تولید به هنگام Just in time (JIT) یک روش مدیریت موجودی است که در آن طوری برنامه‌ریزی میشود که مواد اولیه، کالاها و نیروی کار درست موقع نیاز در دسترس باشند. تولید بهنگام یک نظام فلسفی و مدیریت ژاپنی است که تولید را با دارا بودن مواد مناسب با کیفیت و کمیت صحیح در محل صحیح ودر زمان صحیح درنظر می‌گیرد. استفاده صحیح از نظام JIT منجر به افزایش کیفیت بهره‌وری و اثربخشی، ارتباطات بهتر و کاهش هزینه‌ها و اتلاف‌ها خواهد شد. این روش شرایطی را برای شرکت به وجود می‌آورد که بتواند تقاضای مشتری را به سرعت و به صورت موثر برآورده سازد. این سیستم سیستم فرآیندی است که حذف اتلاف‌ها به وسیله بهبود مداوم شرایط برای تکمیل وساده کردن روش‌ها ورویه‌ها برای ایجاد ارزش افزوده را هدف قرار داده و تمرکز بر روی این مفاهیم در عمل به معنی شکست فرآیند سنتی است.
چرا سیستم تولید به هنگام مفید است؟
در گذشته سیستمی به عنوان سیستم تولید به هنگام تعریف شده نبود و اکثر شرکت های تولیدی به نگهداری مواد و قطعات در انبار هایشان و تولید کالاهای نیم ساخته به صورت انبوه مبادرت میکردند و در انبار هایشان نگهداری می شد تا در زمان نیاز خط تولیدشان ادامه داشته باشد و وقفه در خط تولید اتفاق نیافتد.
ولی رفته رفته به دلیل افزایش نرخ زمین و تغییر دیگر شرایط اقتصادی در کل جهان، تصمیم مدیران بر این شد تا نگهداری از این قسم مواد را کاهش دهند. زیرا نگهداری مواد باعث هزینه های بیشمار برای مدیریت میشود. هزینه هایی از جمله هزینه های انبار داری یک هزینه اضافیست که باعث می شود سود کمتر شود و در بلند مدت به ضرر شرکت باشد. وجود این شرایط باعث پیدایش سیستم تولید به هنگام برای اولین بار در ژاپن شد و به مرور زمان در سراسر دنیا پیاده سازی شد.
در این سیستم به تقاضای مشتری اهمیت داده می شود و مواد و کالا به مقدار تقاضای مشتری خریداری و نگهداری میگردد نه بیشتر از تقاضا.
اپن باعث میشود تا هزینه های اضافی تولید و هزینه های نگهداری مواد کاهش یابد و سود مدیریت به صورت دوره ایی افزایش یابد.
پیشنهاد میشود مقاله حسابداری تولید را مطالعه کنید
چرا سیستم های قدیمی بهای تمام شده باعث کاهش سود میشود؟
سیستم های قدیمی که حسابهای کالای درجریان ساخت و کالای ساخته شده را دارا بودند برگرفته از این تفسیر بود که موجودی یک سپر حفاظتی برای شرایط نامساعد اقتصادیست که امکان دارد خط تولید با وقفه مواجه شود ولی این نظریه باعث افزایش هزینه های تولید و به دنبال آن افزایش بهای تمام شده و کاهش سود خواهد شد.
ولی مدیران موفق شرکتهای بزرگ بر این باورند که با کاهش هزینه های تولید میتوانند سود خود را افزایش دهند که با کاهش موجودی نگهداری شده این مورد امکان پذیر است. در سیستم تولید به هنگام توجه به خرید مواد اولیه با کیفیت از نکات بسیار مهم است تا بتوان از خسارات احتمالی کمبود مواد جلوگیری نمود.
تاکنون چه شرکت هایی این سیستم را استفاده کرده اند؟
شرکت تویوتا ژاپن اولین شرکت پیاده کننده این سیستم بود بعد از آن شرکتهای جنرال موتورز و فورد در آمریکا و نیز شرکت تولیدی مجیک آن را پیاده سازی کردند و همچنین شرکت ایران خودرو به صورت محدود از این سیستم بهره گرفته است. ولی تقریبا یکسال از عرضه خودروهای شرکتهای تولید کننده خودرو در ایران میگذرد و هنوز بسیاری از مردم ما در حال بازپرداخت اقساط وام هایی هستند که برای خرید خودرو دریافت کرده بودند. آن هم خودرو هایی که بدون توجه به تقاضا تولید شده بود و بهای تمام شده اش با هزینه های گزاف انبارداری، افزایش داشت. این نمونه ایی بارز از عدم توجه و پیاده سازی این سیستم بهینه تولید است.
سیستم حسابداری تولید به هنگام
وقتی واحد تولیدی از سیستم JIT استفاده می‌کند ، سیستم هزینه‌یابی ساده میشود ، حساب کنترل مواد حذف میگردد و چون مواد وارده مستقیماً در حساب کار در جریان ثبت میشود ، لذا به‌جای حساب کار در جریان از حساب جدیدی به نام حساب مواد و موجودی در جریان استفاده میگردد و درنتیجه عملیات ثبت دفتری کاهش می‌یابد.
به دلیل اینکه انبار وجود ندارد ، درخواست و صدور مواد موضوعیت ندارد و سایر فعالیت‌هایی که در سیستم هزینه‌یابی سنتی برای گردش مواد الزامی است در سیستم JIT حذف میشود.کارت هزینه‌ی سفارش را از فرآیند تولید حذف می‌نماید. این واحد های تولیدی به‌جای پیجویی هزینه‌ها از تکنیک هزینه‌یابی تعویقی استفاده می‌کنند. این تکنیک در سیستم JIT به معنی تعیین قیمت تمام‌شده‌ی کالای ساخته‌شده بعد از تکمیل ، بدون ثبت تفصیلی تخصیص هزینه‌ها به کالای در جریان ساخت دوایر تولیدی است.
