آموزش حسابداری اوراق مشارکت

 اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، از اوراق بهادار است که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی در کشور، منتشر می‌گردد. تهیهٔ دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهدهٔ بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت اوراق بهاداری هستند که با مجوز بانک مرکزی برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، طرح‌های سودآور تولیدی و خدماتی(به استثنای امور بازرگانی) در چارچوب عقد مشارکت مدنی، توسط سازمان جاری منتشر می‌شود

ارزش اسمی اوراق مشارکت

در واقع قیمت اوراق است و مبلغی است که مشتری در قبال باز پرداخت اوراق، آن را تحصیل می‌کند.

بهره اسمی اوراق مشارکت

مبلغ بهره ای می باشد که معمولا سالانه به مبلغ اسمی اوراق تعلق می‌گیرد. اکثرا این اتفاق می افتد که اوراق مشارکت در بازاری خرید و فروش می شود که بهره در آن بازار متفاوت از بهره اسمی اوراق می‌باشد.

در این بازار ممکن است دو حالت کلی اتفاق بیفتد؛ گاهی بهره بازار از بهره اسمی اوراق بیشتر است. در این صورت اگر مبلغ اسمی اوراق1،000،000 ریال باشد و بهره اسمی آنها 10% باشد سالانه مبلغ 100،000 ریال جریان وجه نقد از این اوراق حاصل می شود. حالا کسی که این اوراق را میخرد اگر این مبلغی را که بابت خرید اوراق پرداخت می‌کند (1،000،000 ریال) در بازار سرمایه گذاری کند و بهره بازار مثلا 20 % باشد سالانه به جریان وجه نقدی معادل 200،000 ریال دست پیدا می‌کند.

بنابر این مشتری هرگز حاضر نمی‌شود این اوراق را به قیمت 1،000،000 ریال از شرکت فروشنده بخرد و ترجیح می‌دهد سرمایه خود را در بازار سرمایه گذاری کند. به ناچار این شرکت برای ترغیب مشتری به سرمایه گذاری نزد خود و جهت جذب سرمایه این مشتری به نفع شرکت خود، اوراق مشارکت خود را به مبلغی کمتر به فروش می‌رساند. از طرف دیگر مشتری حاضر می‌شود مبلغی را در اوراق شرکت فروشنده سرمایه گذاری کند که اگر در بازار سرمایه گذاری کند همان جریانی از وجه نقد را به او بازگرداند که اوراق مشارکت باز می‌گرداند. و طبیعتا هرچه نرخ بهره بالاتر باشد سرمایه گذار با پول کمتری می‌تواند به جریان وجه نقد مورد نظر برسد.

جهت درک بهتر این موضوع  فرض کنیم که بخواهیم اوراق مشارکت با ارزش اسمی 1،000،000 ریال و بهره اسمی 10% را از شرکت گلسار بخریم. درحالی‌که ارزش بازار 20% می‌باشد. این اوراق سالانه مبلغ 100،000 ریال را به ما می‌رساند. در حالی‌که اگر ما 1،000،000 ریال را در بازار سرمایه گذاری کنیم به راحتی به جریان نقدی 200،000 ریال می‌رسیم و برای رسیدن به جریان نقدی 100،000 ریال به سرمایه‌ای کمتر از یک میلیون نیاز داریم.

مثال اوراق مشارکت

شرکت گلسار نیاز به جذب سرمایه دارد و اوراقی با مشخصات زیر منتشر کرده است:
اوراق مشارکت با ارزش اسمی 787،500 ریال و نرخ بهره اسمی 8% و سر رسید دو سال. این اوراق به مدت دو سال، سالانه جریان وجه نقدی به مبلغ 63،000 ریال و در پایان سال دوم مبلغ 787،500 ریال علاوه بر 63،000 ریال متعلق به سال دوم خواهند داشت.(63،000=8%*787،500).

فرمول محاسبه ارزش فعلی همان اوراق با بهره مورد انتظار 15% (بهره بازار)

p=A ((1+i)^n-1)/(i*(1+i)^n )+F/(1+i)^n

در این فرمول:

F = ارزش اسمی اوراق مشارکت

P = ارزش فعلی اوراق

A = جریان نقدی سالانه که از اورق حاصل از آن اوراق حاصل می شود.

n = تعداد دوره ها

i = بهره بازار یا همان بهره مورد انتظار

اینک با توجه به مثال:

A=63،000
n=2
787،500ریال = F
در نتیجه p برابر خواهد شد با 697،883 ریال.

نکته:

همانطوریکه مشاهده شد باسرمایه گذاری مبلغی کمتر از ارزش اسمی اوراق فوق به همان درآمد سالانه می‌شود رسید. پس برای خرید این اوراق مشتری همین مبلغ را می پردازد و مبلغ 89،617 ریال=697،883-787،500 را از بهای اوراق کسر می‌کند و شرکت گلسار در دفاتر رسمی خود ثبت زیر را تحریر می‌کند:

کسر اوراق یک هزینه تلقی می‌شود و حسابی با ماهیت بدهکار در دفاتر شرکت فروشنده ایجاد میکند. که در طی دوره‌های بازدهی اوراق می‌بایست مستهلک شود.

پیشنهاد می‌شود مقاله ماهیت حسابها در حسابداری را مطالعه کنید

استهلاک کسر اوراق مشارکت

برای استهلاک این کسر دو روش در حسابداری مالی وجود دارد، یکی روش خط مستقیم هست که در این روش مبلغ کسر اوراق را به تعدا دوره ها تقسیم میکنند و در هر دوره مبلغ حاصل را به هزینه بهره اضافه می‌کنند.

در مثال فوق: مبلغ استهلاک کسر اوراق برای هردوره (در اینجا تعداد دوره ها 2 است)، ریال348،941=697،883/2 است.

هزینه بهره شرکت فروشنده اوراق عبارت خواهد شد از بهره پرداختنی متناسب با ارزش اسمی اوراق به اضافه مبلغی که بعنوان استهلاک کسر اوراق شناسایی می شود.

شرکت گلسار ثبت فوق را در پایان سال اول و پایان سال دوم  انجام می دهد و در پایان سال دوم علاوه بر ثبت فوق، جهت دریافت اوراق مشارکت از شرکت سرمایه گذار و تصفیه حساب با آن شرکت ثبت زیر را انجام می دهد:

اما طرف سرمایه گذار در دفاتر خود چه ثبتی میزند:

و در پایان سال اول:

در پایان سال دوم نیز همین ثبت را انجام می‌دهد علاوه بر آن در پایان سال دوم که زمان سر رسید اوراق است، حساب سرمایه گذاری بسته می‌شود و سود حاصل از این سرمایه گذاری نیز شناسایی می‌شود: