مدیریت و هموارسازی سود چیست؟

مفهوم سود در تئوری حسابداری در سه سطح مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ مفهوم سود در سطح ساختار (قواعد و تعاریف)، که در این مفهوم حسابداران سود حسابداری را معیاری برای تفسیر رویدادهای دنیای واقعی (سود اقتصادی) می‌دانند و با انجام تجدید ارزیابی می‌خواهند از سود حسابداری به سود اقتصادی برسند. اما معمولا اصول و قواعد حسابداری بر مفروضاتی بنا شده‌اند که ممکن است با پدیده‌های دنیای واقعی یا با آثار رفتاری مرتبط نباشد.مفهوم سود در سطح انعکاسی (ارتباط با واقعیت‌های اقتصادی)، که در اینجا سود به‌عنوان معیار کارآیی در نظر گرفته می‌شود، بنابراین تمام سهامداران به ویژه سهامداران عادی به کارآیی مدیریت علاقه‌مند هستند.مفهوم سود در سطح رفتاری (نحوه استفاده از آن توسط استفاده‌کنندگان)، مفاهیم سود در سطح عمل به فرآیندهای تصمیم گیری سرمایه‌گذاران و اعتبار‌دهنگان، واکنش قیمت اوراق بهادار در بازار سرمایه نسبت به سود گزارش شده، تصمیمات مدیریت درباره مخارج سرمایه‌ای و واکنش مدیریت و حسابداران نسبت به سود مربوط است.

رابطه بین مدیریت سود و هموارسازی سود چیست؟

ممکن است تصور کنید که مدیریت سود با هموارسازی سود در حسابداری به یک معنی می‌باشند. درصورتی‌که شاید بتوان گفت هموارسازی، جزئی از مدیریت سود می‌باشد. در واقع، مدیریت سود یک استراتژی است که توسط مدیریت یک شرکت برای دستکاری عمدی در سود شرکت به کار می‌رود تا ارقام با یک هدف از پیش تعیین شده مطابقت داشته‌باشند. این عمل برای هموار سازی سود انجام می‌شود.

مدیریت سود چیست؟

دخالت مدیران شرکت در فرآیند گزارشگری مالی، که به قصد کسب منافع شخصی صورت می‌گیرد، مدیریت سود نام دارد. این اقدام زمانی رخ می‌دهد که مدیر بخواهد ارقام متفاوتی از سودهای واقعی را به سهامداران گزارش کند.

به عبارتی،مدیریت سود باید دربردارنده مدیریت سود واقعی ایجاد شده از راه تصمیمات زمان‌بندی سرمایه‌گذاری یا تصمیمات تأمین مالی برای تغییر سود گزارش شده‌باشد.

هموارسازی سود چیست؟

یعنی استفاده از نوعی تکنیک‌های حسابداری تا نوسانات درآمد خالص از یک دوره به دوره دیگر را کاهش دهد. در صورت پیروی از اصول حسابداری پذیرفته‌شده حسابداری، این اقدام غیرقانونی نیست. حسابداران با استعداد می‌توانند حساب‌های مالی را به روشی فوق‌العاده تنظیم کنند تا از قانونی بودن هموارسازی درآمد اطمینان حاصل شود. با این حال متاسفانه بسیاری از مواقع هموار سازی سود با روش‌های کلاهبرداری انجام می‌شود. روند هموار سازی درآمد شامل جابجایی درآمد و هزینه ها از یک دوره حسابداری به دوره دیگر است.

به عبارتی هموار‌سازی سود یعنی تقدم و تاخر در ثبت حسابداری هزینه‌ها و درآمدها. یا انتقال درآمدها و هزینه‌ها به سال‌های بعد. به‌طوری که شرکت در طول چند سال متوالی، از سود تقریبا ثابتی برخوردار باشد.

هدف از هموارسازی سود

هدف از این اقدام، کاهش نوسانات درآمدی از یک دوره به دوره دیگر به طوری که گویی شرکت دارای درآمد ثابت است. به این صورت که دوره‌های درآمد بالا در مقابل دوره‌های کم درآمد یا دوره‌هایی با هزینه‌های بالا در مقابل دوره‌های کم هزینه هموار شود. حسابداران این کار را به روشی قانونی انجام می‌دهند.

دلایل هموارسازی سود

کاهش مالیات،جذب سرمایه گذاران جدید یا بخشی از یک فعالیت تجاری استراتژیک، نمونه‌هایی از دلایل هموارسازی سود هستند.

• کاهش مالیات

بدین معنی که هرچه درآمد کسب شده بالاتر باشد، مالیات پرداخت شده نیز بیشتر می‌شود. برای جلوگیری از این امر، شرکت‌ها ممکن است کارهایی مانند کمک‌های مالی به خیرین را بیشتر کنند. که این باعث افزایش هزینه‌های قابل قبول و در نتیجه کاهش مالیات است. تاثیرات هموارسازی سود بر کاهش مالیات در این مقاله بیشتر بخوانید.

• جذب سرمایه گذاران جدید

سرمایه‌گذاران به دنبال ثبات در سرمایه‌گذاری های خود هستند. اگر مالی یک شرکت، سود ناپایدار نشان دهد، ممکن است یک سرمایه گذار به خاطر ریسک و عدم اطمینان از سرمایه گذاری خود در شرکت صرف‌نظر کند. شرکتی که بتواند بازده مداوم را از یک سال به سال بعد نشان‌دهد، احتمالاً با دیدن بازده ثابت در مدت زمانی طولانی‌تر، سرمایه‌گذارانی که احساس اطمینان بیشتری می‌کنند را به خود جلب می‌کنند.

• استراتژی کسب و کار

یک استراتژی تجاری که یک شرکت می‌تواند هنگام سود بالا از آن استفاده کند، افزایش هزینه‌ها است.مثلا ممکن است پاداش پرداخت‌شده به کارمندان را افزایش دهد یا کارگران بیشتری را استخدام کند تا هزینه حقوق و دستمزد را افزایش دهد. اگر  درآمد کمتر باشد، می‌توانند این استراتژی را به صورت معکوس به کار‌گیرند. اخراج کارگران یا کاهش پاداش برای کاهش هزینه‌ها. این حرکات نه تنها باعث ثبات درآمد می‌شود، بلکه به یک شرکت امکان می‌دهد بسته به شرایط، کارآمدتر عمل کند.

نمونه هموارسازی سود

• تعویق درآمد در طی یک سال پر بازده؛ اگر انتظار می‌رود سال بعد چالشی باشد.
• تأخیر در تشخیص هزینه‌ها در سال کم بازده؛ زیرا انتظار می‌رود عملکرد در آینده نزدیک بهبود یابد.

عوامل موثر بر هموارسازی سود

عواملی مانند نوع مالکیت، نوع صنعت، اندازه شرکت، سودآوری و ملیت شرکت‌ها بر هموارسازی سود موثر هستند. مثلا در شرکت‌های خصوصی، به خاطر وجود تضاد منافع، هموار سازی سود بیشتر است.

طرفداران و مخالفان هموارسازی سود

طرفداران، این عمل را بر ارزش اوراق بهادار موثر می‌دانند. آنها معتقدند که سودهای حسابداری، پیش‌بینی‌کننده خوبی برای جریان‌های نقدی آتی است. پس سودهموار شده، می‌تواند ارزش بازار سهام را تحت تاثیر قرار دهد.

مخالفان، معتقدند این عمل باعث افشای نادرست اطلاعات مالی شده و سرمایه‌گذاران را از امکان ارزیابی صحیح ریسک و بازده، دور می‌کند.

افشای بیشتر اطلاعات، به حداقل رسیدن هموارسازی سود

صاحب‌نظران معتقدند، مجاز بودن روش‌های مختلف جهت این اقدام در استانداردهای حسابداری، به مدیران امکان می‌دهد هر کدام از روش‌ها را با توجه به منافع خود به کار بگیرند. هر چند که در بازارهای پربازده، مدیران نمی‌توانند با با این کار، سرمایه‌گذاران را گمراه کنند.

در واقع با افشای بیشتر اطلاعات، دست مدیریت در هموار سازی سود، به حداقل رسیده و باعث می‌شود استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی، با آگاهی کامل تصمیم‌گیری کنند.