شرکت بازرگانی یا تجاری، عبارت است از اجتماع دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی که با هدف کسب سود، عملیات تجاری انجام می دهند.
علاوه بر شرکت تجاری، نوع دیگری شرکت وجود دارد که تحت عنوان " شرکت مدنی " مطرح می باشد، ولی چون انگیزه ی تاسیس آن تجارت نیست بنابراین عملیات تجاری انجام نمی دهد. شرکت های مدنی و شرکت های تجاری بر اساس ماهیت و قوانین ایجادی با یکدیگر دارای تفاوت هایی هستند.
بر اساس ماده 571 قانون مدنی، شرکت عبارت است از:
” اجتماع حقوق مالکین متعدد در شی واحد به نحو مشاع”
برای ثبت شرکت، دو نوع شرکت وجود دارد که نیاز است با توجه به شناخت و آگاهی و همچنین نوع نیاز، اقدام به ثبت شرکت مورد نظر، نمود.
انواع شرکت ها:
2- شرکت های مدنی (حقوقی)
شرکت مدنی:
شرکت مدنی، به شرکتی گفته می شود که بر اساس قرارداد بین دو یا چند شخص به منظور کسب درآمد از طریق فعالیت مشترک تشکیل می گردد. این نوع شرکت ممکن است که به منظور کسب و کار، داد و ستد و یا پیشه وری و انجام یک حرفه مشخص در صنعت به وجود آید.
همچنین می توان گفت که شرکت مدنی بر اساس مقررات و آئین نامه قانون مدنی درباره حرفه و صنعت به وجود آمده است که در آن هر کدام از شرکا در سود و زیان سهیم هستند مگر این که برای یک یا چند نفر از آن ها سهم زیاد تری در نظر گرفته شده باشد.
نحوه اداره نمودن شرکت های مدنی با توجه به شرایطی که شرکا در نظر می گیرند، می تواند متغیر باشد. در این صورت شخصی که مجاز به اداره شرکت می گردد، می تواند هر عملی را که لازم باشد انجام دهد و مسئول خسارت و زیان نمی باشد مگر این که کوتاهی یا غفلت از طرف وی صورت گرفته باشد.
همچنین شخصی از شرکا که اموال و دارایی های شرکت در دست وی قرار گیرد، امین می باشد و ضمانت تلقی نمی گردد مگر این که از طرف وی کوتاهی یا غفلت رخ دهد.
مشخصه های شرکت مدنی:
از مشخصه های شرکت مدنی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- شرکت مدنی یک شخص حقوقی محسوب نمی شود.
- شرکت مدنی تابعیت و اقامت گاه ندارد.
- معاملات شرکت مدنی معاملات تجاری محسوب نمی شوند.
- شرکت مدنی ممکن است به تقاضای هر یک از شرکا، از بین رود و در مورد آن قوانین مربوط به تسویه و ورشکستگی قابل اجرا نیست.
- در شرکت مدنی، شرکا جمیعا نمایندگی آن را به عهده دارند.
- شرکت مدنی می تواند رسمیت قانونی داشته باشد و آن در صورتی است که برای آن، شرکت نامه رسمی تهیه و تنظیم شود.
اداره کردن و اصول حاکم بر شرکت مدنی:
طبق ماده 576 قانون مدنی طرز اداره کردن اموال شرکت مدنی تابع شرایط تعیین شده بین شرکا خواهد بود اگر چه تمامی شرکت های مدنی در برخی از اصول حاکم بر شرکت مدنی با هم مشترک اند، این اصول عبارتند از:
شریکی که مسئول اداره کردن مال یا اموال مشترک بین مالکین است می تواند هر عملی که لازم است برای اداره مال انجام دهد و به هیچ وجه مسئول نخواهد مگر در صورت تعدی یا تفریط.
اگر هر یک از شرکا بدون اجازه از دیگر شرکا از حدود اجازه که به او داده شده خارج شود، تابع مقررات معامله فضولی می شود.
شرکت به صورت زیر از بین می رود: در صورت تقسیم مال، در صورت تلف شدن تمام مال
شرکا در مال می توانند اگر به کسی اجازه اداره اموالشان را دادن هر وقت بخواهند از اذن خود کنند مگر این که در ضمن عقد لازمی حق رجوع از اجازه خود را از خودشان سلب کرده باشند.
پیشنهاد می‌شود مقاله چرا شرکت ثبت کنیم و مراحل ثبت شرکت را مطالعه کنید
تفاوت شرکت مدنی و تجاری در حقوق ایران:
بین شرکت های مدنی و تجاری، تفاوت هایی وجود دارد که آگاهی از آنها می تواند موسسان و شرکای شرکت ها را برای اداره بهتر یاری دهد که عبارتند از:
تفاوت از نظر شخصیت حقوقی:
بر اساس ماده 576 قانون مدنی، تمامی شرکا در شرکت های مدنی می توانند یک قرارداد تنظیم کنند. بر اساس این قرارداد، نحوه اداره اموال شرکت مشخص می شود، اما شخصیت حقوقی برای شرکت تعیین نمی شود.
به همین دلیل در نظر گرفتن شخصیت حقوقی مجزا، برای شرکت های مدنی دشوار است. اما در مورد شرکت های تجاری باید گفت که طبق ماده 583 قانون تجارت، این نوع شرکت دارای شخصیت حقوقی هستند.
تفاوت در ماهیت:
هر دو این شرکت ها (مدنی و تجاری)، ماهیت قراردادی دارند اما شرکت مدنی دارای ذات ایجاد کننده اشاعه در مالکیت است ولی در شرکت های تجاری شرکا به وسیله ادغام سرمایه ها، اصالت خود را رها نموده و یک شخصیت حقوقی ایجاد می کنند به نحوی که بین شرکا و آورده های آنها تمایز صورت نمی گیرد.
در این نوع شرکت ها، شرکا با کمال رضایت مالکیت خصوصی و مستقل را به مالکیت اشتراکی تبدیل می کنند.
تفاوت در ماهیت حقوقی سهم الشرکه:
در شرکت تجاری می توان سهم الشرکه را به سرمایه نقدی تبدیل نمود و ماهیت سرمایه شرکا را تغییر داد زیرا این آورده ها از دارایی آنها متمایز نمی باشد بنابراین می تواند به دارایی شخصی ضمیمه شود.
این نوع از شرکت ها رابطه شرکا با صاحبان سهام بر اساس میزان سرمایه آنها مشخص می گردد اما در شرکت های مدنی سهام هر کدام از شرکا تحت مالکیت خود شخص قرار دارد و همان شخص مالکیت مشاع نیز دارا می باشد.
تفاوت در وضعیت حقوقی تصرفات شریک:
در شرکت های مدنی، تصرفات شرکا، با توجه به مالکیت مشاع صورت می گیرد که دو نوع می باشد:
تصرفات مادی
تصرفات حقوقی:
هر کدام از شرکا می تواند بدون رضایت سایرین سهم الشرکه خود را به شخص ثالث منتقل نماید اما در شرکت تجاری بدون تشریفات قانونی امکان پذیر نمی باشد.
