مطالعات صورت گرفته از تاریخ نشان می دهد که احتمالاً از همان زمان های اولیه که مردم با امر تجارت آشنایی حاصل نموده اند مسئله مشارکت مورد توجه آن ها قرار داشته است. در مجمع القوانین حمورابی، مقرراتی در مورد تاسیس شرکت ها و تنظیم قراردادهای مربوط به آن ها وجود داشت و ماده 7 آن قانون مشتمل بر وجود شرکت در آن زمان می باشد.
از 6500 سال قبل در چین مشارکت در امر بیمه، برای جبران خسارات دلیلی بر تشکیل شرکت های بیمه بوده است. با این اوصاف، شرکت ها از قدیم معمول بوده اند اما اهمیتی را که امروزه دارند دارا نبوده اند. در آن زمان شرکت های تجاری بیشتر جنبه خانوادگی و اعتماد به یکدیگر را داشته و حوزه عمل آن ها محدود بوده است.
از آغاز قرن 12 شرکت ها رو به توسعه نهاده و مخصوصاً بین تجار ایتالیای شمالی رواج پیدا کرده است که شباهت هایی به شرکت های تجاری امروزی دارد و از قرون وسطی نیز مسئولیت تضامنی و ثبت شرکت های تجاری معمول بوده است.
در حقوق ما نخستین قانون تجاری که در آن از شرکت های تجاری بحث شده قانون 25 دلو 1303 می باشد. بعد از آن قوانین 12 فروردین و 12 خرداد 1304 شمسی به تصویب رسید. اما نخستین قانونی که اولین بار در خصوص شرکت های تجاری وضع شد قانون مصوب 3/2/1311 است که از آن زمان تاکنون قانون تجارت ایران می باشد. این قانون بعدها به موجب لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24/12/47 اصلاح گردید.
نوع اول شرکت های تجاری:
شرکت های سرمایه ای، آنهایی هستند که در آن ها سرمایه دخالت دارد و مسئولیت و اختیارات سرمایه گذاران به نسبت سرمایه آن ها می باشد. به عبارتی صاحبان سرمایه در قبال قروض و تعهدات شرکت مسئولیت شخصی ندارند مانند شرکت ها سهامی و شرکت های با مسئولیت محدود.
نوع دوم شرکت های تجاری:
شرکت های شخصی، شرکت هایی که اعتبار و شخصیت شرکا در آن دخالت دارد و روابط نزدیک آن ها با یکدیگر اهمیت داشته و مسئولیت هریک از شرکا ضامن در مقابل اشخاص ثالث نا محدود و تضامنی است.
بدین معنی که اگر دارایی شرکت برای پرداخت بدهی ها کافی نباشد، بستانکاران می توانند مطالبات خود را از اموال شخصی شرکا تامین کنند مانند شرکت های تضامنی و نسبی.
شرکت های سهامی و تضامنی را درست در مقابل یکدیگر قرار می دهند و در شرکت سهامی شخصیت و اعتبار شرکا به هیچ وجه دخالتی ندارد و فقط سرمایه نقش اساسی را دارد. ولی در شرکت تضامنی اعتبار و شخصیت شرکا بیش از هر چیز شاخص شرکت است.
نوع سوم شرکت های تجاری:
شرکت های مختلط، آنهایی هستند که مسئولیت برخی از شرکا محدود به مبلغ اسمی سرمایه آن ها (شریک عادی) و مسئولیت پاره ای دیگر نا محدود (شریک ضامن) است. مانند شرکت های مختلط سهامی و شرکت های مختلط غیر سهامی.
پیشنهاد می‌شود مقاله طبقه بندی شرکت های تجاری را مطالعه کنید
نوع چهارم شرکت های تجاری:
شرکت های کمیتی، شرکت هایی هستند که تعداد شرکا در آن دخالت داشته و شرکا هیچ گونه مسئولیتی در قبال تعهدات ندارند و شرکت به خاطر رفاه و نیاز آن ها تشکیل می شود مانند انواع شرکت های تعاونی تولید و توزیع.
برگرفته از کتاب : حسابداری شرکت ها
مولفین :دکتر اسفندیار دشمن زیاری
حیدر فروغ نژاد
غلامرضا صفار زاده
ناشر : موسسه کتاب مهربان نشر
