متغیر می نامند، برای مثال محصولی که اضافه می کنید تا مدتی برای شما کار کند می تواند بین این دو دسته قرار بگیرد. این دستگاه چون تولید بالاتری دارد یک هزینه اضافه در نظر گرفته شده و متغیر است و چون خریداری شده است یک هزینه ثابت می باشد.
نکته دیگر این است که هزینه های مربوط به تحلیل و توسعه را ثابت در نظر می گیرند در صورتی که این هزینه ها هزینه های مستقیم می باشند. در کل می توان گفت مهم ترین و بارز ترین علل اختلاف در حاشیه فروش جابهجایی هزینه های ثابت و متغیر است. منابع سود نقدی اکثرا حاشیه فروش بسیار کمی دارند زیرا هم هزینه های ثابت را تحت تاثیر قرار نمی دهند و در عین حال ممکن است هزینه های متغیر بسیار بالایی داشته باشند.
سخن نهایی:
در این مقاله تلاش کردیم شما را به طور کامل با حاشیه فروش آشنا سازیم. در کل حاشیه فروش می تواند در تصمیمات مدیریتی شرکت تاثیر بسیار زیادی داشته باشد و منجر به سود دهی شرکت شود. فرمول حاشیه فروش گرچه بسیار ساده است اما محاسبه آن کار چندان ساده ای نیست زیرا ملزم شناخت انواع متغیرها و دسته بندی آن ها می باشد.
شخصی که این کار را انجام می دد یا باید دارای اطلاعات کافی حسابداری باشد و یا بهتر است آن را به یک حسابدار و یا کارشناس مالیاتی سپرد تا این کار را برای او انجام دهد. انجام دقیق این مهم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و نباید با ساده انگاری و بی توجهی منجر به تصمیمات نادرست و در نهایت زیان برای مدیران گردد.
